Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweO Stanisławie Przybyszewskim europejskim, patriotycznym i prekursorskim (szkic przekrojowy)
DOI:
https://doi.org/10.26881/rgtn.2023.01Słowa kluczowe:
Stanisław Przybyszewski, Gdańsk, twórczość PrzybyszewskiegoAbstrakt
Artykuł jest esencjalnym ujęciem życia i twórczości Stanisława Przybyszewskiego, przygotowanym na podstawie dotychczasowych prac autorki, znawczyni twórczości pisarza i jego niemieckiej recepcji, redaktorki naukowej krytycznej edycji Dzieł literackich S. Przybyszewskiego, które od 2022 r. ukazują się w Wydawnictwie Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tekst prezentuje najważniejsze kwestie związane z pisarstwem Przybyszewskiego, podane w porządku chronologicznym, z jego niemieckiego oraz polskiego okresu twórczości. Przedstawione tu zostały m.in. mniej znane fakty z biografii Przybyszewskiego (zwłaszcza jego aktywność społeczna i patriotyczna), odbiór jego twórczości przez niemieckich krytyków i badaczy, w sposób syntetyczny zaprezentowane zostały najważniejsze osiągnięcia pisarza, jego teorie na temat sztuki oraz koncepcje prekursorskie wobec późniejszych zjawisk artystycznych, a także znaczenie pisarza dla obu literatur (polskiej i niemieckiej). Tekst pełni rolę wprowadzenia do gdańskiej konferencji nt. „Przybyszewski i inni”, znalazły się w nim także informacje związane ze społeczną działalnością pisarza w Gdańsku.
Downloads
Bibliografia
Apollinaire G., Listy do Madeleine, przeł. i wstęp J. Hartwig, Kraków 1976.
Bab J., Die neuromantische Bohéme (Dehmel und Przybyszewski) [w:] idem, Die Berliner Bohéme, Berlin 1905, s. 51–60
Briefwechsel zwischen George und Hofmannstahl, hg. v. R. Boehninger, München–Düsseldorf 1953.
Brzozowski S., Współczesna powieść polska [w:] idem, Współczesna powieść i krytyka literacka, oprac. i wstęp J.Z. Jakubowski, Warszawa 1971, s. 130–133.
Dąbrowska M., Piewca niedojrzałości duchowej [w:] eadem, Pisma rozproszone. Pierwsze wydanie książkowe, oprac. E. Korzeniowska, t. 2, Kraków 1964, s. 473 [tekst publikowany w „Wiadomościach Literackich” w 1928 r.].
Dehmel I., Przybyszewski, wie ich ihn sah, „Pologne Littéraire” 1934, Nr. 96, s. 2.
Gombrowicz W., Dziennik 1953–1956, Paryż 1957.
Grzybowski A., Z sopockiej ulicy Lipowej (Charlottenstrasse). Nasz współmieszkaniec – Przybyszewski, „Rocznik Sopocki” 2021, nr 32, s. 174–188.
Fischer J.M., Stanislaw Przybyszewski: Androgyne (1906) [w:] idem, Fin de siècle. Kommentar zu einer Epoche, München 1978, s. 220–232.
Helsztyński S., Przybyszewski. Opowieść biograficzna, Warszawa 1973, wydanie drugie 1985.
Irzykowski K., Dwie rewolucje [w:] idem, Czyn i słowo, Kraków 1980, s. 215–222.
Kolińska K., Stachu, jego kobiety i jego dzieci, Kraków 1978.
Kolokol, Ein deutscher Sataniker, „Freie Bühne für den Entwicklungskampf der Zeit” 1893, H. XII, s. 1363.
Kuncewiczowa M., Fantasia alla polacca, Warszawa 1979.
Kurkiewicz M., Między odwieczną baśnią a prawdziwym życiem (dramaturgia Stanisława Przybyszewskiego z lat 1906–1910) [w:] S. Przybyszewski, Dramaty. Odwieczna baśń, Śluby, Gody życia, t. 9, wstęp, edycja, komentarze i dodatek krytyczny M. Kurkiewicz, red. G. Matuszek Stec, Kraków 2023, s. 9–77.
Linkner T., Publicystyka Stanisława Przybyszewskiego w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 2018.
Matuszek G., „Der geniale Pole”? Niemcy o Stanisławie Przybyszewskim (1892–1992), wydanie drugie rozszerzone, Kraków 1996.
Matuszek G., Jak dekadent Przybyszewski przekształcił się w Gdańsku w urzędnika patriotę [w:] Widnokręgi literatury – wielogłosy krytyki. Prace ofiarowane Profesor Teresie Walas, red. T. Kunz, A. Łebkowska, R. Nycz, M. Popiel, Kraków 2015, s. 281–294 (poszerzona polska wersja tekstu G. Matuszek, Przybyszewski in Danzig und Zoppot, przeł. U. Steltner [w:] Grenzüberschreitungen. Deutsche, Polen und Juden zwischen den Kulturen in der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts, hg. v. M. Brandt, München 2005, s. 154–172.
Matuszek G., Stanisław Przybyszewski – pisarz nowoczesny. Eseje i proza – próba monografii, Kraków 2008.
Matuszek G., Stanisław Przybyszewski. Europejczyk, Polak – patriota, gimnazjalista z Wągrowca, Wągrowiec 2016, wydanie drugie 2017.
Matuszek Stec G., Wprowadzenie do krytycznej edycji Dzieł literackich Stanisława Przybyszewskiego [w:] S. Przybyszewski, Dzieła literackie, t. 1: Proza poetycka. Pentalogia, red., wstęp, edycja, komentarze i dodatek krytyczny G. Matuszek Stec, Kraków 2022, s. 11–17.
Meier Graefe J., Stanisłaus Przybyszewski, „Frankfurter Zeitung” 1927, Nr. 876, s. 1.
Przybyszewski S., Dzieła literackie, t. 1–11, red. G. Matuszek Stec, Kraków 2022–2024.
Przybyszewski S., Listy, zebrał, życiorysem, wstępem i przypisami opatrzył S. Helsztyński, t. 3, Wrocław 1954.
Przybyszewski S., Poznań ostoją myśli polskiej, Poznań 1917.
Przybyszewski S., Psychischer Naturalismus, „Neue Deutsche Rundschau. Freie Bühne” 1894, s. 150–156.
Przybyszewski S., Studienausgabe. Werke, Aufzeichnungen und ausgewälte Briefe, in acht Bänden und einem Kommentarband, hg. v. M.M. Schardt, Paderborn 1990–1999.
Przybyszewski S., Synagoga szatana i inne eseje, wyboru dokonała, wstępem opatrzyła i przetłumaczyła z j. niemieckiego G. Matuszek, Kraków 1997.
Ratuszna H., O dramaturgii Stanisława Przybyszewskiego z lat 1912–1927 [w:] S. Przybyszewski, Dramaty. Topiel, Miasto, Mściciel, t. 10, wstęp, edycja, komentarze i dodatek krytyczny H. Ratuszna, red. G. Matuszek Stec, Kraków 2024, s. 11–62, [w druku].
Schlaf J., In memoriam Stanisław Przybyszewski, „Pologne Littéraire” 1928, Nr. 20, s. 4.
Servaes F., Von jungen Przybyszewski, „Pologne Littéraire” 1936, Nr. 112, s. 1.
Servaes F., Zwei Apokaliptiker. Ein Stückchen Zeitpsychologie, „Die Gegenwart” 1894, Nr. 15, s. 232.
Starzyński J., Dunikowski o Młodej Polsce. Rozmowy z Artystą, nadbitka z kwartalnika „Sztuka i Krytyka” 1957, nr 3–4 (31–32), s. 288–303.
Zdz. W., Przybyszewski kolejarzem w Gdańsku? „Wieczór Wybrzeża” 1957, nr 119, s. 4.
