Academic Scientific JournalsLijewo, Lechlin, Licheń, or Legnica? On the influence of reading one letter on the reconstruction of political history between 1232 and 1234
DOI:
https://doi.org/10.26881/sds.2025.28.06Keywords:
Licheń, Legnica, Władysław Odonic, Henryk Brodaty/Henry the Bearded, politics of the period of the division of the Polish state, diplomacy, inter-area assembliesAbstract
This article begins with an analysis of the list of witnesses to a document issued by the Duke of Greater Poland, Władysław Odonic, in Poznań on 3 July 1232. This includes, among others, Idzi, chaplain of Ligheni (this is usually identified as Licheń near Konin and is considered the first mention of the parish). However, a close examination of the handwritten record shows that we must read Ligheniz, thus Legnica in Silesia. Chaplain Idzi was a man associated with the Duke of Silesia, Henry the Bearded. An analysis of all the documents issued around that time in Poznań indicates that an interarea assembly must have been held there. It was most likely then (when the cathedral chapter was in session) that Władysław Odonic issued the great privilege of immunity for the Poznań bishopric, which is known from the annals. Such an assembly, at which the Silesian duke’s envoy was also present, requires a revision of the accepted history of events related to the stormy relations between Władysław Odonic and Henry the Bearded. This article shows the mechanisms of diplomacy and the important role of trusted lower ranking clergy as envoys. Finally, it is an important warning to pay attention even to the smallest details when reading.
Downloads
References
Źródła archiwalne
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Centralne Władze Wyznaniowe Królestwa Polskiego, nr 807. Dokumenty pergaminowe, nr 6250.
Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim: 48/358/0/2.
Źródła drukowane
Bullarium Poloniae, t. 4, wyd. J. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, H. Wajs, Romae–Lublini 1992.
Funcke F., Regesten der Bischöfe von Lebus bis zum Jahre 1418, „Brandenburgia. Monatsblatt der Gesellschaft für Heimatkunde der Provinz Brandenburg” 1910, Bd. 24, s. 193–252.
Jana Łaskiego Liber beneficiorum archidiecezyi gnieźnieńskiej, wyd. J. Łukowski, t. 1, Gniezno 1880.
Joannis Dlugossii Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae, lib. 5–6, Warszawa 1973.
Kodeks dyplomatyczny Polski, t. 1, wyd. L. Rzyszczewski, A. Muczkowski, A.Z. Helcel, Warszawa 1847.
Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1–4, wyd. I. Zakrzewski, Poznań 1877–1881.
Kronika wielkopolska, wyd. B. Kürbis [w:] Monumenta Poloniae Historica, series nova, t. 8, Warszawa 1970.
Monumenta Poloniae Vaticana, t. 3: Analecta Vaticana, wyd. J. Ptaśnik, Kraków 1914.
Piotr z Dusburga, Kronika ziemi pruskiej, wyd. J. Wenta [w:] Monumenta Poloniae Historica, series nova, t. 13, Kraków 2007.
Rocznik kapituły gnieźnieńskiej, wyd. B. Kürbis [w:] Monumenta Poloniae Historica, series nova, t. 6, Warszawa 1962.
Rocznik kapituły krakowskiej, wyd. Z. Kozłowska-Budkowa [w:] Monumenta Poloniae Historica, series nova, t. 5, Warszawa 1978.
Rocznik krakowski, wyd. A. Bielowski [w:] Monumenta Poloniae Historica, t. 2, Lwów 1872.
Rocznik małopolski, wyd. A. Bielowski [w:] Monumenta Poloniae Historica, t. 3, Lwów 1878.
Rocznik Traski, wyd. A. Bielowski [w:] Monumenta Poloniae Historica, t. 2, Lwów 1872.
Schlesisches Urkundenbuch, Bd. 1, Hrsg. H. Appelt, Wien–Köln–Graz 1963–1971; Bd. 2, Hrsg. W. Irgang, Wien–Köln–Graz 1977.
Urkunden und Regesten zur Geschichte des Templerordens im Bereich des Bistums Cammin und der Kirchenprovinz Gnesen, hrsg. v. H. Lüpke, W. Irgang, Köln–Wien 1987.
Literatura przedmiotu
Bielińska M., Kancelarie i dokumenty wielkopolskie XIII wieku, Wrocław 1967.
Bieniak J., Pełka [w:] Polski słownik biograficzny, t. 25, Wrocław 1980, s. 574–577.
Buczek K., O chłopach w Polsce piastowskiej [1974], przedruk w: idem, Studia z dziejów ustroju społeczno-gospodarczego Polski piastowskiej, t. 3, Kraków–Warszawa 2010, s. 11–60.
Buczek K., Zagadnienie polskiego naroku [1959], przedruk w: idem, Studia z dziejów ustroju społeczno-gospodarczego Polski piastowskiej, t. 1, Kraków 2006, s. 197–232.
Drelicharz W., Idea zjednoczenia królestwa w średniowiecznym dziejopisarstwie polskim, Kraków 2012.
Gidaszewski T., Krąg rodzinny biskupa Andrzeja Łaskarza z Gosławic [w:] Memoria viva, Warszawa–Poznań 2015, s. 459–475.
Grodecki R., Dzieje polityczne Śląska do r. 1290 [w:] Historia Śląska…, t. 1, Kraków 1933, s. 155–326.
Jasiński K., Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań–Wrocław 2001.
Jujeczka S., Duchowni średniowiecznej Legnicy. Studium prozopograficzne nad klerem diecezjalnym, Legnica 2006.
Jurek T., Biskupstwo poznańskie w wiekach średnich, Poznań 2018.
Jurek T., Dziedzic Królestwa Polskiego. Książę głogowski Henryk (1274–1309), Kraków 2019.
Jurek T., Przebieg lokacji Poznania [w:] Civitas Posnaniensis, Poznań 2005, s. 173–191.
Kaczmarczyk K., Immunitet sądowy i jurysdykcja poimmunitetowa…, Poznań 1936.
Karczewski D., W sprawie pochodzenia Jadwigi…, Toruń 1997, s. 235–240.
Kozierowski S., Badania nazw topograficznych…, t. 1, Poznań 1921.
Krafl P.O., Polské provinciální synody 13.–15. století, Praha 2016.
Kumala J., Licheń. Dzieje Sanktuarium Matki Bożej Licheńskiej Bolesnej Królowej Polski, Stoczek Klasztorny 2024.
Labuda G., Wróćmy jeszcze raz do… naroku [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 7, Warszawa 1996, s. 45–70.
Maciejewski J., Episkopat polski doby dzielnicowej 1180–1320, Kraków–Bydgoszcz 2003.
Maleczyński K., Studia nad dokumentami i kancelarią Odonica i Laskonogiego 1202–1239, Lwów 1928.
Maleczyński K., Zarys dyplomatyki polskiej wieków średnich, Wrocław 1951.
Materiały do słownika historyczno-geograficznego Kujaw w średniowieczu, oprac. Z. Guldon, J. Wijaczka, https://atlasfontium.pl/materialy-do-slownika-kujaw/
[dostęp: 5.08.2025].
Matuszewski J., Immunitet ekonomiczny w dobrach Kościoła w Polsce do roku 1381, Poznań 1936.
Mitkowski J., Kancelaria Kazimierza Konradowica księcia kujawsko-łęczyckiego (1233–1267), Wrocław 1968.
Mitkowski J., Początki klasztoru cystersów w Sulejowie…, Poznań 1949.
Nazwy miejscowe Polski: historia, pochodzenie, zmiany, t. 6, red. K. Rymut, Kraków 2005.
Pauk M.R., „Regnum in se divisum”… [w:] Oryginalność czy wtórność?, Warszawa 2020, s. 76–163.
Pelczar S., Władysław Odonic książę wielkopolski…, Kraków 2013.
Zajączkowski S., Zajączkowski S.M., Materiały do słownika historyczno-geograficznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku, cz. 2, Łódź 1970.
Samulski R., Untersuchungen über die persönliche Zusammensetzung des Breslauer Domkapitels…, T. 1, Weimar 1940; T. 2, mps.
Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. 1–6, Wrocław 1982 – Poznań 2021.
Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce, t. 2, Wrocław 1959–1967.
Szempliński Ł., Walka o spadek po Mieszku III Starym (1202–1249), Kraków 2024.
Tymieniecki K., Przywilej biskupstwa poznańskiego z roku 1232…, Poznań 1934.
Umiński J., Arcybiskup Wincenty z Niałka…, Lwów 1931, s. 137–166.
Witkowski K., Władysław Odonic książę wielkopolski (ok. 1190–1239), Kraków 2012.
Wójcik M.L., Ród Gryfów do końca XIII w., Wrocław 1993.
Zientara B., Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 1975.
