Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweNostalgia i mizeria socrealizmu: "Gertruda Wysocka – przodownica pracy" Juliusza Studnickiego jako alegoria realna
Abstrakt
The paper is dedicated to one of the most outstanding works created in 1950 within the circle of the Sopot School, while at the same time one of the most interesting paintings of Polish Socialist Realism. Visual interpretation as well as historical-artistic interpretations focus on genealogical questions (reminiscence and paraphrase of A Bar at the Folies-Bergère by Edouard Manet, as well as references to 17th-century genre-allegorical representations of the Leiden School genre-related questions (portrait, genre scene, or allegory?), iconographic issues (representations of heroes of Socialist labour, iconography of temperaments), as well as stylistic ones (Socialist Realism versus Manet’s modernized realism). The formulated methodological interpretations have been defined by Gottfried Boehm’s existential hermeneutics of portrait, W.J.T. Mitchell’s animist iconology, intertextual perspective, and feminist-gender approach.
Downloads
Bibliografia
Araszkiewicz Agata, Kobieta z marmuru [w:] Maria Papa Rostkowska. Kobieta z marmuru [katalog wystawy], Warszawa 2014, s. 57.
Berger John, Sposoby widzenia, Poznań 1997.
Bieńczyk Marek, Melancholia. O tych, co nigdy nie odnajdą straty, Warszawa 2012.
Bilewicz Hubert, Nostalgia i mizeria socrealizmu: „Gertruda Wysocka – przodownica pracy” Juliusza Studnickiego jako alegoria realna [w:] Juliusz Studnicki (1906–1978). Twórcy i założyciele szkoły sopockiej, red. Andrzej Zagrobelny [katalog wystawy], Muzeum Sopotu, Sopot 2015, s. 28–35.
Bilewicz Hubert, Szkoła sopocka: między kompromisem a konformizmem [w:] Sztuka w kręgu władzy. Materiały LVII Ogólnopolskiej Sesji Naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki poświęconej pamięci Profesora Szczęsnego Dettloffa (1878–1961) w 130. rocznicę urodzin, Toruń, 13–15 listopada 2008, red. Elżbieta Pilecka, Katarzyna Kluczwajd, Warszawa 2009, s. 367–378.
Bogucki Janusz, Wystawa „Plastycy w walce o pokój”, „Przegląd Artystyczny” 1951, nr 1, s. 26–27.
Boime Albert, Manet’s „Un bar aux Folies -Bergère”as an AllegoryofNostalgia, „Zeitschrift für Kunstgeschichte” 1993, nr 2, s. 234–248.
Chowaniec Urszula, Melancholia [w:] Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, red. Monika Rudaś-Grodzka i in., Warszawa 2014, s. 300–303.
Cirlot Juan Eduardo, Słownik symboli, Kraków 2006.
Clark Timothy James, The Painting of Modern Life. Paris in the Art of Manet and His Followers, Princeton 1999.
Dobrowolski Tadeusz, Nowoczesne malarstwo polskie, t. 3, Wrocław 1964, s. 416–417.
Dzienis Magdalena, Przyczynek do badania wizerunku kobiety-robotnicy, przodowniczki pracy w prasie w okresie realizacji Planu 6-letniego [w:] Współzawodnictwo pracy w życiu gospodarczym, społeczno-politycznym i propagandzie PRL, red. Bogusław Tracz, Warszawa 2008, s. 221–229.
Eisenman Stephen F., et al., Nineteenth Century Art. A Critical History, London 2011.
Fidelis Małgorzata, Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce, Warszawa 2015.
Friszke Andrzej, Przystosowanie i opór. Rozważania nad postawami społecznymi 1956–1970 [w:] idem, Przystosowanie i opór. Studia z dziejów PRL, Warszawa 2007, s. 137–138.
Głowiński Michał, Kierunek: wielka nomenklaturowa chałtura [w:] idem, Rytuał i demagogia. Trzynaście szkiców o sztuce zdegradowanej, Warszawa 1992, s. 163.
Głowiński Michał, Realizm i demagogia [w:] idem, Rytuał i demagogia. Trzynaście szkiców o sztuce zdegradowanej, Warszawa 1992, s. 17.
Gotlib Henryk, Potrzeba przemian w malarstwie polskim, „Materiały do Studiów i Dyskusji” 1950, t. 2, s. 88.
Grabska Elżbieta, „Puisque réalisme il y a”, czyli o tym, co w sztuce powojennego dziesięciolecia nie mogło się dokonać [w:] Sztuka polska po 1945 roku. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, listopad 1984, Warszawa 1987, s. 376.
Haake Michał, Portret w malarstwie polskim u progu nowoczesności, Kraków 2008.
Ilkosz Jerzy, Malarstwo realizmu socjalistycznego w Polsce [w:] Sztuka polska po 1945 roku. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, listopad 1984, Warszawa 1987, s. 206.
Jarmułowicz Małgorzata, Przodownika pracy obraz [w:] Słownik realizmu socjalistycznego, red. Zdzisław Łapiński, Wojciech Tomasik, Kraków 2004, s. 240.
Kal Elżbieta, Malarstwo gdańskie 1945–1959. Ludzie, słowa i obrazy, Słupsk 2009.
Kaźmierczyk Zbigniew, Ewolucja romantycznego tytanizmu w ikonografii socrealistycznej – na przykładzie utworów Aleksandra Ścibora -Rylskiego [w:] Socrealizm. Fabuły – komunikaty – ikony, red. Krzysztof Stępnik, Magdalena Piechota, Lublin 2006, s. 147.
Kenney Padraic, Budowanie Polski Ludowej. Robotnicy a komuniści 1945–1950, Warszawa 2015.
Kępiński Zdzisław, Impresjoniści u źródeł swych obrazów, Wrocław 1976.
Kopaliński Władysław, Słownik symboli, Warszawa 1990.
Krajewski Juliusz, I Ogólnopolska Wystawa Plastyki, „Przegląd Artystyczny” 1950, nr 5–6, s. 19.
Kurz Iwona, Alegoria [w:] Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, red. Monika Rudaś-Grodzka i in., Warszawa 2014, s. 32–33.
Michałkowa Janina, Nieokreślony malarz holenderski, XVII w. Rybak [w:] Ars emblematica. Ukryte znaczenia w malarstwie holenderskim XVII w. [katalog wystawy], Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1981, s. 113–114.
Mitchell W.J.T., Czego chcą obrazy?, Warszawa 2013.
Nochlin Linda, Realizm, Warszawa 1974.
Nochlin Linda, The Invention of the Avant-Garde [w:] eadem, The Politics of Vision. Essays on Nineteenth-Century Art and Society, New York 1989, s. 17.
Oblicza socrealizmu, red. Maryla Sitkowska [katalog wystawy], Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1987.
Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Gdańsku, 1945–1965, red. Józefa Wnukowa [b.m., b.d.]. Plastycy polscy w walce o pokój, „Słowo Ludu” 1950, nr 322, s. 6.
Pollock Griselda, Vision and Difference. Femininity, Feminism and the Histories of Art, London–New York 1988.
Polskie życie artystyczne w latach 1944–1960, red. Anna Wierzbicka, t. 4, Rok 1950, oprac. Przemysław Strożek, Warszawa 2012.
Radkiewicz Małgorzata, Władza spojrzenia [w:] Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, red. Monika Rudaś-Grodzka i in., Warszawa 2014, s. 567.
Rassalski Stefan, Wystawa Przodowników Pracy, „Stolica” 1950, nr 31, s. 9.
Schneider Marius, Elorigen musical de los animales-símbolosen la mitología y la esculturaantiguas, Madryt 1997.
Skalska Agnieszka, „Dziewczynka z chryzantemami” Olgi Boznańskiej – osaczona. Uwagi o spojrzeniu, „Artium Quaestiones” 1995, nr 7, s. 141–151.
Sitkowska Maryla, Czytanie między obrazami, „Res Publica” 1987, nr 4, s. 37.
Studzińska Jolanta, Socrealizm w malarstwie polskim, Warszawa 2014, s. 567.
Tomczyk–Watrak Zofia, Wybory i przemilczenia. Od szkoły sopockiej do nowej szkoły gdańskiej, Gdańsk 2001.
Toniak Ewa, Olbrzymki. Kobiety i socrealizm, Kraków 2008.
Warner Marina, Monuments and Maidens. The Allegory of the Female Form, New York 1985.
Wilk Hubert, Kto wyrąbie więcej ode mnie? Współzawodnictwo pracy robotników w Polsce w latach 1947–1955, Warszawa 2011.
Wilk Hubert, Ludzie z marmuru. Proces awansu i degradacji przodowników pracy (1947–1955) [w:] Współzawodnictwo pracy w życiu gospodarczym, społeczno-politycznym i propagandzie PRL, red. Bogusław Tracz, Warszawa 2008, s. 69–93.
Włodarczyk Wojciech, Socrealizm. Sztuka polska w latach 1950–1954, Kraków 1991.
Zagrobelny Andrzej, Twórczość Juliusza Studnickiego w okresie dwudziestolecia międzywojennego, „Porta Aurea” 2012, t. 11, s. 301–319.
Zagrobelny Andrzej, Życie i twórczość Juliusza Studnickiego (1906–1978), mpis pracy mgr napisanej pod kierunkiem Joanny Sosnowskiej, Gdańsk 2010.
Ziemba Antoni, Alegoria [w:] Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Wydanie nowe, Warszawa 1996, s. 10.
