Uniwersyteckie Czasopisma NaukowePrzekształcenia znaku „Solidarność” projektu Jerzego Janiszewskiego w twórczości opozycyjnej lat osiemdziesiątych XX w.
DOI:
https://doi.org/10.26881/porta.2021.20.11Słowa kluczowe:
znak „Solidarność”, Jerzy Janiszewski, lata osiemdziesiąte, drugi obieg wydawniczy, przekształcenia pierwotnych projektówAbstrakt
The ‘Solidarity’ logo designed by Jerzy Janiszewski in 1980 is one of the best -known Polish symbols of all time. In the 1980s, it was widely reproduced on various materials, especially including ‘popular’ works, namely samizdat, such as leaflets, banknotes, post stamps and cards, posters, also pins, or even… towels etc. They were essential information carriers evidencing that the underground organizations were still dynamically operating.
This article is mainly an analysis of such ‘popular’ works which contain the ‘Solidarity’ logo. This symbol is set in various contexts: independently, in combinations with slogans or graphics, also as, e.g., editor’s signature etc. Nevertheless, they are not always the exact imitations of the ‘Solidarity’ sign; various factors led to a wide range of modifications (which were unintentional, such as imprecise copies of the letters) and transformations (which were intentional, such as representing the letters as people).
This review is enriched with references to several contemporary works using the ‘Solidarity’ logo. They prove how the meanings of the ‘Solidarity’ sign have changed over the years: in the 1980s, it was the symbol of society united beyond different ideologies to fight against the communist regime; today, it is a symbol of groups united under common demands, which, however, might not be approved and shared by every Pole.
Downloads
Bibliografia
Bierkowski Tomasz, Solidaryca – fenomen komunikacyjny, Katowice 2017.
Brukwicki Jerzy, Grafika „Solidarności” 1980–1989 [w:] Pamięć i uczestnictwo. Wystawa na jubileusz Sierpnia ’80 i Solidarności. Artystyczny komentarz polskiej rzeczywistości lat 1980–2005 [katalog wystawy], red. Danuta Godycka, Grażyna Szcześniak, Gdańsk 2005, s. 47–57.
Brzozowski Andrzej, Znak polskiej wolności, „Pamięć.pl. Biuletyn IPN” 2015, nr 9, s. 16–18.
Cherek Adam, Plakaty wyborcze kandydatów Komitetu Obywatelskiego z Lechem Wałęsą, „Krakowskie Studia Małopolskie” 2013, nr 18, s. 384–410, https://marszalek.com. pl/studiamalopolskie/pdf18/26.pdf [dostęp: 15.11.2020].
Dworaczek Kamil, Drugi obieg od kuchni, „Pamięć.pl. Biuletyn IPN” 2013, nr 1, s. 47–52.
Głażewski Stanisław, Podziemna Poczta „Solidarności”, „Studia Puławskie” 2010, t. 11, s. 76–108.
Grudzińska -Gross Irena, The Art of Solidarity, New York 1985.
Kobyliński Anatol, Sześć lat podziemnej poczty w Polsce (1982–1988), Rapperswil 1989.
Olaszek Jan, Rewolucja powielaczy. Niezależny ruch wydawniczy w Polsce 1976–1989, Warszawa 2015.
Plastyka niezależna 1976–1989 [katalog wystawy], Poznań 2010.
Polak Wojciech, Od dziecięcej drukarenki do offsetu. Krótka historia niezależnej poligrafii w Toruniu, „Biuletyn IPN” 2006, nr 7, s. 70–81.
Sokołowski Wacław, Katalog znaczków wydawanych przez polskie organizacje niezależne w 1987 roku, Warszawa 1990.
Swałtek Barbara, Swałtek Jacek, Gawędy o znaczkach, pieczątkach i kopertach. Filatelistyka podziemna lat 1982–1985 jako forma działania na rzecz niepodległości i suwerenności Polski, „Zeszyty Historyczne Sieci Solidarności” 2016, t. 7.
Szydłowska Agata, Od solidarycy do TypoPolo. Typografia a tożsamości zbiorowe w Polsce po roku 1989, Wrocław 2018.
Towarzystwo Poczty Podziemnej. Katalog znaczków: lata 1982–84, oprac. Zbigniew Kowalewski, Warszawa 1998.
Towarzystwo Poczty Podziemnej. Katalog znaczków rok 1985, oprac. Andrzej Jaworski, Warszawa 2000.
Towarzystwo Poczty Podziemnej. Katalog znaczków rok 1986, oprac. Andrzej Jaworski, Warszawa 2001.
Wojciechowski Aleksander, Czas smutku, czas nadziei. Sztuka niezależna lat osiemdziesiątych, Warszawa 1992.
