Stowarzyszenie Biskupia Górka – geneza i kierunki działalności w latach 2016–2021
Słowa kluczowe:
lokalność, rewitalizacja, partycypacja obywatelska, stowarzyszenie, historia, GdańskAbstrakt
Biskupia Górka to część Gdańska położona w historycznym centrum miasta. Na przełomie XIX i XX w. teren ten został gęsto zabudowany kamienicami, które niemal nienaruszone przetrwały walki prowadzone w 1945 r. W czasach PRL-u zabytkowe budynki w większości powoli niszczały, a sama dzielnica zyskała złą sławę, która utrzymywała się jeszcze do lat 90. XX w. Na przełomie XX i XXI w. na Biskupiej Górce zaczęły zachodzić zmiany na lepsze. Zaczynem dla nich były spontaniczne działania wspólnot kościelnych i szkół funkcjonujących na tym terenie, a następnie – metodyczna już – praca, stopniowo powstających tutaj organizacji pozarządowych. Jednym z najważniejszych dziś kontynuatorów tej działalności jest założone 10 października 2016 r. Stowarzyszenie Biskupia Górka. W ciągu 5 lat zgromadziło ono m.in. kilka tysięcy różnych artefaktów, fotografii, dokumentów i wspomnień związanych z dzielnicą, zorganizowało dziesiątki spotkań, kilkanaście wystaw, a także poszukiwania zabytków na terenie Biskupiej Górki.
Downloads
Bibliografia
Źródła prawa
Decyzja Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku z dnia 11.10.1947 r. nr 8 (obecnie pod nr 15 – nowy numer rejestru zabytków).
Gminny Program Rewitalizacji Miasta Gdańska na lata 2017–2023.
Program Rewitalizacji Obszarów Zdegradowanych w Gdańsku.
Lokalny Program Rewitalizacji, Gdańsk 2004.
Program Rewitalizacji Obszarów Zdegradowanych w Gdańsku. Lokalny Program Rewitalizacji, Gdańsk 2009.
Statut Stowarzyszenia Biskupia Górka, https://biskupiagorka.pl/?page_id=6056 [dostęp: 7.06.2022]
Uchwała nr XXIII/689/04 Rady Miasta Gdańska z dnia 29 kwietnia 2004 r.
Uchwała nr XLVII/1308/10 Rady Miasta Gdańska z dnia 25 marca 2010.
Uchwała nr XXII/607/16 Rady Miasta Gdańska z dnia 28 kwietnia 2016 r. w sprawie wyznaczenia obszarów zdegradowanych i obszarów rewitalizacji w mieście Gdańsku.
Uchwała nr XXXVIII/1012/17 Rady Miasta Gdańska z dnia 25 kwietnia 2017 r. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 r. (M.P. Nr 50, poz. 423).
Źródła archiwalne
Archiwum Społeczne Biskupiej Górki, e-mail z Biura Prasowego Urzędu Miasta Gdańska, 2021 r.
Archiwum Społeczne Biskupiej Górki, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsku, pismo nr PS.F.V.ZPS1.4100–58/11 z dn. 26.05.2011 r.
Archiwum Społeczne Biskupiej Górki, pismo nr BMKZ.4120.6.2017.IZ z dn. 15.03.2017 r.
Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków. Archiwum Społeczne Biskupiej Górki, pismo prezydenta Miasta Gdańska nr WPR-V.111. 4238.2011.AWB, 2011 r.
Archiwum Społeczne Biskupiej Górki, wywiad z dyrektor Szkoły Podstawowej nr 21, Lidią Lisińską, przeprowadzony przez autorkę 22.10.2021 r.
Archiwum Społeczne Biskupiej Górki, Zezwolenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków ZA.5163.29.2018.RP.2, 2018 r.
Literatura Ciesielski Zenon, Teatr polski w Wolnym Mieście Gdańsku 1920–1939, Gdańsk 1969.
Diagnoza potrzeb mieszkańców wraz ze wskazaniem zadań do realizacji istotnych dla społeczności lokalnej danego obszaru rewitalizacji.
Raport końcowy z warsztatów zrealizowanych w ramach projektu Przygotowanie Zintegrowanego Programu Rewitalizacji Miasta Gdańska, Gdańsk 2016.
Konsultacje projektu uchwały w sprawie wyznaczenia obszarów zdegradowanych i obszarów rewitalizacji w mieście Gdańsku. Informacja podsumowująca. Wnioski i uwagi, Gdańsk 2016.
Kopittke Ryszard, Biskupia Góra – architektura i urbanistyka, Wydział Historyczny Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2016, praca magisterska, kpis.
Zwarra Brunon, Gdańsk 1939. Wspomnienia Polaków-Gdańszczan, Gdańsk 1984, Gdańsk 2002, Gdańsk 2021.
Zwarra Brunon, Gdańszczanie, t. 1–4: Gdańsk 1976, Gdańsk 1999–2000, Gdańsk 2022.
Zwarra Brunon, W gdańskiej twierdzy, Gdańsk 1987, Gdańsk 2003, Gdańsk 2020.
Zwarra Brunon, Wspomnienia Gdańskiego bówki, t. 1: Gdańsk 1984, t. 2: Gdańsk 1985, t. 3: Gdańsk 1986, t. 4: Gdańsk 1996, t. 5: Gdańsk 1977.
Prasa
„Dzień Bydgoski” 1933.
„Gazeta Gdańska”: 1928; 1930–1934; 1936; 1938.
Małczyński Piotr, Nataniel Mateusz Wolf: Zapomniany badacz doby oświecenia, „Odkrywca” 2022, nr 12.
„Polska Zgoda Pracujących. Wszechstanowe czasopismo zawodowe i gospodarcze. Organ Polskiego Zrzeszenia Pracy w Wolnem Mieście Gdańsku” 1936.
„Słowo Pomorskie” 1934.
„Straż Gdańska Organ Centralnego Komitetu Wyborczego na W M Gdańsk” 1934.
Publikacje internetowe
Bakowska Marzena, Poszukiwania trwały długo, ale w końcu się udało. Wiadomo, gdzie pochowano gdańskiego astronoma, 3.12.2019, https://radiogdansk.pl/wiadomo sci/2019/12/03/poszukiwania-trwaly-dlugo-ale-w-koncu-sie-udalo-wiadomo-gdzie -pochowano-gdanskiego-astronoma/ [dostęp: 27.06.2022].
Baniecka Ewa, Powstanie Partnerstwa dla Biskupiej Górki, 18.10.2011, https://stowarzy szeniewaga.pl/18-pazdziernika-2011-r/ [dostęp: 7.06.2022].
Biskupia Górka, https://biskupiagorka.pl/.
Dawne Przymorze, fanpage na Facebooku, https://www.facebook.com/dawneprzymorze [dostęp: 28.10.2021].
Ejsmont Krystyna, Nataniela Wolfa dziwne przypadki, 4.11.2020, https://biskupiagorka. pl/?p=11785 [dostęp: 7.06.2022].
Ejsmont Krystyna, Relacja ze spotkania 11 kwietnia 2018, 17.04.2018, https://biskupiagorka. pl/?p=8577 [dostęp: 7.06.2022].
Fundacja Latebra, http://latebra.org/ [dostęp: 7.06.2022]
Fundacja Życie i Pasja, http://zycieipasja.org/.
Gdańsk.pl, Odkryto grób Nataniela Mateusza Wolfa, 3.12.2019, zapis konferencji prasowej, https://vimeo.com/377055505 [dostęp: 7.06.2022].
Gondek Bartosz, Na Biskupiej Górce znaleziono grobowiec Nataniela Mateusza Wolfa, 3.12.2019, http://strefahistorii.pl/article/6629-na-biskupiej-gorce-znaleziono-grobowiec-nataniela -mateusza-wolfa [dostęp: 7.06.2022].
Januszajtis Andrzej, Śliwiński Błażej, Biskupia Górka, Gedanopedia, https://www.gedano pedia.pl/gdansk/?title=BISKUPIA_G%C3%93RKA [dostęp: 27.11.2021].
Karaś Dorota, Odnaleźli grób słynnego astronoma. Teraz chcą szukać jego obserwatorium, 15.12.2019, https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,25510532,odnalezli-grob -slynnego-astronoma-teraz-chca-szukac-jego-obserwatorium.html [dostęp: 7.06.2022].
Kawiński Artur, Schronisko Młodzieżowe im. Paula Benekego, Gedanopedia, https://gdansk. gedanopedia.pl/gdansk/?title=SCHRONISKO_M%C5%81ODZIE%C5%BBOWE_ IM._PAULA_BENEKEGO [dostęp: 27.11.2021].
Kisicka Anna, Społecznicy szukają śladów gdańskiej Polonii i grobu wybitnego astronoma, 11.08.2019, https://dzieje.pl/dziedzictwo-kulturowe/spolecznicy-szukaja-sladow-gdan skiej-polonii-i-grobu-wybitnego-astronoma [dostęp: 7.06.2022].
Kościelak Sławomir, Kościół Chrystusa Króla, Gedanopedia, https://www.gedanopedia. pl/gdansk/?title=KO%C5%9ACI%C3%93%C5%81_CHRYSTUSA_KR%C3%93LA [dostęp: 27.11.2021].
Kowalski Krzysztof, Klątwa faraonów czyha na Biskupiej Górce, 16.01.2020, https://www.rp.pl/ historia/art934811-klatwa-faraonow-czyha-na-biskupiej-gorce [dostęp: 7.06.2022].
Ługin Andrzej, Odnaleziono grób gdańskiego naukowca – Nathanaela Matthaeusa von Wolfa, 3.12.2019, https://www.gdanskstrefa.com/odnaleziono-grob-gdanskiego -naukowca-nataniela-mateusza-wolfa/ [dostęp: 7.06.2022].
Machińska Anna, Odnaleziono grób lekarza, astronoma Mateusza Nataniela Wolfa, 3.12.2019, https://dzieje.pl/dziedzictwo-kulturowe/odnaleziono-grob-lekarza-astro noma-mateusza-nataniela-wolfa [dostęp: 7.06.2022]; ten artykuł Polskiej Agencji Prasowej powieliły m.in. Histmag.org, Nauka w Polsce, Wprost, Niezależna i Por tal Samorządowy.
Moritz Katarzyna, Firmy reklamowe kpią z uchwały o ochronie krajobrazu w Gdańsku, 6.07.2018, https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Firmy-reklamowe-kpia-z-przepisow -o-ochronie-krajobrazu-n125348.html [dostęp: 7.06.2022].
Mrowicki Rafał, Stowarzyszenie Biskupia Górka odnalazło grób XVIII‒wiecznego gdań skiego naukowca Nataniela Wolfa, 3.12.2019, https://dziennikbaltycki.pl/stowarzysze nie-biskupia-gorka-odnalazlo-grob-xviiiwiecznego-gdanskiego-naukowca-nataniela -wolfa-zdjecia/ar/c1–14628387 [dostęp: 7.06.2022].
Na Stoku 3 – śmierć kamienicy, 2019, https://www.youtube.com/watch?v=1YFEJtyG3ss [dostęp: 7.06.2022].
Nasze małe muzeum, realiz. Grzegorz Karbowski, Wojciech Ostrowski, Video Studio Gdańsk, 2020, https://www.youtube.com/watch?v=PK6b0lDaOok [dostęp: 8.06.2022].
Niezgoda Aneta, Biskupia Górka stworzyła koalicję mieszkańców, 24.04.2009, https:// gdansk.naszemiasto.pl/biskupia-gorka-stworzyla-koalicje-mieszkancow/ar/c4–3002380 [dostęp: 7.06.2022].
Nowa organizacja pozarządowa na Biskupiej Górce, 11.05.2013, https://biskupiagorka. pl/?p=1394 [dostęp: 7.06.2022].
Oleksy Ewelina, Odnaleziono grób astronoma Nataniela Wolfa na Biskupiej Górce, 3.12.2019, https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Odnaleziono-grob-Nataniela-Wolfa-na-Bisku piej-Gorce-n140252.html [dostęp: 7.06.2022].
Olesińska Dagmara, Biskupia Górka: Zabytkowa dzielnica od lat nieremontowana. Zaczną pracę od rewitalizacji społecznej, 5.10.2011, https://gdansk.naszemiasto.pl/biskupiagorka-zabytkowa-dzielnica-od-lat-nieremontowana/ar/c4–1108637 [dostęp: 7.06.2022].
Paluchowski Piotr, Przystanek kolejowy Gdańsk Biskupia Górka, Gedanopedia, https://www. geda nopedia.pl/gdansk/?title=PRZYSTANEK_KOLEJOWY_GDA%C5%83SK_ BISKUPIA_G%C3%93RKA [dostęp: 27.11.2021].
Paluchowski Piotr, Wolf Nathanael Matthaeus, Gedanopedia, https://www.gedanopedia. pl/gdansk/title=WOLF_NATHANAEL_MATTHAEUS, [dostęp: 27.11.2021].
Pomaska Agnieszka, Klub BISKUPIA 29, 10.12.2007, http://www.pomaska.pl/204/klub -biskupia-29.html [dostęp: 7.06.2022].
Stowarzyszenie WAGA, https://stowarzyszeniewaga.pl/.
Stój Bartłomiej, Poszukiwacze odnaleźli grób lekarza, astronoma Mateusza Nataniela Wolfa, 4.12.2019, https://www.zwiadowcahistorii.pl/poszukiwacze-odnalezli-grob-lekarza -astronoma-mateusza-nataniela-wolfa-film/ [dostęp: 7.06.2022].
Święto Wolności i Solidarności/1–11 czerwca 2019, https://www.ecs.gda.pl/2019gdansk.
Wałuszko Marek, Stowarzyszenie Biskupia Górka poinformowało o odnalezieniu grobu Nataniela Wolfa, 3.12.2019, https://www.gdansk.pl/wiadomosci/nataniel-wolf-odkry cie-grobu-gdansk-biskupia-gorka,159932 [dostęp: 7.06.2022].