Trauma świadka, trauma ofiary? Holokaust i antypolska akcja w pamięci osób urodzonych w Galicji Wschodniej

Marcelina Jakimowicz

doi:10.4467/254395379EPT.18.010.11169

Autor

Marcelina Jakimowicz Uniwersytet Wrocławski https://orcid.org/0000-0002-0914-3847

DOI:

https://doi.org/10.4467/254395379EPT.18.010.11169

Słowa kluczowe:

trauma, victims, bystander, Massacres of Poles, Holocaust, Eastern Galicia

Abstrakt

The article aims to show the trauma bystanders as well as the trauma victims of the World War 2. Based on the examples taken from field research conducted in Poland and Ukraine, the author presents various aspects of wartime trauma and its effects. Biographical narratives of people born in the 1930s in Eastern Galicia describe the trauma bystanders of Holocaust as well as the trauma victims of Massacres of Poles in Eastern Galicia carried out by Ukrainian nationalists in 1943–1945.

Downloads

Download data is not yet available.

Biogram autora

Marcelina Jakimowicz - Uniwersytet Wrocławski

etnolog, pracownik Muzeum Farmacji Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, doktorantka Katedry Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego. Interesuje się problematyką trudnej pamięci i etnografią Europy Wschodniej.

Bibliografia

Delasiński, T. (2014). Ludzkie, arcy(nie)ludzkie. Efekt afektu i aktualność podmiotu drugiej nowoczesności. W: Z. Budrewicz, R. Sendyka, R. Nycz (red.), Pamięć i afekty (s. 107–124). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN.

Draaisma D. (2010). Fabryka nostalgii. O fenomenie pamięci wieku dojrzałego. Przeł. E. Jusewicz-Kalter. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.

Frey, D., Rez, H. (2009). Społeczeństwo i sprawcy. Warunki wstępne Holokaustu z perspektywy teorii kontroli. W: L.S. Newman, R. Erber (red.), Zrozumieć zagładę. Społeczna psychologia Holokaustu (s. 168–198). Przeł. M. Budziszewska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Gadamer, H.G. (1993). Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej. Przeł. B. Baran. Kraków: Inter Esse.

Gruszczyński, W. (2016). Trauma a zespół stresu pourazowego. W: J. Jośko-Ochojska (red.),Medyczne i społeczne aspekty traumy (s. 147–170). Katowice: Śląski Uniwersytet Medyczny.

Herzfeld, M. (2004). Antropologia. Praktykowanie teorii w kulturze i społeczeństwie. Przeł. M.M. Piechaczek. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Hilberg, R. (2007). Sprawcy, ofiary, świadkowie. Zagłada Żydów 1933–1945. Przeł. J. Giebułtowski. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady.

Hrycak, J. (2000). Historia Ukrainy 1772–1999. Narodziny nowoczesnego narodu. Przeł. K. Kotyńska. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej .

Hryciuk, G. (2005). Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948. Toruń: Adam Marszałek.

Jagodzińska, M. (2008). Psychologia pamięci. Badania, teorie, zastosowania. Gliwice: Helion.

Kaute, W. (2012). Kiedy my żyjemy… Holokaust a polskie doświadczenie przestrzeni. W: W.Pawluczuk, S. Zagórski (red.), Miejsca święte, miejsca przeklęte. Polskie doświadczenie przestrzeni (s. 369–378). Łomża: Oficyna Wydawnicza „Stopka”.

Kaźmierska, K. (1999). Doświadczenia wojenne Polaków a kształtowanie tożsamości etnicznej. Analiza narracji kresowych. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Kaźmierska, K. (2016). Wywiad narracyjny – technika i pojecie analityczne. W: R. Dopierała, K.Waniek (red.), Biografia i wojna. Metoda biograficzna w badaniu procesów społecznych. Wybór tekstów (s. 61–72). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Komoński, E. (2013). Ludność polska Wołynia i Galicji Wschodniej wobec mordów ukraińskich w latach 1943–1944. Antropologia strachu, Studia z dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej, 48, 231–238.

Kurkowska-Budzan, M. (2011). Informator, świadek historii, narrator, -kilka wątków epistemologicznych i etycznych oral history. Wrocławski Rocznik Historii Mówionej, I, 9–34.

LaCapra, D. (2009). Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna. Przeł. K. Bojarska. Kraków: Universitas.

Levine, P.A. (2015). Trauma and Memory. Brain and body in a search for the living past, Berkeley: North Atlantic Books.

Motyka, G. (2009). W kręgu „Łun w Bieszczadach”. Szkice o najnowszej historii polskich Bieszczad . Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM.

Nowak, J. (2011). Społeczne reguły pamiętania: antropologia pamięci zbiorowej. Kraków: Nomos.

Orwid, M. (2009). Trauma. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Radstone, S. (2000). Screening Trauma: Forrest Gump, Film an Memory. W: S. Radstone (ed.), Memory and methodology (s. 79–110). Oxford-New York: Berg.

Ricoeur, P. (2012). Pamięć, historia, zapomnienie. Przeł. J. Margański. Kraków: Universitas.

Ringelblum, E. (1988). Stosunki polsko-żydowskie w czasie drugiej wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik.

Rokuszewska-Pawełek, A. (2002). Chaos i przymus. Trajektorie wojenne Polaków-analiza biograficzna, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Rothschild, B. (2014). Ciało pamięta. Psychofizjologia traumy i terapia osób po urazie psychicznym . Przeł. R. Andruszko. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Sakson-Obada, O. (2009). Pamięć ciała. Ja cielesne w relacji przywiązania i traumie. Warszawa: Difin.

Saryusz-Wolska, M. (2009). Wprowadzenie. W: M. Saryusz-Wolska (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka (s. 7–38). Kraków: Universitas.

Saryusz-Wolska, M., Traba, R. (red.). (2014). Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci . Warszawa: Scholar.

Schenk, D. (2011). Noc morderców. Kaźń polskich profesorów we Lwowie i holokaust w Galicji Wschodniej. Przeł. P. Zarychta. Kraków: Wysoki Zamek.

Sendyka, R. (2014). Nowe przestrzenie humanistyki: pamięć, afekty i inne terytoria. W: Z. Budrewicz, R. Sendyka, R. Nycz (red.), Pamięć i afekty (s. 15–19). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN.

Shallcross, B. (2012). Rzeczy i zagłada. Kraków: Universitas.

Shore, M. (2012). Smak popiołów. Dziedzictwo totalitaryzmu w Europie Wschodniej. Przeł. M. Schuster. Warszawa: Świat Książki.

Staub, E. (2009). Psychologia świadków, sprawców i ratujących bohaterów. W: L.S. Newman, R. Erber (red.), Zrozumieć zagładę. Społeczna psychologia Holokaustu (s. 15–42). Przeł. M. Budziszewska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Steinlauf, M. (2001). Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć zagłady. Przeł. A. Tomaszewska. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady.

Stępka, M. (2015). „Konflikt ukryty” a integracja europejska. Trudne relacje polsko-ukraińskie w perspektywie społeczeństwa pogranicza, W: D. Niedźwiedzki (red.), Pamięć i integracja społecznana pograniczach. Przypadek pogranicza polsko-niemieckiego i polsko-ukraińskiego (s. 138–139), Kraków: Zakład Wydawniczy.

Straś-Romanowska, M. (2010). Psychologia wobec małych i wielkich narracji. W: M. Straś-Romanowska, B. Bartosz, M. Żurko (red.), Psychologia małych i wielkich narracji (s. 21–40). Warszawa: Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury.

Tokarska-Bakir, J. (2003). Rzeczy mgliste. Eseje i studia. Sejny: Pogranicza.

Wejland, A.P. (2013). Antropolog i pojęcie świadectwa. O niektórych pułapkach w badaniu terenowym. W: I.B. Kuźma (red.), Tematy trudne. Sytuacje badawcze (s. 111–142). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Wolska, D. (2012). Odzyskać doświadczenie. Sporny temat humanistyki współczesnej. Kraków: Universitas.

Zapalec, A. (2018). Powiat złoczowski. W: B. Engelking, J. Grabowski (red.), Dalej jest noc. Losy żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (s. 623–750), t. 1, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów.

Zaremba, M. (2012). Wielka trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Żbikowski, A. (2001). Wstęp. W: F. Katzmann, Rozwiązanie kwestii żydowskiej w dystrykcie Galicja. Przeł. J. Pawłowska, oprac. A. Żbikowski (s. 5–12). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.