Inicjacje terenowe i rozwojowy wymiar doświadczania „pola badawczego”. Opowieści o wojnie, zesłaniu i terenowym modus operandi

Autor

DOI:

https://doi.org/10.26881/etno.2021.7.22

Słowa kluczowe:

auto-ethnography, fieldwork, ethno-psychology, refugees, exile, methodology

Abstrakt

Ethnographic field research involves not only work, but also personal and existential experience. Sometimes it is routine, ordinary, and on schedule, but generally, it is not without difficulties and challenges. I discuss some of these in this article. The analysis is based on my own research experience, the common feature of which is the transgressive nature of experiences related by people and issues generally defined as “difficult”. My research projects involved war victims (exiles, refugees, deportees), i.e. people who often found themselves in life-threatening situations, had experienced loss, trauma and death of their relatives. Our meetings and interviews had cognitive, psychological and devel- opmental dimension, both in a personal and professional sense. I refer to these situations as “initiatory” experiences, as they constitute significant turning points in my perception of reality and my approach to research as a profession. In this paper, I discuss both meth- odological challenges related to research deemed difficult, as well as dilemmas related to ethnographic epistemology and the auto-ethnographic turn. My main concern here is whether and how to write about what is happening on the margins of field research and the personal struggles involved in such research.

Downloads

Download data is not yet available.

Biogram autora

Katarzyna Kość-Ryżko - Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa

etnolożka, psycholożka, profesor IAE PAN, pracuje w Ośrodku Etnologii i Antropologii Współczesności w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN, redaktor serii wydawniczej IAE PAN „Biblioteka Etnografii Polski”, członkini Zespołu Etnografii Relacyjnej IAE PAN. Zainteresowania: społeczno-kulturowe skutki mobilności i transgresji kulturowych, problematyka uchodźcza i funkcjonowanie diaspor etnicznych, związki psychoanalizy i kultury, antropologia śmierci i etnohistoria.

Bibliografia

Antonovsky, A. (1995). Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować. Przeł. H. Grzegołowska-Klarkowska, Warszawa: Fundacja IPN.

Arnett, J.J. (2007). Adolescence and Emerging Adulthood: A Cultural Approach. New Jersey: Pearson Education.

Barley, N. (1997). Niewinny antropolog. Notatki z glinianej chatki. Przeł. E.T. Szyler. Warszawa: Prószyński i Spółka.

Bielecka-Prus, J. (2018). Obcy wśród swoich. Etnografowie w polu badawczym. W: T.M. Korczyński (red.), Swój-Obcy-Wróg. Wędrówki w labiryntach kultur (s. 81–103). Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe KATEDRA.

Cyrulnik, B. (2009). Resilience: How your inner strength can set you free from the past.London: Penguin Books.

Czapski, J. (1949). Na nieludzkiej ziemi. Paryż: Instytut Literacki.

Demetrio, D. (2000). Autobiografie. Terapeutyczny wymiar pisania o sobie, Przeł. A. Skolimowska, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Erikson, E. (2004). Tożsamość a cykl życia. Przeł. M. Żywicki, Poznań: Zysk i s-ka.

Gierowski, J.K. (2003). Odległe następstwa stresu u ofiar systemu totalitarnego w Polsce. Próba oceny psychologicznej i psychopatologicznej. Zesłaniec, 14, 81–91.

Glezner, D. (1989). Wspomnienia, cz. IV, AN PTL, sygn. 195/s.

Hawkings, P., Shohet, R. (2006). Supervision in the Helping Professions. England: Open University Press.

Jaspers, K. (1978). Sytuacje graniczne. Przeł. A. Staniewska, M. Skwieciński. W: R. Rudziński, Jaspers, Warszawa: Wiedza Powszechna.

Juni, S. (2016). Second-generation Holocaust survivors: Psychological, theological, and moral challenges. Journal of Trauma & Dissociation, 17(1), 97–111, https://doi.org/10.1080/15299732.2015.1064506.

Kadushin, A., Harkness, D. (2014). Supervision in social work. New York: Columbia University Press.

Kałuża, L. (1989). Wspomnienia z pobytu na zesłaniu na Syberii, AN PTL, sygn. 108/s. Kapuściński, R. (2006). Ten Inny. Warszawa: Znak.

Kaźmierska, K. (1999). Doświadczenia wojenne Polaków a kształtowanie tożsamości etnicznej,

Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.

Klimontowicz-Kicin, T. (1989). Dobrowolne zesłanie, AN PTL, sygn. 202/s.

Kolasa, D. (2010). Sytuacje możliwe a sytuacje graniczne w filozofii Jaspersa. Studia z Historii Filozofii, 1, 135–145.

Kacperczyk, A. (2014). Autoetnografia – technika, metoda, nowy paradygmat? O metodologicznym statusie autoetnografii. Przegląd Socjologii Jakościowej, 10(3), 32–75.

Kość, K. (2008). Żywi we wspomnieniach. Doświadczenie życia i śmierci w relacjach polskich zesłańców z ZSRR (w latach 1940–1946). Wrocław: Wyd. PTL i IAE PAN.

Kość-Ryżko, K. (2013). Doświadczenie deportacji i życia na zesłaniu w relacjach Polaków wywiezionych z Kresów w latach 1940–1941. W: P. Hut, Ł. Żołądek (red.), Repatrianci i polityka repatriacyjna (s. 25-51), Warszawa: Studia BAS (Biuro Analiz Sejmowych Kancelaria Sejmu).

Kość-Ryżko, K., Czerniejewska, I. (2013a). Oblicza integracji uchodźców w Polsce.

Na przykładzie analizy funkcjonowania ośrodków w Grupie i Czerwonym Borze. W: J. Balicki, M. Chamarczuk (red.), Wokół problematyki migracyjnej. Kultura przyjęcia (s. 130–155). Warszawa: UKSW, Rządowa Rada Ludnościowa.

Kość-Ryżko, K. (2013b). The Refugee Centre as a field of research, Ethnologia Polona, 33–34, 229–243.

Kość-Ryżko, K. (2013c). Etnolog w labiryncie znaczeń kulturowych. Psychologiczne wyzwania badań terenowych. W: I. Kuźma (red.), Tematy trudne, Sytuacje badawcze (s. 15–46), Łódź: Wyd. UŁ.

Kość-Ryżko, K. (2013d). Ethnologist in view of psychological challenges of the cross- -cultural communication. Ethnologia Polona, 33–34, 21–37.

Kość-Ryżko, K. (2015). Tożsamość (de-)konstruowana czy (re-)konstruowana? Enkulturacja małoletnich uchodźców z Czeczenii w Polsce. Etnografia Polska, 59, 5–29.

Kość-Ryżko, K. (2016). Konstruowanie tożsamości w warunkach obcości kulturowej. Przy- padek małoletnich uchodźców z Czeczenii w Polsce. Kultura i Społeczeństwo, 60(1), 93–119.

Kość-Ryżko, K. (2019). Macierzyństwo i transmisja kulturowa jako przykład wyzwań socjalizacyjnych stojących przed kobietami-uchodźczyniami w Polsce. Lud, 103, 251–274, DOI: http://dx.doi.org/10.12775/lud103.2019.13.

Kruszelnicki, W. (2010). „Antropologia jako rodzaj pisarstwa”. Krytyka tekstualna a kwe- stia refleksyjności w antropologii kulturowej. Teksty Drugie, 5, 140–156.

Levine, P.A. (2017). Trauma i pamięć. Praktyczny przewodnik do pracy z traumatycznymi wspo- mnieniami. Przeł. M. Reimann. Warszawa: Czarna Owca.

Lipska, A., Zagórska, W. (2011). „Stająca się dorosłość” w ujęciu Jeffreya J. Arnetta jako rozbudowana faza liminalna rytuału przejścia. Psychologia Rozwojowa, 16(1), 9–21.

Malinowski, B. (2008). Dziennik w ścisłym znaczeniu tego wyrazu. Wstęp i opr. G. Kubica. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

McKinley Runyan, W. (1992). Historie życia a psychobiografia. Badania teorii i Metody. Przeł. J. Kasprzewski. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe PWN.

Nowak I., Wspomnienia, AN PTL, sygn. 147/s.

Obuchowski, K. (1992). Autobiografia naukowa. W: T. Rzepa (red.), Historia psychologii polskiej w autobiografii, cz. I (s. 80–114). Wągrowiec: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Obuchowski, K. (1996). Uwagi psychologa o zsyłce w Majkainie. W: S. Ciesielski, A. Kuczyński (red.), Polacy w Kazachstanie. Historia i współczesność (s. 427–444). Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego.

Obuchowski, K. (2005). Porządek w piekle. Charaktery, 4, 54–55.

Ostrowski, M. (1990). Powrót z innego świata. Sybirak, 1 (4), s. 35–38.

Paluch, S. (1993). Wspomnienia zesłańca. W: E. Walewander (red.), Polacy w Rosji mówią o sobie (s. 15–131). Lublin: UMCS.

Puławka, M. (1989). Smutne wspomnienia pobytu sześć lat na dalekiej Syberii Komi ASRR, AN PTL, sygn. 249/s.

Rudziński, R. (1980). Człowiek w obliczu nieskończoności. Metafizyka i egzystencja w filozofii Karla Jaspersa. Warszawa: Książka i Wiedza.

Suszak, H. (1989). Życiorys, AN PTL, sygn. 248/s.

Szustrowa, T. (2005). Swobodne techniki diagnostyczne (reprint z 1991). W: K. Stemplewska-Żakowicz, K. Krejtz (red.), Wywiad psychologiczny 1. Wywiad jako postępowanie badawcze (aneks). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Tokarska, U. (2001). Narracja autobiograficzna w terapii i promocji zdrowia. W: J. Trzebiński (red.), Narracja jako sposób rozumienia świata (s. 221–244). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Turner, V. (2005). Od rytuału do teatru. Przeł. M. i J. Dziekanowie. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.

Opublikowane

2021-12-23 — zaktualizowane 2023-10-17

Wersje

Jak cytować

Kość-Ryżko, K. . (2023). Inicjacje terenowe i rozwojowy wymiar doświadczania „pola badawczego”. Opowieści o wojnie, zesłaniu i terenowym modus operandi. Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia, (7), 383–403. https://doi.org/10.26881/etno.2021.7.22 (Original work published 23 grudzień 2021)

Numer

Dział

CZĘŚĆ DRUGA OSOBISTE WYMIARY DOŚWIADCZEŃ ETNOGRAFICZNYCH