Zmiana granic pomiędzy gminami: ocena rządowej polityki zmian w podziale terytorialnym pozostaje poza granicami oceny dokonywanej przez Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 czerwca 2019 r., U 1/19

Abstrakt

W glosowanym postanowieniu Trybunał Konstytucyjny odniósł się do wniosku Rady Gminy Stare Miasto o zbadanie konstytucyjności § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz. U. poz. 1427, ze zm.), w zakresie zmiany granicy pomiędzy gminą Stare Miasto i miastem na prawach powiatu Konin – polegającej na włączeniu do dotychczasowego obszaru Konina części obszaru gminy Stare Miasto. Trybunał umorzył postępowanie w tej sprawie i stwierdził, że nie został powołany do oceny merytorycznej dokładności i celowości przyjętych rozwiązań ani do oceny zasadności polityki rządu w zakresie zmian podziału terytorialnego, a także do rozstrzygania konkretnych sporów dotyczących celowości zmian, popierając to argumentem, że czymś innym jest kontrola celowości zamierzenia, a czymś innym kontrola jego zgodności z konstytucją.

Jednak w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego i doktryny nie ma zgody co do normatywnego charakteru regulacji dotyczącej zmiany samorządu terytorialnego ani pełnej zgodności co do tego, czy jest to regulacja czysto normatywna, czy też hybrydowa, tj. także indywidualna. W niektórych bowiem sytuacjach rozporządzenie w sprawie określania granic jednostek samorządu terytorialnego może charakteryzować się konkretnością (nosić znamiona konkretności).

Ponadto w tle uzasadnienia decyzji Trybunału Konstytucyjnego można dostrzec poważny spór aksjologiczny dotyczący praw jednostek samorządu terytorialnego w kontekście ich roli jako jednostek podstawowego podziału terytorialnego państwa oraz sporu ideologicznego o miejsce i charakter (naturę) wspólnoty samorządowej w państwie unitarnym.

Tak więc postanowienie o umorzeniu w takiej samej mierze może zasługiwać na aprobatę, jak i skłaniać do dalszych deliberacji i przemyśleń na tyle istotnych, że może to nawet stanowić asumpt do postawienia pytania, czy aby postanowienie nie jest dowodem na niewystarczającą ochronę podmiotowego statusu społeczności lokalnych przed swobodną ingerencją władz centralnych.