Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweHegemonic childhood in the Polish community of West Prussia in the second half of the 19th and early 20th centuries
DOI:
https://doi.org/10.26881/pwe.2022.55.02Słowa kluczowe:
dzieciństwo, rodzina, edukacja, mentalność, Prusy ZachodnieAbstrakt
In this article, I present the hegemonic concept of childhood in the second half of the 19th and early 20th centuries among the Polish community of West Prussia. The subject of the analyses was the content of articles dealing with children’s issues, published in the local Polish press. The essential feature of the hegemonic discourse of childhood for the Polish community in the analysed region was that it was clearly based on the Catholic religion and national ideas, as well as on a strong relationship with the conservative and post-feudal image of family relations. The conducted research made possible the identification of seven basic categories of the hegemonic understanding of childhood in the Polish environment of West Prussia, which are: Polish and Catholic childhood, childhood sensitive to the needs of others, heroic childhood, tidy and pupil childhood, neat and orderly childhood, childhood based on obedience and subordination, sexual purity childhood.
Downloads
Bibliografia
Ariès P. (1995), Historia dzieciństwa: dziecko i rodzina w dawnych czasach. Gdańsk, Marabut.
Burzyńska-Wentland L. (2009), Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906–1907. Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Chełmno 7. maja (1858), “Nadwiślanin”, 34 (7 maja).
Chełmno 21. maja (1858), “Nadwiślanin”, 38 (21 maja).
Chełmno 28. maja (1858), “Nadwiślanin”, 39 (28 maja).
Chełmno 1. czerwca (1858), “Nadwiślanin”, 40 (1 czerwca).
Chełmno 11. czerwca (1858), “Nadwiślanin”, 43 (11 czerwca).
Connell R., Messerschmidt J.W. (2005), Hegemonic Masculinity: Rethinking the Concept. “Gender and Society”, 6.
Czcij Ojca twego i Matkę twoją (1869), “Przyjaciel Dzieci i Młodzieży”, 3 (16 stycznia).
Dzieje Polskie (1884), “Gazetka dla Dzieci”, bezpłatny dodatek do “Przyjaciela”, 1 (17 stycznia).
Flandrin J.L. (1998), Historia rodziny. Warszawa, Volumen: Liga Republikańska.
Gwałtowna potrzeba (1865), “Nadwiślanin”, 123 (25 października).
Jak się dzieci mają zachowywać w domu (1899), “Przyjaciel Dziatwy: pismo poświęcone dla naszej kochanej dziatwy polskiej”, 8 (23 lutego).
Jak się dzieci winny zachowywać w domu (1899), “Przyjaciel Dziatwy: pismo poświęcone dla naszej kochanej dziatwy polskiej”, 9 (2 marca).
Jak się dzieci wychowuje na dobrych chrześcijan katolików? (1880), “Pielgrzym”, 95 (17 sierpnia).
Jakubiak K., Nawrot-Borowska M. (2021), Dziecko i dzieciństwo na ziemiach polskich w źródłach narracyjnych i ikonograficznych z drugiej połowy XIX i początku XX wieku. Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Kawałki z postępowania niektórych rodziców względem szkoły II (1869), “Pielgrzym”, 44 (28 października).
Kawałki z postępowania niektórych rodziców względem szkoły X (1870a), “Pielgrzym”, 6 (10 lutego).
Kawałki z postępowania niektórych rodziców względem szkoły XI (1870b), “Pielgrzym”, 8 (24 lutego).
Kochane dziatki! (1892), “Przyjaciel Dzieci: pismo dla pouczenia i rozrywki dzieci” [dodatek tygodniowy do poniedziałkowego numeru “Pielgrzyma”], 1 (4 stycznia).
Krzemiński T. (2017), Codzienność mniejszych miast Pomorza Nadwiślańskiego końca XIX i pierwszych dziesięcioleci XX wieku. Warszawa, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk.
Nawrot-Borowska M. (2011), Nauczanie domowe na ziemiach polskich w II połowie XIX i początkach XX wieku – zapatrywania teoretyczne i praktyka. Bydgoszcz, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
O nieczystości (1849), “Katolik Dyecezyi Chełmińskiej”, 19 (7 listopada).
O narodowości (1850a), “Gospodarz” [dodatek do “Nadwiślanina”], 8 (20 listopada).
O narodowości (1850b), “Gospodarz” [dodatek do “Nadwiślanina”], 9 (27 listopada).
O zdrowiu (1884), “Gazetka dla Dzieci”, bezpłatny dodatek do “Przyjaciela”, 7 (31 lipca).
Obrębska M. (2011), Semantyka dzieciństwa: od nieobecności do odrębności. “Studia Kulturoznawcze”, 1.
Potrzeba znajomości dziejów ojczystych czyli: historii polskiej (1866), “Przyjaciel Dzieci: pismo sześciotygodniowe z obrazkami dla pouczenia i rozrywki dzieci, młodzieży i starszych osób”, 4 sierpnia.
Szanuj człowieka starego i pochyloną staruszkę, boć się oni dosyć nacierpieli na ziemi (1866). W: J. Chociszewski (zebr. i oprac.), Przyjaciel Polskich Dzieci, czyli zbór różnych pożytecznych wiadomości, powiastek, wierszyków, zagadek itd. dla pouczenia i rozrywki nie tylko dzieci, ale i starszych osób. Cz. 3. Gdańsk, nakładem utwórcy.
Śpica P. (2015), „Pomorska Września” – strajk szkolny dzieci polskich w Kasparusie w 1907 roku i jego konsekwencje dla mieszkańców wsi. W: R. Grzybowski, K. Jakubiak, M. Brodnicki, T. Maliszewski (red.), Polskie dziedzictwo edukacyjne od XVI do XX wieku – ciągłość i zmiana. Zbiór studiów i rozpraw ofiarowanych Profesorowi Lechowi Mokrzeckiemu z okazji Jubileuszu 80 urodzin. Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Śpica P. (2020), Relacje małżeńskie, seksualność i wychowanie do życia w rodzinie w połowie XIX wieku w świetle wydawanego w Prusach Zachodnich „Katolika Dyecezyi Chełmińskiej”. W: K. Jakubiak, R. Grzybowski (red.), Rodzina i dziecko w zmieniającym się świecie: perspektywa historyczna i pedagogiczna. Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Ukochana Dziatwo Polska! (1903), “Przyjaciel Dziatwy: pismo poświęcone dla naszej kochanej dziatwy polskiej”, 2 (8 stycznia).
Ukochane Dziatki Polskie! (1905), “Przyjaciel Dziatwy: pismo poświęcone dla naszej kochanej dziatwy polskiej”, 5 (2 lutego).
Ukochane Dziatki Polskie! (1910), “Przyjaciel Dziatwy: pismo poświęcone dla naszej kochanej dziatwy polskiej”, 8 (22 lutego).
Uwiadomienia (1861). “Nadwiślanin”, 10 lipca.
Van Den Berg J.H. (1988), Dziecko stało się dzieckiem. W: M. Janion, S. Chwin (wybór, oprac., red.), Dzieci. T. 2. Gdańsk, Wydawnictwo Morskie.
Wychowanie dziatek (1849). “Katolik Dyecezyi Chełmińskiej”, 9 (29 sierpnia).
Zdunkiewicz-Jedynak D. (2021), Dzieciństwo – młodość – dorosłość – starość. Polskie koncepty kulturowe w świetle współczesnej polszczyzny. Warszawa, ELIPSA.
Żołądź-Strzelczyk D. (2002), Dziecko w dawnej Polsce. Poznań, Wydawnictwo Poznańskie.
