Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweO plagiacie, cytacie i inspiracji w sztuce
DOI:
https://doi.org/10.26881/prog.2020.7.05Słowa kluczowe:
plagiat, inspiracja, dzieło, utwór, prawo autorskieAbstrakt
Jesli kopiują twoją pracę, to znaczy, że jestes dobry – mawiała Coco Chanel. Jednak słowa projektantki należy potraktować jako żartobliwa reakcje na powszechne zjawisko kopiowania także w świecie mody. Wydaje się, że plagiatowanie lub – dosadniej nazywane – złodziejstwo artystyczne lub intelektualne jest prawdziwą plagą dzisiejszych czasów. Czasów, w których powszechny dostęp do wszelkich treści w Internecie daje pokusę czerpania z nich, nie zważając na konsekwencje. Plagiat to jedno z cięższych zarzutów, jaki można postawić twórcy, dlatego tak istotne dla sprawy jest zbadanie, czy nowo powstały utwór ma cechy indywidualnej twórczości artystycznej i jest samodzielnym dziełem w rozumieniu przepisów prawa autorskiego.
Granica pomiędzy plagiatem a opracowaniem jest bardzo płynna i trudna do uchwycenia w praktyce. Łatwo ocenic jakąś działalność artystyczną czy naukową jako skopiowanie czyichś działań, jednak odpowiedź, czy mamy do czynienia z plagiatem nie jest oczywista, co potwierdza także polskie orzecznictwo.
Niniejsze opracowanie próbuje ukazać granice pomiędzy podobnymi znaczeniowo słowami: plagiat, opracowanie i inspiracja. Odpowiada także na pytanie, czy autoplagiat jest jedną z form plagiatu oraz osadza powyższe zagadnienia w realiach prawa autorskiego.
Downloads
Bibliografia
Opracowania:
Barta J., Markiewicz R., 2016, Prawo autorskie, Warszawa.
Bieczyński M.M., 2011, Plagiat jako immanentna granica wolności twórczości artystycznej, „Studia Prawnicze”, z. 2.
Bieczyński M.M., 2011, Prawne granice wolności twórczości artystycznej wypowiedzi w zakresie sztuk wizualnych, Warszawa.
Ćwiąkalski Z., 2011 [w:] J. Barta (red.), R. Markiewicz, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, LEX.
Demendecki T. i in., 2016, Prawo własności przemysłowej. Komentarz, LEX.
Doliński J.M., 2012, Problematyka praw autorskich w kontekście prac naukowych na uczelniach wyższych, „Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa”, nr 2.
Encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/uniwersalia;3991397.html [dostęp: 19.08.2019].
Flisak D. (red.), 2015, Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, LEX.
Górnicki L., 2013, Rozwój idei praw autorskich: od starożytności do II wojny światowej, Prace Naukowe Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Gienas K., 2011 [w:] E. Ferenc-Szydełko (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Warszawa.
Gerecka-Żołyńska A., 2002, Ochrona praw autorskich i praw pokrewnych w polskim procesie karnym, Toruń.
Grabarczyk S., 2017, Dozwolony użytek chronionych utworów w prawie autorskim, Praca magisterska napisana w Katedrze Prawa Gospodarczego i Handlowego pod kierunkiem prof. dr. hab. Andrzeja Kidyby, Lublin, https://www.academia.edu/36109501/Dozwolony_u%C5%BCytek_chronionych_utwor%C3%B3w_w_polskim_prawie_autorskim [dostęp: 18.04.2020].
Grzybczyk K., 2018, Sztuka zawłaszczania – rzeczywiście sztuka czy plagiat?, https://www.pwi.us.edu.pl/kategorie/prawo-autorskie/208-sztuka-zawlaszczania-rzeczywiscie-sztuka-czy-plagiat?jjj=1566210516821 [dostęp: 18.08.2019].
Grzybowski S., 1973 [w:] S. Grzybowski, A. Kop , J. Serda, Zagadnienia prawa autorskiego, Warszawa.
Hellich A., 2014, Jak rozpoznać pastisz (i odróżnić go od parodii)?, „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, t. LVII, z. 2.
Król T., 2015, Prawo autorskie. Zmiany w 2015 i 2016 roku, Warszawa.
Jankowska M., 2011, Autor i prawo do autorstwa, Warszawa.
Janosz A., 2014, Między plagiatem a inspiracją w działalności projektowej, „Zeszyty Naukowe Prawa Własności Intelektualnej Uniwersytetu Śląskiego”.
Jędrzejewska A., 1987, Odpowiedzialność za naruszenie autorskich praw majątkowych i osobistych przez popełnienie plagiatu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, z. 44.
Kurosz K., 2014, Artystyczne wykonanie utworu. Prawa osobiste i majątkowe aktorów, muzyków i innych wykonawców, Warszawa.
Machała W., Sarbiński R.M. (red.), 2019, Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, LEX.
Mania G., 2016, Plagiat muzyczny, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, z. 3.
Markellou M., 2013, Appropriation Art under Copyright Law: Recreation or Speculation?, „European Intellectual Property Review”, No. 7.
Markiewicz R., 1984, Dzieło literackie i jego twórca w polskim prawie autorskim, „Rozprawy Habilitacyjne Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Kraków, nr 81.
Nowak-Gruca A., 2013, Cywilnoprawna ochrona autorskich praw majątkowych w świetle ekonomicznej analizy prawa, Warszawa.
Plagiat, autoplagiat i ghostwritting – co jest jeszcze zgodne z prawem, a co już je narusza?, 2018, http://prawotworca.pl/2018/01/plagiat-autoplagiat-i-ghostwritting-co-jest-jeszcze-zgodne-z-prawem-a-co-juz-je-narusza/ [dostęp: 1.12.2019].
Przybysz H., 2003, Utwór zależny [w:] A. Szewc (red.), Leksykon własności przemysłowej intelektualnej, Kraków.
Sanisławska-Kloc S., 2013, Plagiat contra autoplagiat [w:] A. Matlak, S. Stanisławska-Kloc, Spory o własność intelektualną. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorom Januszowi Barcie i Ryszardowi Markiewiczowi, Warszawa.
Shao K., 2006, What May Validate Intellectual Property in a Traditional Chinese Mind? Examining the U.S.– China IP Disputes through a Historical Inquiry, „Journal of Information, Law & Technology”, No. 1, https://warwick.ac.uk/fac/soc/law/elj/jilt/2006_1/shao/ [dostęp: 15.04.2020].
Sokołowska D., 2015, Pojęcie i postacie utworu naukowego w świetle prawa autorskiego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, Rok LXXVII, z. 2.
Sołtysiak G., 2009, Plagiat. Zarys problemu, Warszawa.
Stanisławska-Kloc S., 2011, Plagiat a inspiracja cudzymi pomysłami, „Kwartalnik Urzędu Patentowego RP”, nr 2.
Stanisławska-Kloc S., 2011, Plagiat i autoplagiat, Biuro Analiz Sejmowych, nr 16 (108).
Stanisławska-Kloc S., 2012, Plagiat-zagrożenie dla autorstwa w XXI w. [w:] J. Balcarczyk (red.), Dobra osobiste w XXI wieku. Nowe wartości, zasady, technologie, Warszawa.
Stelmach J., Brożek B., 2004, Metody prawnicze, Kraków.
Stowarzyszenie Twórców Grafiki Użytkowej, https://www.stgu.pl/dzieje-sie/art-czy-to-plagiat.html [dostęp: 1.12.2019].
Szczotka J., 2014, Twórczość naukowa – czy autoplagiat jest plagiatem?, „Studia Iuridica Lublinensia”, nr 23.
Traple E., 2005, Przedmiot prawa autorskiego [w:] J. Barta i in., Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, Kraków.
Wasiak Z., 2005, Naruszenie prawa do autorstwa utworu – plagiat, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Litteraria Polonica”, nr 7.
Wojnicka E., 1997, Ochrona autorskich dóbr osobistych, Łódź.
Zieliński M., 2000, Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa.
Źródła internetowe:
https://lexplay.pl/artykul/prawo_autorskie/pojecie_i_rodzaje_plagiatu [dostęp: 30.11.2019].
https://www.pwi.us.edu.pl/kategorie/prawo-autorskie/208-sztuka-zawlaszczania-rzeczywiscie-sztuka-czy-plagiat?jjj=1566210516821 [dostęp: 18.08.2019].
http://www.sztukawszczecinie.pl/slownik/asamblaz/ [dostęp: 1.12.2019].
https://sjp.pl/asambla%C5%BC [dostęp: 1.12.2019].
https://sjp.pwn.pl/slowniki/plagiat.html [dostęp: 18.08.2019].
https://sjp.pwn.pl/slowniki/contradictio-in-adiecto.html [dostęp: 2.12.2019].
https://www.tate.org.uk/art/art-terms/a/appropriation [dostęp: 15.04.2020].
https://culture.pl/pl/artykul/sztuka-zawlaszczania-w-zachecie [dostęp: 15.04.2020].
https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-przedmiot-ochrony-prawnoautorskiej-czyli-co-jest-chronione-prawem-autorskim [dostęp: 16.04.2020].
https://www.hbrp.pl/b/wszystko-juz-bylo-czyli-jak-wymyslic-cos-nowego/13dMSByXu [dostęp: 15.04.2020].
https://www.edukacjaprawnicza.pl/autoplagiat/ [dostęp: 16.04.2020].
Akty prawne:
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1231).
Orzecznictwo:
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 1936 r., sygn. akt IK 336/36.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 1972 r., sygn. akt I CR 104/72, LEX nr 63572.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 grudnia 1974 r., sygn. akt I CR 659/74, LEX nr 64198.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1983 r., sygn. akt I CR 92/83, LEX nr 63534.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 września 1995r., sygn. akt I ACr 620/95, LEX nr 62623.
Wyrok NSA w Lublinie z dnia 12 lutego 1999r., sygn. akt I SA/LU 29/98, LEX nr 36605.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 r. sygn. akt I CK 232/04.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2014 r., sygn. akt I CSK 539/13.
Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 25stycznia 2016 r., sygn. akt III C 251/13, LEX nr 2088579.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 kwietnia 2017 r., sygn. akt V ACa 687/15, LEX nr 2343498.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Progress
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
