W kierunku e-użyczeń przez biblioteki

Abstrakt

Glosa omawia orzeczenie TSUE dotyczące interpretacji prawa UE w kontekście e-użyczeń realizowanych przez biblioteki. E-użyczenia przeprowadzane przez biblioteki z wykorzystaniem zdigitalizowanych książek papierowych znane są jako Independent Secure Digital Lending (iSDL), co stanowi europejski odpowiednik systemu Control Digital Lending (CDL) stosowanego w USA. Trybunał wyjaśnił, że użyczanie cyfrowych kopii książek przez publiczne biblioteki może być objęte wyjątkiem od wyłącznego prawa do użyczenia, pod warunkiem że charakteryzuje się podobnymi cechami do wypożyczania dzieł drukowanych. Model „jedna kopia, jeden użytkownik”, w którym cyfrowa kopia jest umieszczana na serwerze biblioteki, a tylko jeden użytkownik może ją pobrać w czasie trwania okresu użyczenia, jest zgodny z dyrektywą 2006/115. Niemniej jednak praktyczna realizacja e-użyczania w publicznych bibliotekach wciąż napotyka wyzwania. Orzeczenie nie zmienia dobrowolnego charakteru wyjątku dotyczącego wypożyczania publicznego, co daje państwom członkowskim swobodę w jego wdrażaniu lub rezygnacji z niego. Wiele krajów kieruje się tradycyjnymi interpretacjami, które ograniczają użyczenia jedynie do kopii fizycznych. Ponadto, aby e-użyczenia mogły być uznane za legalne w świetle prawa UE, biblioteki muszą posiadać cyfrową kopię pochodzącą z legalnego źródła. Rodzi to pytanie, czy biblioteki mogą, w ramach istniejących wyjątków określonych w dyrektywie InfoSoc, zdigitalizować swoje fizyczne egzemplarze książek w celu późniejszego e-użyczania. Ta kwestia nie została jednoznacznie rozstrzygnięta w tym orzeczeniu, ale znalazła wsparcie w opinii rzecznika generalnego. Równocześnie, ze względu na panujące tradycyjne podejście do wypożyczania na poziomie państw członkowskich, e-użyczenia wciąż nie są powszechnie stosowane w praktyce.