Disability and work. Discursive constructions of exclusion and dissensus
DOI:
https://doi.org/10.26881/ae.2023.20.04Keywords:
disability and work, economic model of disability, discourse, labour market exclusionAbstract
In this article, the author sketches the issue of the exclusion of persons with disabilities from the field of employment and explains the causes of the difficult-to-surmount discrimination on the open labour market that affects this social group. The discussed issues are presented with reference to the theory of disability studies and the socio-cultural model of disability perceiving disability as a product of the dominant discourse. Presenting the problem of the marginalisation of people with disabilities on the labour market, the author goes back to the roots of any exclusion created in the era of early industrial capitalism, which created and then excluded the “unproductive body” from the field of employment. In the following section, referring to the concept of the economic model of disability, areas of economic oppression, discursively perpetuated exclusionary practices and actions attempting to resist the imposed order, through the painstaking “forging of new lines of outlet”, fighting against the despotism of the capitalist labour market are discussed.
Downloads
References
Abbas J. (2017). Economy, exploitation and intellectual disability. [w:] R. Malhotra (red.). Disability Politics in a Global Economy. Essays in Honour of Marta Russell. Routledge. Oxfordshire.
Abberley P. (2002). Work, disability, disabled people and european social theory. [w:] C. Barnes, M. Oliver, L. Barton (red.). Disability Studies Today. Polity Press. Cambridge.
Barnes C., Mercer G. (2008). Niepełnosprawność. Wyd. Sic! Warszawa.
Bauman Z. (2000). Ponowoczesność jako źródło cierpień/ Wyd. Sic! Warszawa.
Bauman Z. (2006). Praca, konsumpcjonizm i nowi ubodzy. Wyd. WAM. Kraków
Boushey H. (2000). The political economy of employment inequality: Job access and pay differentials. [w:] R. Baiman, H. Boushey (red.). Political Economy and Contemporary Capitalism. Sharp. New York.
Braidotti R. (2007). Poprzez nomadyzm. „Teksty Drugie: Teoria literatury, krytyka, interpretacja”, 6 (108), s. 107–127.
Deleuze G., Guattari F. (2015). Tysiąc plateau (kapitalizm i schizofrenia II). Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana. Warszawa.
Finkelstein V. (1980). Attitudes and Disabled People. World Rehabilitation Fund. New York.
Foucault M. (2000). Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. WN PWN. Warszawa – Wrocław.
Foucault M. (2002). Porządek dyskursu. słowo/obraz terytoria. Gdańsk.
Fraser N. (2005), Sprawiedliwość społeczna w epoce polityki tożsamości: Redystrybucja, uznanie, uczestnictwo. [w:] N. Fraser, A. Honneth. Redystrybucja czy uznanie? Debata polityczno-filozoficzna. WN DSWE TWP, Wrocław.
Garbat M. (2017). Społeczny wymiar niepełnosprawności w teorii ekonomii. „Studia Oeconomica Posnaniensia” 10(5), s. 63–84.
Gąciarz B. (2014). Przemyśleć niepełnosprawność na nowo. Od instytucji państwa opiekuńczego do integracji i aktywizacji społecznej. „Studia Socjologiczne” 2(213), s. 15–42.
Giddens A. (2012). Nowoczesność i tożsamość. WN PWN. Warszawa
Giermanowska E. (red.) (2014). Zatrudniając niepełnosprawnych. Dobre praktyki w Polsce i innych krajach Europy. Wyd. AGH. Kraków.
Giermanowska E. (2016). Niepełnosprawny jako pracownik i pracodawca. [w:] J. Niedbalski, E. Zakrzewska-Manterys (red.). Samodzielni, zaradni, niezależni. Ludzie niepełnosprawni w systemie polityki, pracy i edukacji. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź.
Gleeson B. (1997). Disability studies: A historical materialist view. „Disability and Society” 12(2), s. 179–202.
Gleeson B. (1999). Geographies of Disability. Routledge. London
Gramsci A. (1950). Listy z więzienia. Czytelnik. Warszawa.
Gramsci A. (1991). Zeszyty filozoficzne. PWN. Warszawa.
Kukla D., Duda W., Czerw-Bajer M. (2011). Osoby niepełnosprawne w systemie edukacji i poradnictwa zawodowego. Wyd. Difin. Warszawa.
Kutwa, K. (2022), Droga do otwarcia rynku pracy w Polsce dla osób autystycznych, Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
Laclau E. (2005). Emancypacje. Wyd. DSW. Wrocław.
Melosik Z. (1994). Poststrukturalizm i społeczeństwo (refleksje nad teorią M. Foucaulta). [w:] J. Brzeziński, L. Witkowski (red.). Edukacja wobec zmiany społecznej. Wyd. Edytor. Poznań – Toruń.
Mikulski J. (1995). Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych. [w]: J. Auleytner (red.). Polityka społeczna. Stan i perspektywy. Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej. Warszawa.
Mladenov T. (2015). Questioning productivism through the lens of disability: Re flections on state socialist and postsocialist disability policy. https://alter conf2015.sciencesconf.org/conference/alterconf2015/pages/Livret.pdf (dostęp 22.04.2020).
Oliver M. (1990). The Politics of Disablement. St. Martin’s Press. New York.
Oliver M. (1996). Understanding Disability: From Theory to Practise. Macmillan. Basingstoke.
Roulstone A., Barnes C. (red.) (2005). Working Futures? Disabled People, Policy and Social Inclusion. Policy Press. Bristol
Russell M. (1998). Beyond Ramps. Disability at the End of the Social Contract. Common Courage Press. Monroe.
Russell M. (2017). What disability civil rights cannot do: Employment and political economy. [w:] R. Malhotra (red.). Disability Politics in a Global Economy. Essays in Honour of Marta Russell. Routledge. Oxfordshire.
Russell M. (2019). The political economy of disability. [w:] K. Rosenthal (red.). Capitalism and Disability. Selected Writings by Marta Russell. Haymarket Books. Chicago.
Rzeźnicka-Krupa J. (2019). Społeczne ontologie niepełnosprawności. Ciało. Tożsamość. Performatywność. OW Impuls. Kraków.
Snyder S.L., Mitchell D.T. (2006), Cultural Locations of Disability, University of Chicago Press, Chicago. Shakespeare T. (1994), Cultural Representation of Disabled People: Dustbins for Disavowal?, „Disability & Society”, vol. 9
Szkudlarek T. (2008). Dyskursywna konstrukcja podmiotowości („puste znaczące” a pedagogika kultury). „Forum Oświatowe” (nr spec.).
Szkudlarek T. (2015). Różnice, równość i edukacja: polityki inkluzji i ignorancja. [w:] T. Szkudlarek, A. Komorowska-Zielony (red.). Różnice, edukacja, inkluzja. Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego. Gdańsk.
Waldschmit A. (2017), Disability Goes Cultural [w:] Culture – Disability – Theory, A. Waldschmit, H. Berressem, M. Ingwersem (red.), Bielefeld.
Wasilewska N., Nosal P. (2016). Niepełnosprawny jako pracujący w systemie ekonomii społecznej. [w:] J. Niedbalski, E. Zakrzewska-Manterys (red.). Samodzielni, zaradni, niezależni. Ludzie niepełnosprawni w systemie polityki, pracy i edukacji. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź.
Waszkowski H. (2016). Ruch spółdzielczości inwalidów i jego znaczenie dla rozwoju rehabilitacji osób niepełnosprawnych w Polsce. „Niepełnosprawność. Zagadnienia, problemy, rozwiązania” 4(21), s. 97–122.