Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweRola nauczyciela wczesnej edukacji w identyfikowaniu i reagowaniu na przejawy przemocy domowej – między prawnym obowiązkiem a odpowiedzialnością moralną
DOI:
https://doi.org/10.26881/pwe.2023.56.11Słowa kluczowe:
krzywdzenie dzieci, przemoc domowa, nauczyciel, wczesna edukacjaAbstrakt
This is a theoretical paper which presents the role of early childhood education teachers in identifying and responding to domestic violence. Two contexts are used: moral responsibility and legal obligation (resulting from the provisions of the relevant legal acts). The focus is on early childhood education teachers, being aware that along with medical staff, they are the most likely to detect and intervene in cases of child abuse up to the age of ten. The article aims to fill in the gap in publications focused on the role of education workers, including early education teachers, in responding to manifestations of domestic violence, as well as their insufficient participation in activities within the violence prevention framework. It may be an incentive to verify the course of studies curricula in terms of content conducive to building the readiness of future teachers to take responsible actions to minimize the phenomenon of child abuse.
Downloads
Bibliografia
Anda R.F., Felitti V.J., Bremner J.D., Walker J.D., Whitfield Ch, Perry B.D., Shanta R.D., Wayne H.G. (2006), The enduring effects of abuse and related adverse experiences in childhood. A convergence of evidence from neurobiology and epidemiology. „European Archives Psychiatry and Clinical Neuroscience”, 256(3).
Bakiera L., Harwas-Napierała B. (2016), Wzory osobowe w rozwoju człowieka. Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.
Bartlett J.D., Smith S. (2019), The role of early care and education in addressing early childhood trauma. „American Journal of Community Psychology”, 64(3–4).
Bell M.M., Singh M.I. (2017), Implementing a collaborative support model for educators reporting child maltreatment. „Children & Schools”, 39(1).
Bellis M.A., Hughes K., Leckenby N., Perkins C., Lowey H. (2014), National household survey of adverse childhood experiences and their relationship with resilience to health-harming behaviors in England. „BMC Medicine”, 72(12).
Bowlby J. (2007), Przywiązanie. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Brągiel J. (1996), Zrozumieć dziecko skrzywdzone. Opole, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Callaghan J.E.M., Alexander J.H., Sixsmith J., Fellin L.C. (2018), Beyond „witnessing”: Children’s experiences of coercive control in domestic violence and abuse. „Journal of Interpersonal Violence”, 33(10).
Cooke J.E., Kochendorfer L.B., Stuart-Parrigon K.L., Koehn A.J., Kerns K.A. (2019), Parent-child attachment and children’s experience and regulation of emotion: A meta-analytic review. „Emotion”, 19(6).
Czaja-Chudyba I. (2006), Pedagogika zabawy w osobowym i profesjonalnym przygotowaniu do zawodu nauczyciela. Kraków, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Edleson J.L. (1999), Children’s Witnessing of Adult Domestic Violence. „Journal of Interpersonal Violence”, 14(8).
Ellis G. (2012), The impact on teachers of supporting children exposed to domestic abuse. „Educational and Child Psychology”, 29(4).
Hughes K., Bellis M.A., Hardcastle K.A., Sethi D., Butchart A., Mikton C., Jones L., Dunne M.P. (2017), The effect of multiple adverse childhood experiences on health: a systematic review and meta-analysis. „Lancet Public Health”, 2.
Ingarden I. (1989), Wykłady z etyki. Warszawa, PWN.
Jarosz E. (2008), Ochrona dzieci przed krzywdzeniem: perspektywa globalna i lokalna. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Karadag S.Ç., Sönmez S., Dereobalı N. (2015), An investigation of preschool teachers’ recognition of possible child abuse and neglect in Izmir, Turkey. „Journal of Interpersonal Violence”, 30(5).
Kessler R.C., McLaughlin K.A., Green J.G., Gruber M.J., Sampson N.A., Zaslavsky A.M., Aguilar- -Gaxiola S., Obaid Alhamzawi A., Alonso J., Angermeyer M., Benjet C., Bromet E., Chatterji S., de Girolamo G., Demyttenaere K., Fayyad J., Florescu S., Gal G., Gureje O., Haro J.M., Hu Ch.-Y., Karam E.G., Kawakami N., Lee S., Lépine J.P., Ormel J., Posada-Villa J., Sagar R., Tsang A., Bedirhan Ustün T., Vassilev S., Viana M.C., Williams D.R. (2010), Childhood adversities and adult psychopathology in the WHO world mental health surveys. „British Journal of Psychiatry”, 197(5).
King C.B., Scott K.L. (2014), Why are suspected cases of child maltreatment referred by educators so often unsubstantiated? „Child Abuse & Neglect”, 38(1).
Kosek A. (2016), Kompetencje nauczyciela w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej – przegląd polskich podejść i koncepcji teoretycznych. „Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna”, 7(1).
Leoniuk K., Nowakowska H., Sobczak K. (2013), Action and intervention plan for nurses in the system of domestic violence prevention. „Nursing Problems”, 21(3).
Lewis S.J., Arseneault L., Caspi A., Fisher H.L., Matthews T., Moffitt T.E., Odgers C.L., Stahl D., Ying Teng J., Deanese A. (2019), The epidemiology of trauma and post-traumatic stress disorder in a representative cohort of young people in England and Wales. „Lancet Psychiatry”, 6(3).
Łobocki M. (2007), W trosce o wychowanie w szkole. Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Madigan S., Brumariu L.E., Villani V., Atkinson L., Lyons-Ruth K. (2016), Representational and questionnaire measures of attachment: A meta-analysis of relations to child internalizing and externalizing problems. „Psychological Bulletin”, 142(4).
Mayall B. (2002), Towards a sociology of childhood. Thinking from children’s lives. Buckingham, Open University Press.
McLaughlin K.A., Green J.G., Gruber M.J., Sampson N.A., Zaslavsky A.M., Kessler R.C. (2012), Childhood adversities and first onset of psychiatric disorders in a national sample of US adolescents. „Archives of General Psychiatry”, 69(11).
Meltzer D.L., Vostanis P., Ford T., Goodman R. (2009), The mental health of children who witness domestic violence. „Child & Family Social Work”, 14(4).
Moylan C.A., Herrenkohl T.I., Sousa C., Tajima E.A., Herrenkohl R.C., Russo M.J. (2010), The effects of child abuse and exposure to domestic violence on adolescent internalizing and externalizing behavior problems. „Journal of Family Violence”, 25(1).
Münger A.C. (2015), The best interests of the child’ or the ‘best interests of the family’? How the Child Protection Services in Sweden respond to domestic violence. W: M. Hydén, D. Gadd, A. Wade (eds.), Response-based approaches to the study of interpersonal violence. Hampshire, Palgrave.
Münger A.C., Markström A.M. (2018), Recognition and identification of children in preschool and school who are exposed to domestic violence. „Education Inquiry”, 9(3).
Nowak M. (2000), Podstawy pedagogiki otwartej. Ujęcie dynamiczne w inspiracji chrześcijańskiej. Lublin, Wydawnictwo KUL.
Nowicka-Kozioł M. (2000), Wprowadzenie. Poczucie odpowiedzialności moralnej. W: M. Nowicka-Kozioł (red.), Poczucie odpowiedzialności moralnej jako aspekt podmiotowy. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak.
Odenbring Y., Johansson T., Lunneblad J., Hammarén N. (2015), Youth victimisation, school and family support. Schools’ strategies to handle abused children. „Education Inquiry”, 6(2).
Ostrowska K. (1998), W poszukiwaniu wartości. Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Pepler D.J., Catallo R., Moore T.E. (2018), Consider the children: research informing interventions for children exposed to domestic violence. W: P. Jaffe (ed.), Children exposed to domestic violence: Current issues in research, intervention, prevention, and policy development. New York, Routledge.
Pospiszyl I. (1994), Przemoc w rodzinie. Warszawa, WSiP.
Radlińska H. (1961), Pedagogika społeczna. Wrocław, Ossolineum.
Schwartlander J. (1995), Odpowiedzialność jako podstawowe pojęcie filozoficzne. „Znak”, 485(10).
Sousa C., Herrenkohl T.I., Moylan C.A., Tajima E.A., Klika J.B., Herrenkohl R.C., Russo M.J. (2011), Longitudinal study on the effects of child abuse and children’s exposure to domestic violence, parent-child attachments, and antisocial behavior in adolescence. „Journal of Interpersonal Violence”, 26(1).
Sox R. (2004), Integrative review of recent child witness to violence research. „Clinical Excellence for Nurse Practitioners”, 8(2).
Sterne A., Poole L. (2010), Domestic violence and children: A handbook for schools and early years setting. London, Routledge.
Sutton T.E. (2019), Review of attachment theory: Familial predictors, continuity and change, and intrapersonal and relational outcomes. „Marriage & Family Review”, 55(1).
Szewczak I. (2020), Moralność zawodowa nauczyciela – dydaktyka, wychowawcy, opiekuna. „Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego”, 61(4).
Tchórzewski A. (1997), Odpowiedzialność jako wskaźnik postawy moralnej nauczyciela. „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne”, 30.
Tischner J. (1981), Myślenie według wartości. Kraków, Znak.
Tischner J. (2000), Jak żyć? Wrocław, TUM Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej.
Wierzejska J. (2021), Poczucie odpowiedzialności zawodowej pedagogów. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia”, 34(4).
Zawadzki F. (1983), Z rozważań nad odpowiedzialnością. „Studia Filozoficzne”, 4.
Źródła internetowe
Hardcastle K.A., Bellis M.A, Hughes K., Sethi D. (2015), Implementing child maltreatment prevention programmes: what the experts say. Kopenhaga, World Health Organization. Regional Office for Europe. http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0009/289602/Maltreatment_web. pdf?ua=1, 31.01.2023.
MRiPS (2022), Sprawozdanie z Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie 2021. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. https://www.gov.pl/web/rodzina/sprawozdanie-z-krajowego-programu-przeciwdzialania-przemocy-w-rodzinie-2021, 22.02.2023.
WHO (2006), Preventing child maltreatment: A guide to taking actions and generating evidence. World Health Organization and International Society for Prevention of Child Abuse. http://whqlibdoc.who.int/publications/2006/9241594365_eng.pdf, 20.01.2023.
Zespół Poradnictwa Psychologiczno-Pedagogicznego CEA, Procedury postępowania w przypadku podejrzenia, że uczeń szkoły artystycznej/bursy szkolnictwa artystycznego jest ofiarą przemocy w rodzinie lub przestępstwa. https://www.gov.pl/attachment/aea39734-dc4e-4df8-b238-f1665c715fc4, 4.06.2023.
Akty prawne
Druk nr 2799, Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. nr 78, poz. 483).
Konwencja o prawach dziecka (Dz. U. z 1991 r. nr 120, poz. 526).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. poz. 532).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lipca 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. poz. 1594).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz. U. nr 209, poz. 1245).
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r., poz. 1805 ze zm.). Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r., poz. 984 ze zm.).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r., poz. 1138 ze zm.).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r., poz. 1375 ze zm.).
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r., poz. 1249 ze zm.).
Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r., poz. 900 ze zm.).
Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 535).
