Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweMichał Szuca (1886–1940). Rekonesans badawczy w oczekiwaniu na biografię
DOI:
https://doi.org/10.26881/rgtn.2021.05Słowa kluczowe:
Michał Szuca, Brusy, Chojnice, Wolne Miasto Gdańsk, Collegium Marianum, Pelplin, Fryburg Bryzgowijski, Jan Karnowski, Aleksander Majkowski, Franciszek Kręcki, ks. Kamil Kantak, Bank Dyskontowy w Bydgoszczy, Macierz Szkolna, KS „Gedania”, Rada Portu i Dróg WodnychAbstrakt
Michał Szuca, stypendysta Towarzystwa Pomocy Naukowej w Chełmnie i uczeń wielu zasłużonych placówek edukacyjnych – Collegium Marianum w Pelplinie, gimnazjów męskich w Chojnicach i Nakle, filomata i niedoszły ksiądz katolicki, od najmłodszych lat związany był z ruchem młodokaszubskim i jego najważniejszymi przedstawicielami, m.in. Janem Karnowskim, Alek‑ sandrem Majkowskim, Franciszkiem Kręckim i wieloma innymi. Promotor czasopism i spraw kaszubskich, jak również polskiego Pomorza. Absolwent Uniwersytetu we Fryburgu Bryzgowijskim oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego. Do Wolnego Miasta Gdańska przybył jako doktor ekonomii w 1919 r. i przez lata poprzez pracę zawodową związany był z bankami i instytucjami finansowymi (także w Bytomiu i Opolu); pracował m.in. jako dyrektor gdańskiej filii Banku Dyskontowego w Bydgoszczy oraz Banku Przemysłu i Handlu w Warszawie. Zasiadał w radzie nadzorczej Spółdzielni Kredytowej w Gdańsku, był współzałożycielem spółki Towarzystwo Instalacyjne Pomorskie, które uczestniczyło w budowie Gdyni. W latach 1933–1939 pełnił funkcję radcy finansowego Rady Portu i Dróg Wodnych. Był członkiem, współzałożycielem i propagatorem polskiego życia w WMG: nauczycielem księgowości w Polskich Szkołach Handlowych Macierzy Szkolnej w Gdańsku, jednym z siedmiu założycieli Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku, działaczem Gminy Polskiej Związku Polaków w Gdańsku, Macierzy Szkolnej w Gdańsku oraz sportowcem w sekcji wioślarskiej KS „Gedania”. Aresztowany 1 września 1939 r., był więziony w Victoriaschule oraz w więzieniu przy obecnej ul. Kurkowej; stracony w Wielki Piątek 22 marca 1940 r. nieopodal obozu w Stutthofie. Po wojnie, w 1946 r., pochowano go w Alei Zasłużonych w Gdańsku‑Zaspie, m.in. wraz z ks. Feliksem Boltem, Fran‑ ciszkiem Kręckim, Antonim Lendzionem, Władysławem Pniewskim i wieloma innymi przedstawicielami polskiej inteligencji WMG.
Downloads
Bibliografia
Źródła
Archiwum Diecezjalne w Pelplinie, Collegium Marianum Pelplin, Księga uczniów 1858–1920, t. 2.
Archiwum Państwowe w Gdańsku, 985/1; 2239/13; 2239/14.
Archiwum Państwowe w Toruniu, 3259, Akta Miasta Torunia, Bractwo Pomorskie 1922–1938.
Archiwum rodzinne Feliksa Szucy, Militär Dienstzeitbescheinigung über den Unterzchlmeister Michael Szuca, Berlin–Spandau, 24. Oktober 1933.
Archiwum rodzinne Michała Szucy, Arkusz grupowy rodziny dla osoby: Michał Szuca i Weronika Minna Augusta Julia Szuca, kpis, s. 1.
Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, S II 215, Rodowody; S II 643, Kopie absolwentów i świadectw odejścia.
Archiwum Urzędu Stanu Cywilnego, R – II/17, USC – I – 1943/1643, wpis 21.07.1943 r.
Biblioteka Główna Uniwersytetu Gdańskiego, Dział zbiorów specjalnych, Spuścizna prof. Andrzeja Bukowskiego, Rs II 20/16.
Biblioteka Szkół Ekonomiczno Handlowych im. Macierzy Szkolnej w Gdańsku: Kronika Polskich Szkół Handlowych, t. 2: 1937 (Wolne Miasto Gdańsk), bp; Prof. dr Michał Szuca (biogram).
Muzeum Gdańska, Teczka: Ł. Czyżewski, Gdańsk – tablice pamiątkowe, „Działacze polscy i przedstawiciele (mpis): D. Majkowska, Kamil Kantak (1881–1976) ksiądz, historyk, publicysta, działacz społeczno polityczny [w:] W. Malczewska, Działacze polscy i przedstawiciele w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 1974.
Universitätsbibliothek der Humboldt Universität zu Berlin, U12 5177, Szuca, Michael, Die biologisch evolutionistische Richtung in der Nationalökonomie. Eine Sozialphilosophische Studie aus d. Grenzgebiet zwischen Biologie u. Wirtschaftslehre, Posen 1912.
Źródła drukowane
Barcik Mieczysławi in., Corpus Studiosorum Universitatis Jagellonicae 1850/51–1917/18 (S – Ś), red. Krzysztof Stopka, Kraków 2014.
Bractwo Pomorskie w pięciolecie swego istnienia [Przedruk broszury z 1926 r.], wstępem opatrzył Janusz Kutta, Poznań 1976.
Gach Zbigniew, Jeden z wiela, Gdynia 1991.
Karnowski Jan, Aleksander Majkowski. Wspomnienia – listy – uwagi, oprac. i wstęp Józef Borzyszkowski, Gdańsk 2012.
Karnowski Jan, Moja droga kaszubska, oprac. i wstęp Józef Borzyszkowski, Gdańsk 1991.
Zwarra Brunon, Gdańsk 1939. Wspomnienia Polaków – gdańszczan, red. Marek Adamkowicz i Jan Szkudliński, Gdańsk 2021.
Prasa
„Gazeta Gdańska”, 1923, 1930, 1936
„Gazeta Toruńska”, 1908
„Gryf ”, 1908–1909
„Katolik Codzienny”, 1929
„Nowa Gazeta Bydgoska”, 1921
„Nowiny Codzienne”, 1929
„Słowo Pomorskie”, 1927, 1932
„Świat Słowiański”, 1909
Literatura
Andrzejewski Marek, Oświata, kultura (1920–1945) [w:] Historia Gdańska, t. 4, cz. 2: 1920–1945, red. Edmund Cieślak, Sopot 1998.
Andrzejewski Marek, Rada Portu i Dróg Wodnych w II Wolnym Mieście Gdańsku, https:// gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=RADA_PORTU_I_DR%C3%93G_WODNYCH_ W_II_WOLNYM_MIE%C5%9ACIE_GDA%C5%83SKU [dostęp: 10.12.2021].
Borzyszkowski Józef, Aleksander Majkowski (1876–1938). Biografia historyczna, Gdańsk– Wejherowo 2002.
Borzyszkowski Józef, Dzieje Brus i okolicy, Chojnice–Gdańsk 1984. Borzyszkowski Józef, Inteligencja polska w Prusach Zachodnich 1848– 1920, Gdańsk 1986.
Borzyszkowski Józef, Kaszubi w Gdańsku. Gdańsk stolicą Kaszub ? Raz jeszcze [w:] Gedania Cassubia – kaszubskość Gdańska, red. Miłosława Borzyszkowska Szewczyk i Cezary Obracht Prondzyński, Gdańsk 2018.
Borzyszkowski Józef, Kaszubsko pomorscy duszpasterze – współtwórcy dziejów regionu, Gdańsk–Pelplin 2002.
Borzyszkowski Józef, Kościół w Brusach, Gdańsk 1988. Borzyszkowski Józef, Michał Szuca [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 4, red. Stanisław Gierszewski, Zbigniew Nowak, Gdańsk 1997.
Borzyszkowski Józef, O historii literatury kaszubskiej i jej twórcach, Gdańsk 2011.
Borzyszkowski Józef, Obracht Prondzyński Cezary, Młodokaszubi. Szkice biograficzne, Gdańsk 2012.
Bukowski Andrzej, Regionalizm kaszubski. Ruch narodowy, literacki i kulturalny. Zarys monografii historycznej, Poznań 1950.
Bukowski Andrzej, Uroczystości jubileuszowe Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, „Rocznik Gdański” 1972, t. 32, z. 1.
Bukowski Andrzej, Tajne organizacje samokształceniowe gimnazjalistów pomorskich w XIX wieku, Filomaci pomorscy. Księga pamiątkowa sesji naukowej oraz zjazdu filomatów w Wejherowie w dniu 20 maja 1972 roku, oprac. Jerzy Szews, Gdańsk 1975.
Czaplewski Paweł, Collegium Marianum 1836–1936. Na stuletnią rocznicę, Pelplin 1936.
Cieślak Tadeusz, „Gryf” – pismo dla spraw kaszubskich, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1963, t. 3, z. 1.
Gliński Mirosław, Sadowski Piotr, Grobelski Teodor, https://gdansk.gedanopedia.pl/ gdansk/?title=GROBELSKI_TEODOR [dostęp: 16.12.2021].
Golec Józef, Sopocki album biograficzny, Cieszyn 2008.
Grot Elżbieta Maria, Doktor Franciszek Leon Kręcki – odkrywany bohater kaszubskiej drogi do niepodległości Polski, Gdańsk 2018.
Grunt Stanisław, Dzieje dawne i niedawne Collegium Marianum, Pelplin 2000.
Hajduk Bolesław, Handel, port, żegluga i rybołówstwo (1920–1939) [w:] Historia Gdańska, t. 4, cz. 2: 1920–1945, red. Edmund Cieślak, Sopot 1998.
Hajduk Bolesław, Kazimierz Kręcki [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, red. Stanisław Gierszewski, Gdańsk 1994.
Jażdżewski Leszek, Nekropolia Męczenników II wojny światowej. Historia cmentarza na Zaspie, Gdańsk 2012.
Korda Krzysztof, Ks. ppłk. Józef Wrycza (1884–1961). Biografia historyczna, Gdańsk 2016.
Majkowska Damroka, Kamil Kantak – inicjator i współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku, „Rocznik Gdański” 1972, t. 32, z. 1.
Mamuszka Franciszek, Michał Szuca (1886–1940), „Rocznik Sopocki” 1989, t. 10.
Molendowski Leszek, Szuca Michał, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=SZUCA_ MICHA%C5%81 [dostęp: 29.10.2021].
Molendowski Leszek, Osek Michał, Magnus Bruski. Bohater z Gdańska, Gdańsk 2021.
Molendowski Leszek, Teofil Zegarski (1884–1936). Pedagog, urzędnik, pomorski działacz społeczny i twórca „Orlego Gniazda” w Gdyni, Gdynia 2011.
Mross Henryk, Studia uniwersyteckie duchowieństwa Diecezji Chełmińskiej w latach 1821–1920, „Studia Pelplińskie” 1996, t. 24.
Nadolny Anastazy, Księża diecezji chełmińskiej absolwenci gimnazjum chojnickiego w latach 1815–1915 (1920) [w:] Chojnickie Gimnazjum – historia, wartości i wychowanie, red. Janusz Gierszewski, Wiesław Śmigiel i Bogdan Kuffel, Chojnice 2015.
Obracht Prondzyński Cezary, Jan Karnowski (1886–1939). Pisarz, polityk i kaszubsko pomorski działacz regionalny, Gdańsk 1999.
Obracht Prondzyński Cezary, Jan Karnowski jako filomata pomorski i badacz dziejów ruchu filomackiego [w:] Z badań nad dziejami oświaty i polskiego życia narodowego na Pomorzu Nadwiślańskim w XIX i XX wieku. Księga Pamiątkowa dedykowana Doktorowi Jerzemu Szewsowi z okazji Jubileuszu 85. Rocznicy urodzin, red. Lidia Burzyńska Wentland, Gdańsk 2010.
Obracht Prondzyński Cezary, Ruch kaszubsko pomorski, Gdańsk 2016.
Obracht Prondzyński Cezary, Znaki i symbole kaszubskiej pamięci w krajobrazie Gdańska [w:] Gedania Cassubia – kaszubskość Gdańska, red. Miłosława Borzyszkowska Szewczyk i Cezary Obracht Prondzyński, Gdańsk 2018.
Paluszkiewicz Marian, Szews Jerzy, Słownik biograficzny członków tajnych towarzystw gimnazjalnych w Wielkim Księstwie Poznańskim 1850–1918, Poznań 2000.
Pelczar Marian, Zarys dziejów Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (1921–1971) [w:] Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Pięćdziesiąt lat Gdańskiego Towarzystwa Naukowego 1922–1972. Księga pamiątkowa, Gdańsk 1972.
Pomorscy ojcowie niepodległości: historia i pamięć, red. Krzysztof Drażba, Gdańsk 2019.
Preyss Andrzej, Orle Gniazdo, „Rocznik Gdyński” 1989/1990, nr 9.
Romanow Andrzej, Gdańska prasa polska 1891–1920, Warszawa 1994.
Romanow Andrzej, Wydawcy i wydawnictwa „Gazety Gdańskiej” (1891–1939) [w:] Kaszubi – Pomorze – Gdańsk. W kręgu pytań o kulturę, historię i tożsamość. Księga Jubileuszowa Profesora Józefa Borzyszkowskiego z okazji 70. rocznicy urodzin, red. Cezary Obracht Prondzyński, Tomasz Rembalski i Krzysztof Lewalski, Gdańsk 2016.
Schodzińska Joanna, Franciszek Sędzicki (1882–1957). Działacz narodowy, regionalista i poeta kaszubski, Gdańsk–Wejherowo 2003.
Stanke Marianne, Collegium Marianum in Pelplin. Schüllerverzeichnis 1858–1920, Bonn 1999.
Stępniak Henryk, Ludność polska w Wolnym Mieście Gdańsku 1920–1939, Gdańsk 1991.
Stępniak Henryk, Rada Portu i Dróg Wodnych w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 1971.
Stromski Zbigniew, Pamięci godni. Chojnicki słownik biograficzny 1275–1980, Bydgoszcz 1986.
Szews Jerzy, Ferdynand Józef Bieszk [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 1, red. Stanisław Gierszewski, Gdańsk 1992.
Szews Jerzy, Filomaci pomorscy. Tajne związki młodzieży polskiej na Pomorzu Gdańskim w latach 1830–1920, Warszawa 1992.
Szews Jerzy, Zegarski Teofil [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 4, red. Stanisław Gierszewski, Zbigniew Nowak, Gdańsk 1997.
Szuca Wiesław, Życie i działalność syna ziemi zaborskiej Michała Szucy, Brusy 2000, mps.
Szulist Władysław, Przeszłość obecnych obszarów diecezji pelplińskiej 1772–1920, t. 2: 1772–1920, Pelplin 2004.
Szymański Kazimierz, Kronika Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku, „Rocznik Gdański” 1927, t. 1.
Szymikowski Dariusz, „Zrzesz Kaszëbskô” w latach 1933–1939, Bolszewo 2010.
Ślaski Kazimierz, Toruński proces filomatów pomorskich w 1901 roku [w:] Filomaci pomorscy. Księga pamiątkowa sesji naukowej oraz zjazdu filomatów w Wejherowie w dniu 20 maja 1972 roku, oprac. Jerzy Szews, Gdańsk 1975.
Wapiński Roman, W kręgu spraw kaszubskich i pomorskich. W 100 lecie powrotu Pomorza w granice niepodległej Rzeczypospolitej, red. Józef Borzyszkowski i Cezary Obracht Prondzyński, Gdańsk 2020.
Wozikowski Marcin, Księża filomaci pomorscy dla niepodległości. Wybrane biografie wychowanków Królewskiego Gimnazjum Katolickiego w Chojnicach [w:] Kościół wobec niepodległości Polski 1918–1989. Ludzie – miejsca – wydarzenia, red. Krzysztof Sychowicz, Jarosław Wasilewski, Białystok–Warszawa 2020.
Zespół Szkół Zawodowych nr 1 im. Macierzy Szkolnej w 70 lecie Polskich Szkół Handlowych w Gdańsku. Monografia, oprac. Urszula Stawierska, Lucyna Dufke, Małgorzata Rozpara i in., Gdańsk 1996.
