Uniwersyteckie Czasopisma NaukowePróby uobecniania tradycji w gdańskiej architekturze lat dziewięćdziesiątych XX wieku
Abstrakt
Gdansk architecture of last decade of 20th century by all means tried to reconnect to the Gdansk architectural tradition, especially the glorified 19th-century German/Gdańsk Renaissance.
The essay aims to present a preliminary analysis of the phenomenon strongly present in the Gdańsk architectural discussion in the nineties: the phenomenon of reconstruction. The city’s architectural achievements of the 19th-century were reinterpreted. Moreover, not only did architects in democratic Poland have to face a new economic situation, but also the need to emphasize the departure from the visual form imposed by the communist system, which, particularly in Gdańsk, took a form of historicism. The complex history of the city, preserved in its architecture, had a huge impact on the aesthetics of buildings designed during the transformation period. Tis thorough introduction is aimed to show commitment to the great tradition of the harbour city, which often resulted in neglecting innovations and modern architectural standards, these forced by the diffcult times of the economic change, as well as the concept of the city’s identity. The article focuses on the examples of buildings erected after 1989, as well as the public opinion debate, which jointly attempted to emphasise the mythical greatness of old Gdańsk.
Downloads
Bibliografia
Bömelburg Hans-Jürgen, Gdańsk miastem wielokulturowym? Z perspektywy badacza dziejów wczesnonowożytnych [w:] Tożsamość miejsca i ludzi, red. Małgorzata Dymnicka, Zbigniew Opacki, Warszawa 2003, s. 104.
Bruno Filip, Solpol – niekochany symbol, „Szum” 2013, nr 1, s. 32–36.
Fiszer Stanisław, W poszukiwaniu formy lokalnej. Między „stylem international” i „stylem indywidualności”, stylem międzynarodowym i stylem osobowości [w:] Gust gdański, red. Bronisława Dejna, Jakub Szczepański, Gdańsk 2004, s. 58.
Friedrich Jacek, Architektura w Gdańsku na przełomie XX i XXI wieku: genius loci? [w:] Mecenat artystyczny a oblicze miasta. Materiały LVI Ogólnopolskiej Sesji Naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kraków 8 i 10.11.2007, red. Dariusz Nowacki, Kraków 2007, s. 185–186.
Friedrich Jacek, Czy Gdańsk ma swój styl, „30 dni” 1999, nr 3, s. 26–31.
Friedrich Jacek, Gdańskie zabytki architektury do końca XVIII wieku, Gdańsk 1995.
Friedrich Jacek, Odbudowa Głównego Miasta w Gdańsku w latach 1945–1960, Gdańsk 2015.
Friedrich Jacek, Problem „gdańskości” w architektonicznych upodobaniach współczesnych gdańszczan, [w:] Gust gdański, red. Bronisława Dejna, Jakub Szczepański, Gdańsk 2004, s. 82.
Friedrich Jacek, Walka obrazów. Przedstawienia wobec idei w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 2018.
Gach Zbigniew, W obronie neorenesansu, „30 dni” 1999, nr 4, s. 40.
Gruszkowski Wiesław, Gust gdański – fakty i opinie [w:] Gust gdański, red. Bronisława Dejna, Jakub Szczepański, Gdańsk 2004, s. 70.
Gryska Agnieszka, Architekt, czyli literat. O twórczości teoretycznej Adolfa Loosa [w:] Adolf Loos, Ornament i zbrodnia. Eseje wybrane, Warszawa 2013, s. 254–256.
Gutowski Bartłomiej, Wprowadzenie [w:] Fenomen genius loci. Tożsamość miejsca w kontekście historycznym i społecznym, red. Bartłomiej Gutowski, Warszawa 2009, s. 7.
Historia Gdańska, t. 4, cz. 1, 1815–1920, red. Edmund Cieślak, Sopot [1998].
Jencks Charles, Architektura postmodernistyczna, Warszawa 1987.
Kamienica gdańska w XXI wieku, oprac. Wiesław Gruszkowski i in., Gdańsk 2005.
Loew Peter Oliver, Niemieckość – polskość – wielokulturowość? Gdańsk i jego mity [w:] Tożsamość miejsca i ludzi, red. Małgorzata Dymnicka, Zbigniew Opacki, Warszawa 2003, s. 113.
Loos Adolf, Ornament i zbrodnia. Eseje wybrane, Warszawa 2013.
Lubocka-Hofmann Maria, Miasta historyczne Zachodniej i Północnej Polski. Zniszczenia i program odbudowy, Elbląg–Bydgoszcz 2004.
Maciakowska Zofa, Gdański konkurs architektoniczny z roku 1902 [w:] Kamienica w krajach Europy Północnej, red. Maria Jolanta Sołtysik, Gdańsk 2004, s. 327–337.
Makała Rafał, „Neorenesans północny” jako niemiecki styl narodowy na przełomie XIX i XX wieku [w:] Recepcja renesansu w XIX i XX wieku. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Łódź, listopad 2002, Łódź 2003, s. 308.
Niechciane dziedzictwo?: materiały z panelu dyskusyjnego towarzyszącego wystawie „Niechciane dziedzictwo. Różne oblicza architektury nowoczesnej w Gdańsku i Sopocie”, red. Agnieszka Wołodźko, Gdańsk 2005.
Niechciane dziedzictwo. Różne oblicza architektury nowoczesnej w Gdańsku i Sopocie, wystawa w Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia, Gdańsk 2005.
Omilanowska Małgorzata, Cesarz Wilhelm II i jego inicjatywy architektoniczne na wschodnich rubieżach Cesarstwa Niemieckiego [w:] Sztuka w kręgu władzy. Materiały LVII Ogólnopolskiej Sesji Naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki poświęconej pamięci profesora Szczęsnego Dettlofa (1878–1961) w 130. rocznicę urodzin, Toruń, 13–15 listopada 2008, red. Elżbieta Pilecka, Katarzyna Kluczwajd, Warszawa 2009, s. 249–250.
Omilanowska Małgorzata, Gdańska czy(li) niemiecka? Problematyka identyfkacji narodowej i regionalnej na przykładzie architektury Gdańska lat 1871–1914 [w:] eadem, Budowanie nad Bałtykiem. Studia z architektury i sztuki Gdańska, Pomorza i Żmudzi, Gdańsk 2017, s. 42–51.
Omilanowska Małgorzata, Granice rekonstrukcji, „Spotkania z zabytkami” 2014, nr 1–2, s. 4–11.
Omilanowska Małgorzata, Granice rekonstrukcji. Kwestie odbudowy zabytków w Polsce powojennej [w:] eadem, Kreacja – Konstrukcja – Rekonstrukcja. Studia z architektury XIX–XXI wieku, Warszawa 2016, s. 321–410.
Omilanowska Małgorzata, Nacjonalizm a style narodowe w architekturze europejskiej XIX i początku XX wieku [w:] Nacjonalizm w sztuce i historii sztuki 1789–1950, red. Dariusz Konstantynów, Robert Pasieczny, Piotr Paszkiewicz, Warszawa 1998, s. 146.
Parell Lech, Targ o Węglowy, „30 dni” 1999, nr 2, s. 13, 15.
Pelczar Marian, Polski Gdańsk, Gdańsk 1947.
Piątek Grzegorz, Trybuś Jarosław, Lukier i mięso.Wokół architektury w Polsce po 1989 roku, Warszawa 2012.
Rewers Ewa, Od miejskiego genius loci do miejskich oligopticonów [w:] Fenomen genius loci. Tożsamość miejsca w kontekście historycznym i społecznym, Warszawa 2009, s. 19.
Sidorczak-Heinsohn Joanna, Pierwszy konkurs [w:] Kamienica gdańska XXI wieku, red. Wiesław Gruszkowski, Gdańsk 2004, s. 23.
Skolimowska Agnieszka, Zapełnianie pustki. Odbudowa Starego Miasta w Elblągu [w:] Postmodernizm polski. Architektura i urbanistyka, t. 1, Warszawa 2013, s. 332.
Sowa Jan, Cień transformacji, „Autoportret” 2016, nr 3, s. 7.
Strzok Igor Zbigniew, Implanty, eklektyzmy czy poszukiwanie identyfkacji – styl, gust czy przypadek, [w:] Gust gdański, red. Bronisława Dejna, Jakub Szczepański, Gdańsk 2004, s. 100.
Szczerski Andrzej, Nowy wernakularyzm [w:] idem, Cztery nowoczesności. Teksty o sztuce i architekturze polskiej XX wieku, Kraków 2015, s. 209.
Wojtczak Katarzyna Anna, Julius Albert Gottlieb Licht – działalność architekta miejskiego na tle przemian Gdańska w drugiej połowie XJX wieku [w:] Nowoczesność w sztuce i w myśli o sztuce na Pomorzu od XIX do XXI wieku,red. Jacek Bielak, Józef Tarnowski, Gdańsk 2015, s. 97–107.
