Cechy językowe "Hymnu do Boga" Jana Pawła Woronicza

Abstrakt

Analizowany tekst Hymnu do Boga, napisany w roku 1805, a opublikowany dopiero w roku 1918, nie jest typowym, dziewiętnastowiecznym wierszem. Hymn zawiera elementy charakterystyczne dla różnorodnych okresów historii literatury polskiej w zakresie fonetyki, słowotwórstwa, fleksji i składni. W zakresie fonetyki i pisowni do najbardziej znamiennych cech należą: brak samogłoski é, która stale pojawiała się w XIX-wiecznych polskich tekstach; brak ó, które zostało zastąpione przez u; konsekwentna pisownia zbitek śrz i źrz, które już w XVI wieku w Małopolsce i na Mazowszu wymawiano odpowiednio jako śr i źr. W zakresie słowotwórstwa szczególnie widoczne jest stosowanie formantu –ny, który używany był do tworzenia przymiotników (np. granitny, który we współczesnej polszczyźnie brzmi granitowy). W zakresie fleksji najbardziej widoczne różnice można dostrzec w odmianie rzeczowników rodzaju męskiego np. łączenie końcówek w rzeczownikach rodzaju męskiego w liczbie mnogiej (ojce, syny, króle, ale: ludowie, mędrcowie), stosowanie końcówki –y w liczbie mnogiej rodzaju niemęskoosobowego (z ojcy, pomiędzy narody). W odmianie zaimków i przymiotników w liczbie mnogiej rodzaju niemęskoosobowego końcówką dominującą jest  -emi (dobremi, naszemi). W koniugacji czasowników w 1 osobie liczby mnogiej obecna jest końcowka –m, która pojawia się w licznych utworach pisarzy z okresu Młodej Polski (por. przejdziem, będziem, złączym się w tekście Mazurka Dąbrowskiego, polskiego hymnu narodowego). W zakresie składni: stosowanie archaicznych form składni łacińskiej (accusativus cum infinitivo) oraz użycie innych form przypadków gramatycznych.