Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweJeszcze wokół koncepcji margin of appreciation w kontekście Protokołu nr 15 do EKPCz
DOI:
https://doi.org/10.26881/gsp.2025.1.12Słowa kluczowe:
swoboda oceny, prawa człowieka, Europejska Konwencja Praw Człowieka, uniwersalność, subsydiarność, proporcjonalnośćAbstrakt
Jedną z ważniejszych, a zarazem wywołujących wiele dyskusji instytucją w systemie Rady Europy jest koncepcja margin of appreciation. Proces rozszerzania Rady Europy spowodował, że zwiększeniu uległa nie tylko heterogeniczność kulturowa, ale i prawna RE. Europejski system ochrony jest subsydiarny w stosunku do systemów ochronnych państw, systemów zakorzenionych w różnych tradycjach kulturowych i prawnych. Równocześnie przystąpienie do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oznacza poszukiwanie jednolitego wspólnego standardu ochrony praw człowieka. Pytanie zasadnicze zatem, stale powracające dotyczyło tego, czy w ramach systemu tworzenia europejskich standardów i jednolitego systemu ochrony jest miejsce na zróżnicowanie, a jeśli tak, to w jakich obszarach. Odpowiedzią na te kwestie była rozwijająca się już od lat 70. w orzecznictwie Rady Europy koncepcja margin of appreciation. W 2012 r. została wprowadzona przez Protokół nr 15 do preambuły EKPCz. Z instytucji orzeczniczej stała się instytucją zakorzenioną w akcie Konwencji. Podkreśla to znaczenie, jakie przypisuje się koncepcji margin of appreciation w relacjach pomiędzy ETPCz i państwami członkowskimi, a jednocześnie ma na celu wzmocnienie zasady subsydiarności. Pytanie, jakie w tym kontekście powstaje, dotyczy tego, czy zmiany wprowadzone przez Protokół nr 15 będą miały znaczący wpływ na funkcjonowanie Trybunału i orzecznictwo. To pokaże dopiero czas. Wiele zależy od tego, w jaki sposób Trybunał zastosuje nowo dodane zasady i czy nada im większą wagę teraz, gdy zostały one włączone do preambuły Konwencji.
Downloads
Bibliografia
Garlicki L., Wartości lokalne a orzecznictwo ponadnarodowe – „kulturowy margines oceny” w orzecznictwie strasburskim?, „Europejski Przegląd Sądowy” 2008, nr 4.
Greer S., The interpretation of the European Convention on Human Rights: Universal Principle of margin of appreciation, „UCL Human Rights Review” 2010, vol. 3.
Greer S., The Margin of Appreciation: Interpretation and Discretion Under the European Convention on Human Rights, Human Rights Files No. 17, Strasbourg 2000.
Jóźwicki W., Ograniczenia w korzystaniu z praw zagwarantowanych w Międzynarodowym Pakcie Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych a koncepcja marginesu swobody oceny [w:] Między prawem a polityką. Księga jubileuszowa dedykowana profesor Hannie Suchockiej, red. B. Kaniewska, T. Walas, K. Urbaniak, Poznań 2023.
Jóźwicki W., Ultra vires and constitutional identity control – apples and oranges or two drops of water? Some remarks on the possible role of the New Mixed Chamber of the Court of Justice in the context of the „sequential” model of adjudication on art. 4(2) TEU, Verfassungsblog, 15 June 2020, https://verfassungsblog.de/ultra-vires-and-constitutional-identity-control-applesand-oranges-or-two-drops-of-water/.
Kędzia Z., An East-European Perspective on an All-European System of Human Rights Protection [w:] Perspectives of an all-European System of Human Rights Protection: The Role of the Council of Europe, the CSCE, and the European Communities: Proceedings and Recommendations of an International Conference, Poznań, Poland, 8–11 October 1990.
Kowalski M., Powrót czarnoksiężnika – uwagi na tle wyroku Wielkiej Izby ETPCz z 18.03.2011 r. w sprawie Lautsi przeciwko Włochom, „Forum Prawnicze” 2011, nr 4–5(6–7).
Lester A., Universality vs. Subsidiarity: A reply, „European Human Rights Law Review” 1998, no. 1.
Łukaszczuk A., Ograniczanie wolności wypowiedzi i wyrażania opinii w wybranych orzeczeniach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Przegląd Prawa i Administracji” 2021, nr 126, seria: Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 4056.
Macdonald R.St.J., The margin of appreciation in the jurisprudence of the ECHR [w:] International Law at the time of its codification. Essays in honour of Roberto Ago, Milan 1987.
Osiatyński W., Rights in New Constitutions of East Central Europe, „Columbia Human Rights Law Review” 1994, vol. 26.
de la Rasilla del Moral I., The Increasingly Marginal Appreciation of the Margin-of-Appreciation Doctrine, „German Law Journal” 2006, vol. 7, no. 6.
Spielmann D., Allowing the Right Margin the European Court of Human Rights and the National Margin of Appreciation Doctrine: Waiver or Subsidiarity of European Review?, CELS Working Paper Series, February 2012.
Stanculescu D., Subsidiarity and the margin of appreciation in Protocol 15 of the ECHR: Substantial or symbolic change?, 5 July 2021, https://www.publicinternationallawandpolicygroup.org/ lawyering-justice-blog/2021/7/5/subsidiarity-and-the-margin-of-appreciation-in-protocol15-of-the-echr-substantial-or-symbolic-change.
Suchocka H., Europejska Konwencja Praw Człowieka a prawo wewnętrzne państw-członków Rady Europy – wzajemne zależności [w:] Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania. Księga pamiątkowa ku czci prof. Janiny Zakrzewskiej, kom. red. J. Trzciński, A. Jankiewicz, Warszawa 1996.
Suchocka H., Zmieniająca się funkcja idei tożsamości konstytucyjnej [w:] Rządy prawa jako wartość uniwersalna. Księga jubileuszowa Profesora Krzysztofa Wójtowicza, red. A. Kozłowski, Wrocław 2022.
The Doctrine of the Margin of Appreciation under the European Convention on Human Rights: Its Legitimacy in Theory and Application in Practice, „Human Rights Law Journal” 1998, vol. 19, no. 1.
Wieruszewski R., Human Rights and current Constitutional Debates in Central and Eastern European Countries [w:] The Strength of Diversity: Human Rights and Pluralist Democracy, eds. A. Rosas, J. Helgesen, Dordrecht–Boston–London 1992.
Wiśniewski A., Koncepcja marginesu oceny w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Gdańsk 2008.
Zubik M., Prawo konstytucyjne współczesnej Polski, wyd. 4, Warszawa 2023.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Gdańskie Studia Prawnicze
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
