Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweW podróży z Darwinem… O zwierzęcych historiach w kontekście ludzkiego życia, aktywności i kultury fizycznej
DOI:
https://doi.org/10.26881/ae.2022.19.02Słowa kluczowe:
Karol Darwin, podróż, sport, aktywność, kultura fizyczna, wychowanie.Abstrakt
Współczesne społeczeństwa coraz częściej przejawiają empatię oraz uczuciową wrażliwość wobec zwierząt. Transformacja tego typu rodzi potrzebę analizy sytuacji zwierząt i ich dobrostanu w kontekście życia człowieka, jego aktywności fizycznej i wykazywanej (bądź nie wykazywanej) empatii. W historii ludzkości zwierzęta były zawsze ważnymi towarzyszami człowieka, także w odniesieniu do wszelkich form aktywności poznawczej, jak również sportowej. Mając powyższe na uwadze celem niniejszego artykułu jest analiza historycznych uwarunkowań szeroko rozumianej aktywności człowieka z udziałem zwierząt. Tłem analiz uczyniono historię najsłynniejszej podróży, mającej miejsce w XIX wieku, której uczestnikiem był brytyjski przyrodnik i geolog Karol Darwin. Ekspedycja ta jest nośnikiem wielu komunikatów oraz sprawozdań na temat człowieczeństwa, aktywności fizycznej, jak również naszej ludzkiej wrażliwości. Jest to także potężny zasób wiedzy, który może pomóc nam odpowiedzieć na pytanie badawcze o to, na ile obecnie w czasach rozwoju wiedzy z zakresu inteligencji, emocji oraz zachowań społecznych, stosownym jest wykorzystywanie zwierząt do psycho-fizycznego rozwoju ludzi. Rozpoznanie tego typu niesie ze sobą cały bagaż informacji i wskazówek o tym, co nam jako ludziom przynosi chlubę, co nas dyskredytuje, a co może stanowić inspirację uwzględniając nasze dzisiejsze możliwości.
Downloads
Bibliografia
Andrusiewicz, J., Zwierzęta w oczach myśliwych, myśliwi w oczach internautów. O etycznych aspektach polowań rekreacyjnych (dla sportu) i ich obrazie w mediach społecznościowych, „Poznańskie Zeszyty Humanistyczne” 2016, tom XXX, s. 27–50.
Ayala, F.J., Dar Karola Darwina dla nauki i religii, tłum. P. Dawidowicz, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.
BBC Sport, Tokyo Olympics: German pentathlon coach thrown out for punching horse, 7 sierpnia 2021: https://www.bbc.com/sport/olympics/58127366 (10.08.2022).
Beer, G., Darwin’s Plots. Evolutionary Narrative in Darwin, George Eliot and Nine-
teenth-Century Fiction, Cambridge University Press, New York 2009.
Bergson, H. Dwa źródła moralności i religii, tłum. Piotr
Kostyło, Krzysztof Skorulski, Wydawnictwo Znak, Kraków
Bielecka, W., Rozwój kultury fizycznej oraz kultury zdrowotnej w XXI wieku. [W:] Kultura sportu XXI wieku, red. J. Zimny, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie, Stalowa Wola 2016, s. 105-116.
Bourke, J., What It Means to Be Human. Reflections from 1791 to the Present, Virago, London 2011.
Browne, E.J., Charles Darwin: a Biography, Vol. 1 – Voyaging, Princeton University Press, Princeton 1995.
Campbell M.L.H., When does use become abuse in equine sport? „Equine Vet. Edu.” 2013, nr 25 (10), s. 487–541.
Darwin, K., Autobiografia, tłum. J. Wilczyński, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1950.
Darwin, K., O pochodzeniu człowieka, tłum. M. Ilecki, Wydawnictwo Jirafa Roja, Warszawa 2009.
Darwin, K., O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego, tłum. S. Dickstein, J. Nusbaum, De Agostini, Warszawa 2001.
Darwin, K., Podróż na okręcie Beagle, tłum. K.W. Szarski, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2019.
Darwin, K., O wyrazie uczuć u człowieka i zwierząt, tłum. Z. Majlert, K. Zaćwilichowskiej, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1959.
Dębska M., Sport to zdrowie! Korzystne aspekty aktywności fizycznej na organizm człowiek. [W:] Kultura sportu XXI wieku, red. J. Zimny, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie, Stalowa Wola 2016, s. 129-139.
Dębska, M., Stan aktywności fizycznej studentów, „Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu” 2014, nr 42, s. 138-142.
Drabik, J., Ruch i wysiłek fizyczny, „Antropomotoryka” 2006 , nr 34, s. 117-119: https://e-antropomotoryka.pl/api/files/view/15833.pdf (16.08.2022).
Gandhi, M.K., Autobiografia: dzieje moich poszukiwań prawdy, tłum. J. Brodzki, Axis Mundi, Warszawa 2016.
Gawkowski, R., Jak sport zmieniał świat. Pionierskie czasy sportu, „O Niepodległej” 2020: https://niepodlegla.gov.pl/o-niepodleglej/jak-sport-zmienial-swiat-pionierskie-czasy-sportu/ (10.08.2022).
Gromkowska-Melosik, A., Kobieta epoki wiktoriańskiej. Tożsamość, ciało i medykalizacja, Impuls, Kraków 2013.
Jastrzębska, A., Gugołek, A., Strychalski, J., Zwierzęta w sporcie, rekreacji i rozrywce. Cz. I, „Wiadomości Zootechniczne” 2017, R. LV, 1, 87–93: https://wz.izoo.krakow.pl/files/WZ_2017_1_art10.pdf (11.08.2022).
Kałucka S., Ruszkowska J., Drygas W., Aktywność fizyczna – wciąż niedoceniany element profilaktyki zdrowotnej, „Polska Medycyna Rodzinna” 2002, nr 4, s. 367-371.
Kostyło, P. Intuicja jako nagroda za wysiłek intelektualny, „Karto-Teka Gdańska” 2018, nr 1(2), s. 76-87: https://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&ved=2ahUKEwi04ptrpHqAhXMiIsKHamICMoQFjAAegQIARAB&url=http%3A%2F%2Fkartoteka.ptft.pl%2Fimages%2Fbiezace_numery%2F2018%2FKARTO-TEKA-1(2)2018.pdf&usg=AOvVaw3XHoTDUK3-u_4CAompVp1G (10.08.2022).
Kotarbiński, T. Medytacja sentymentalna. [W:] Pisma etyczne, red. P.J. Smoczyński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1987, s. 399-404.
Krawczyk, Z., Teoretyczne orientacje w socjologii kultury fizycznej. [W:] Socjologia kultury fizycznej, red. Z. Dziubińskiego, Z. Krawczyka, M. Lenartowicza, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Warszawa 2019, s. 28-37.
Lazari-Pawłowska, I., Zwierzę nie jest rzeczą. [W:] I. Lazari-Pawłowska. Etyka. Pisma Wybrane, red. P.J. Smoczyński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 1992, s. 32-41.
Łukaszewicz, N., Prawa zwierząt w kontekście społeczeństwa obywatelskiego i przeobrażeń cywilizacyjnych, Łódź 2010: http://niechcianeizapomniane.org/pliki/Natalia_Lukaszewicz_-_Prawa_zwierzat_w_kontekscie_spolec.pdf (11.08.2022).
Obrycka, M., Czy (post)człowiek myśli równościowo? [W:] Inny. Edukacja równościowa. Tworzenie przestrzeni i warunków dla Innego, red. M. Obrycka, G. Piekarski, M.A. Sałapata, Wydawnictwo IMPULS, Kraków 2020a, s. 621-639.
Obrycka, M., Humanitaryzm i wychowanie – perspektywa posthumanistyczna, „Kwartalnik Pedagogiczny” 2020b, nr 2(256), s. 9-27.
Obrycka, M., W stronę posthumanizmu. O wychowaniu do humanitaryzmu międzygatunkowego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2020.
Osiński., W., Profilaktyka bólów kręgosłupa: zaniedbany problem wychowania fizycznego, „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne” 2009, 56, s. 12-19.
Marchlewicz, K., U szczytu potęgi. Wielka Brytania w latach 1815-1914, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań 2019.
Margulis, L., Symbiotyczna planeta, tłum. M. Ryszkiewicz, Wydawnictwo CiS, Warszawa 2000.
Schollenberger, J. „Sympathy beyond the confines of man...”. Karol Darwin wobec zwierzęco-ludzkich praktyk codzienności, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”, rok VII (XLIX) 2014, s. 323-338: https://rcin.org.pl/Content/69525/PDF/WA248_83333_P-I-1269_schollenberger_o.pdf (12.08.2022).
Stanton, R.R., The Disneyfication of Animals, Palgrave Macmillan, Cham 2021, s. 153-168: https://dokumen.pub/the-disneyfication-of-animals-1st-ed-9783030493158-9783030493165.html (11.08.2022).
Sulikowski, A., Posthumanizm a prawoznawstwo, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2013.
Środa, M. Etyka dla myślących. Podręcznik dla szkół gimnazjalnych, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2016.
Rutkowski, P., Byki, psy i niedźwiedzie na angielskiej arenie. Walki zwierząt i ich znaczenie w okresie wczesnonowożytnym, „Jednak Książki” 2014, nr 2: 133–147: https://czasopisma.bg.ug.edu.pl/index.php/JednakKsiazki/article/view/461/142 (11.08.2022).
