Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweGaszenie pożarów dawnego Gdańska na przykładzie porządków ogniowych z XVI w.
DOI:
https://doi.org/10.26881/rgtn.2020.01Słowa kluczowe:
Gdańsk, historia, przepisy przeciwpożarowe, porządki ognioweAbstrakt
Artykuł przedstawia treść gdańskiego porządku ogniowego (Fewers Ordnung) z 1539 r. razem z jego aktualizacjami z lat 1565 i 1587. Dokument z 1539 r., dotychczas nie prezentowany i nie omawiany, jest ogniwem pośrednim między najstarszymi wilkierzami, skąpo opisującymi problematykę gaszenia pożarów, a odrębnymi i jednolitymi od tego roku przepisami przeciwpożarowymi. Niniejsze opracowanie, choć w niewielkim zakresie, nawiązuje do pracy Tadeusza Maciejewskiego Ustawodawstwo przeciwpożarowe w dawnym Gdańsku (1454–1793), opublikowanej w periodyku „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” w 2017 r.
Downloads
Bibliografia
Źródła
Andrzeia Fricza Modrzewskiego o poprawie Rzeczypospolitey księgi czwore…, drukowano w Łosku w Drukarni Wielmożnego Pana iego miłości pana Jana Kiszki Krayczego w Wielkiem Księstwie Litewskiem, nakładem tegoż Pana Woiewody Połocskiego przez Jana Karcana z Wieliczki, Łosk 1577.
Architecture hydraulique ou l’art de conduire… par M. Belidor…, livre III, Paris 1739. Architekt Polski to iest navka vlzenia wszelkich ciezarow… przez X. Stanisława Solskiego, w Drukarni Mikołaia Alexandra Schedla, Kraków 1690.
Decretum civitatis Danceke. Gdański kodeks prawa lubeckiego z 1263 roku, oprac. Tadeusz Domagała, Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, Gdańsk 2005.
Der Kayserlichen Stadt Bresslaw Fewer Ordnung, wie dieselbe anderwerts ubersehen auffs new umbe gefertiget und verbessert, Baumann, Bresslaw 1630. Eines Erbaren Rathes der Kayserlichen Stadt Bresslaw, New auffgerichte Fewer=Ordnung, Bresslaw 1574.
Fewers Ordnung der Königlichen Stadt Dantzigk, durch einen Erbarn Rath daselbigest, den gemeinen einwonern zum besten, beramet vnd auszgesetzt, gedruckt: durch Franciscum Rhodum, Dantzick 1539.
Fewers Ordnung der Königlichen Stadt Dantzig, durch einen Erbaren Rath daselbigest den gemeinen Einwohnern zum besten aufgesetzet, Dantzig 1565.
Fewers Ordnung der Königlichen Stadt Dantzigk, durch einen Erbaren Rath daselbst, den gemeinen Einwohneren zum besten, beramet vnd außgesetzt, bey Iacobo Rhodo, Dantzigk 1587.
Kodeks dyplomatyczny miasta Krakowa (1257–1506), cz. 2, 3, 4, wyd. Franciszek Piekosiński, Akademia Umiejętności, Kraków 1882.
Najstarszy zbiór przywilejów i wilkierzy miasta Krakowa, wyd. Stanisław Estreicher, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1936.
Polskie ustawy wiejskie XV–XVIII w., wyd. Stanisław Kutrzeba, Alfons Mańkowski (Archiwum Komisji Prawniczej PAU, t. 11), Kraków 1938.
Porządek Ogniowy w Warszawie od Marszałka Wielkiego Koronnego Na Mocy Prawa Ustanowiony, Warszawa 1779.
Theatri machinarvm hydraulicarum. Tomvs II. Oder Schau Platz… von Jacob Leupold…, Zufinden bey dem Autore und Joh. Friedr. Gleditschens seel. Sohn, Druckts Christoph Zunkel, Leipzig 1725.
Theatri Machinarum in welchem Vielerley Kunstliche Wasser Kunste… durch Henricvm Zeising, Inn verlegung Henning Grossenn der Jüngern, Leipzigk 1610.
Theatrvm Instrvmentorvm et Machinarum Iacobi Bessoni…, Vincentius, Lugduni [Lyon] 1578. Wilkierz albo Prawo do wszytkich Dobr y Wsiow Oliwskich należące, w roku 1616, Biblioteka Narodowa, sygn. SD XVII.4.15419 (mikrofilm B 13894).
Wilkierze miasta Olsztyna 1568–1696, opr., tłum. Danuta Bogdan, Samorząd Olsztyna, Olsztyn 2017.
Wilkierze poznańskie, cz. 1: Administracja i sądownictwo, oprac. Witold Meisel, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966.
Zu Wissen: Demnach E. Rath…, Do wiadomości: iż szlachetna rada…, [Gdańsk] 1788.
Opracowania
Dokumenty do historii ubezpieczeń ogniowych i obrony przeciwpożarowej ziem zachodnich Polski, t. 1, Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych w Poznaniu, Poznań 1935.
Grzesiuk Stanisław, Boso, ale w ostrogach, Książka i Wiedza, Warszawa 1995.
Günther Otto, Zwei unbekannten altpreussische Willküren, „Zeitschrift Westpreussische Geschichtsvereins” 1905, H. 48, s. 1–53.
Klima Josef, Prawa Hammurabiego, tłum. Cezary Kundrewicz, Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1957.
Leman Christian Karl, Provinzialrecht der Provinz Westpreussen, Bd. 3, hrsg. von Friedrich Heinrich Strombeck, F.A. Brockhaus, Leipzig 1832.
Łukaszewicz Józef, Obraz historyczno statystyczny miasta Poznania w dawniejszych czasach, t. 1, Pompejusz C.A., Poznań 1838.
Maciejewski Tadeusz, Ustawodawstwo przeciwpożarowe w dawnym Gdańsku (1454–1793), „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2017, t. 20, s. 35–49.
Modrzyński Paweł Mateusz, Prawo lubeckie w miastach pruskich (XIII–XVI w.). Stan badań, źródła i perspektywy badawcze, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2017, t. 20, s. 413–425.
Navak Romuald (pseudonim Bogusław Ulicki), Speculum Saxonum und Ius Municipale Magdenbur gense als Quelle zur Forschung der Brandschutzgeschichte, „Brandschutz” 1987, Nr. 2, s. 67–69.
Simson Paul, Geschichte der Danziger Willküre, L. Sauniers Buch¬¬ und Kunsthandlung, Danzig 1904. www.pl.wikipedia.org/wiki/Stanisław_Grzesiuk [dostęp: 8.01.2021].
Ulicki Bogusław, Od kodeksu Hetytów do Speculum Saxonum, „BIT. Nauka i Technika Pożarnicza” 1986, nr 4, s. 115–120.
Wikarski Witold, Rys historyczno statystyczny Straży Ogniowej Warszawskiej od początku jej założenia aż po dzień dzisiejszy z uwzględnieniem stanu higienicznego i sanitarnego, druk. Franciszek Czerwiński, Warszawa 1897, s. 8.
