Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweWezwanie kairotyczne: „Jest chwila, że trzeba wszystkim iść”. Propozycja tropu interpretacyjnego „Krzyżowców” Zofii Kossak-Szczuckiej
DOI:
https://doi.org/10.26881/jsr.2022.17.09Słowa kluczowe:
Zofia Kossak Szczucka, ideał rycerza, Ziemia Święta, epopeja historyczna, teologia czasu, kairosAbstrakt
Epopeja Zofii Kossak-Szczuckiej o czasach wypraw krzyżowych przynosi znacznie więcej niż tylko porywający literacko obraz sięgający wielkich tradycji pisarstwa historycznego przynosi własną, oryginalną wizję odnoszącą się również do kryzysu etycznego współczesności. Dzieje młodego rycerza Zbyluta to swoisty pamiętnik dojrzewania duszy podczas zbrojnej wędrówki do Ziemi Świętej. Kluczowe jest pojęcie kairosu jako wezwania człowieka do podjęcia misji i odczytania woli Stwórcy. Biblijne rozumienie teologii czasu jest zarazem teologią przemiany; uwidaczniają to kreacje wielu bohaterów Zofii Kossak-Szczuckiej, co jest również świadectwem pastoralnej wartości jej pisarstwa. Na przykładzie losów bohaterów „Krzyżowców” pisarka uczy jak ważne jest poznanie siebie prowadzące do stanięcia w świetle prawdy czego wynikiem jest przemiana skutkująca udoskonalaniem jako powrotu do spójnego systemu wartości etycznych.
Downloads
Bibliografia
Asbridge T. (2015), Krucjaty. Wojna o Ziemię Świętą, przeł. N. Rataj, M. Józefowicz, Kraków.
Balthasar H.U. (1996), Czas Chrystusa, w: tegoż, Teologia dziejów, tłum. J. Zychowicz, Kraków.
Bartnik C. (1987a), Chrystus jako sens historii, Wrocław.
Bartnik C. (1987b), Historia ludzka i Chrystus, Katowice.
Bielecki S. (1995), Kairos chrześcijanina według Rz 13, „Collectanea Theologica” nr 65/3.
Bielecki S. (1996), Kairos chrześcijanina w ujęciu listów św. Pawła, Lublin.
Billins M. (2002), Wyprawy krzyżowe, przeł. Z. Dalewski, Warszawa.
Borkowska M. (2012), Wiara i forma (Zofia Kossak – Teodor Parnicki), w: Potrzeba sacrum. Literatura polska okresu PRL-u, red. M. Ołdakowska-Kuflowa, W. Felski, Lublin.
Dalewski Z. (1997), Pasowanie na rycerza książąt polskich w średniowieczu. Znaczenie ideowe i polityczne, „Kwartalnik Historyczny” nr 4 (CIV).
Duby G. (1986), Rycerz, kobieta i ksiądz. Małżeństwo w feudalnej Francji, przeł. H. Geremek, Warszawa.
Eliade M. (1997), Inicjacje, obrzędy, stowarzyszenia tajemne, tłum. K. Kocjan, Kraków.
Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, przeł. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, Warszawa 1990.
Garcia M.H. (2008), Droga doświadczenia. 30-dniowe rekolekcje ze św. Teresą od Jezusa i św. Janem od krzyża, przeł. B.K. Jakuowski, Kraków.
Godzimirski J. (1995), Śmierć a poznanie – rytuał inicjacji, „Kwartalnik Filmowy” nr 12/13.
Gołuński M. (2019), Jerozolimskie piaski. Wyprawy krzyżowe w polskiej powieści historycznej, Bydgoszcz.
Gutowski W. (1994), Wśród szyfrów transcendencji. Szkice o sacrum chrześcijańskim w literaturze polskiej XX wieku, Toruń.
Harris J. (2005), Bizancjum i wyprawy krzyżowe, przeł. J. Gardzińska, Warszawa.
Hauziński J. (2000), Od narracji zmitologizowanej do interpretacji semiotycznej. Piśmiennictwo o krucjatach w ujęciu źródłowym i historiograficznym,„Słupskie Studia Historyczne” nr 8.
Jakiel E. (2010), W służbie katechezy, Gdańsk.
Jankowski A. (1987), Eschatologia biblijna Nowego Testamentu, Kraków.
Jurgała-Jureczka J. (2007), Dzieło jej życia. Opowieść o Zofii Kossak, Częstochowa.
Jurgała-Jureczka J. (2014), Zofia Kossak. Opowieść biograficzna, Warszawa.
Kossak-Szczucka Z. (1938), Chrześcijańskie posłannictwo Polski w przeszłości i dziś, Poznań.
Kossak-Szczucka Z. (1971), Krzyżowcy, t. 3–4 wyd. 9, Warszawa.
Kossak-Szczucka Z. (1998), Na emigracji, oprac. M. Pałaszewska, Warszawa.
Kossak-Szczucka Z. (1999), Krzyżowcy, t. 1–2, wyd. 12, Warszawa.
Kossak-Szczucka Z. (2007), Wspomnienia z Kornwalii 1947–1957, posłowie A. Bugnon-Rosset, F. Rosset, Kraków.
Kostecka J. (2019), Spiralna koncepcja czasu w prawie kanonicznym – inspiracje pastoralne, „Teologia Praktyczna” nr 20.
Kowalski J. (2001), Niezbędnik krzyżowca. Pieśni i opowieści krucjatowe, Dębogóra.
Kowalski K., Krzak Z. (1989), Tezeusz w labiryncie, Wrocław.
Kowalski P. (1998), Leksykon znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, Wrocław.
Kozera B. (1993), Literatura a religia. Polska współczesna powieść katolicka, Opole.
Krawiecka E. (2015), Kobiecy zegar życia a sakrament czasu w powieści S. Undset „Krystyna córka Lavransa”, w: W rytmie zegara... Wokół zagadnień chronozoficznych, red. Z. Chojnowski, B. Kurządkowska, A. Rzymska, Olsztyn.
Le Goff J. (1997), Świat średniowiecznej wyobraźni, przeł. M. Radożycka-Paoletti, Warszawa.
Liszka P. (1992), Wpływ nauki o czasie na refleksję teologiczną, Wrocław – Warszawa.
Madden T. (2008), Historia wypraw krzyżowych. Nowe ujęcie, tłum. A. Czwojdrak, Kraków.
Marczak E.J. (2014), Świat wartości jako pomost między chrześcijaństwem a islamem na przykładzie trylogii Zofii Kossak o krucjatach, „Język – Szkoła – Religia” nr 9.
Marynowska A. (2014, 2015), Deus lo volt? Mit krucjat jako element dyskursu politycznego w artykułach prasowych ostatnich dwóch dekad, „Maska. Magazyn antropologiczno-społeczno-kulturowy” nr 1/2014 i 26/2015.
Mayer H.E. (2008), Historia wypraw krzyżowych, tłum. T. Zagórski, Kraków.
Niczyporuk D. (1998), Przestrzeń w kultowym obrazie świata, w: Przestrzeń w nauce współczesnej, red. S. Symotiuk, G. Nowak, Lublin.
Nowak M. (2006), Koncepcje dziejów w powieściach o inspiracji chrześcijańskiej, w: Powieść historyczna. Dawniej i dziś, red. R. Stachura, T. Budrewicz, B. Faron, Kraków.
Olszewska M.J. (2009), Drogi nadziei. Polska proza historyczna z lat 1876–1939 wobec kryzysu kultury. Wybór, Warszawa.
Olszewska M.J. (2014), O wierności sobie. Zofii Kossak-Szczuckiej trudne doświadczenia emigracyjne. Przypomnienie, „Język – Szkoła – Religia” nr 9(2).
Olszewska M.J. (2017), Historia i religia w twórczości Zofii Kossak-Szczuckiej, https://teologiapolityczna.pl/prof-maria-jolanta-olszewska-historia-i-religia-w-tworczosci-zofii-kossak-szczuckiej [dostęp: 7.05.2022].
Ossowska M. (1973), Ethos rycerski i jego odmiany, Warszawa.
Owczarz E. (2018), Widzenie i wczytywanie. Topografia i historia w Caprei i Romie Józefa Ignacego Kraszewskiego, „Litteraria Copernicana” nr 4(28).
Pałaszewska M. (1999), Zofia Kossak, Warszawa.
Pàttaro G. (1988), Pojmowanie czasu w chrześcijaństwie, w: Czas w kulturze, red. A. Zajączkowski, tłum. B. Chwedeńczuk, Warszawa.
Pentek Z. (2004), Cesarstwo łacińskie 1204-1261. Kolonialne państwo krzyżowców czy Neobizancjum?, Poznań 2004.
Pernoud R. (2002), Kobieta w czasach wypraw krzyżowych, przeł. I. Badowska, Gdańsk 2002.
Prawer J. (2017), Królestwo jerozolimskie. Europejski kolonializm w średniowieczu, przeł. G. Smółka, Oświęcim 2017.
Pytel J.K. (1990), Gościnność w Piśmie: studium źródłowo-porównawcze, Poznań 1990.
Quenot M. (2007), Ikona i kosmos. Inne spojrzenie na dzieło stworzenia, przeł. H. Paprocki, Białystok 2007.
Ratajczak W. (2008), Literatura polska XIX wieku, Poznań 2008.
Ratajczak W. (red.) (2006), Europejskość i rodzimość. Horyzonty twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego, Poznań.
Runciman S. (2009), Dzieje wypraw krzyżowych, przeł. J. Schwakopf, 1987, t. 1–3, Warszawa 2009.
Sobieraj A. (2010), Czas jako tajemnica teologiczna, „PERSPECTIVA Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” Rok IX 2010 Nr 2 (17).
Stachowiak L.R. (1964), Teologiczno-biblijna problematyka czasu, „Ruch Biblijno - Liturgiczny”, 17 1964.
Starowieyska-Morstinowa Z. (1936), [bez tytułu], „Przegląd Powszechny”, 1936, nr 2 (626).
Strzelecki R. (2017), Etyka i czas, „Kultura i Rozwój” 4(5)/2017.
Szafrański A.L. (1990), Kairologia. Zarys nauki o Kościele w świecie współczesnym, Lublin 1990.
Wieczorkiewicz A. (1996), Wędrowcy fikcyjnych światów: pielgrzym, rycerz i włóczęga, Gdańsk 1996.
Wybranowski D. (2001), Obraz wojen krzyżowych i krzyżowców w prozie Zofii Kossak, Jana Dobraczyńskiego i Jarosława Iwaszkiewicza, „Napis”, seria VII 2001, Warszawa 2001.
Zachariasz A.L. (1991), Czas jako kategoria kulturowa, [w:] Czas. Wartość i Historia, pod red. Z. J. Czarneckiego, Lublin 1991.
Zajączkowski A. (red.) (1988), Czas w kulturze, Warszawa.
