Irena Lipowicz, Samorząd terytorialny XXI wieku, Warszawa 2019, ss. 364

Recenzja

Abstrakt

Przywrócenie instytucji samorządu terytorialnego w 1990 r. uznawane jest za jedno z najdonioślejszych działań podjętych w celu przeobrażenia ustroju Polski. Przyjęte wówczas rozwiązania prawne, choć ograniczone do poziomu gminy, nie zamykały jednak drogi do dalszej decentralizacji państwa i do tworzenia instytucji samorządowych na innych szczeblach podziału terytorialnego. Nastąpiło to w roku 1999, kiedy to utworzony został samorząd terytorialny na poziomie powiatu i województwa. Zbiegło się to także z nowym podziałem terytorialnym państwa, w którym reaktywowane zostały powiaty i nowe, większe województwa. Należy jednak zauważyć, że na przestrzeni tych lat zarówno struktura samorządu terytorialnego, jak i zakres jego zadań i kompetencji, zasady finansowania czy zakres nadzoru nad samorządem ulegały znaczącym przekształceniom, nie zawsze zresztą z dobrym skutkiem dla tego samorządu. W niektórych sferach można wręcz zaobserwować próby centralizacji państwa, poprzez ograniczenia zakresu zadań i kompetencji organów samorządu terytorialnego, w tym zakresu stanowienia prawa miejscowego, co jest zjawiskiem szczególnie niepokojącym. Wszystko to sprawia, że problematyka pozycji ustrojowej tego samorządu w strukturze demokratycznego państwa prawnego, jak również zakres jego zadań i kompetencji staje się nader aktualna i rodzi konieczność podjęcia na nowo badań tego zjawiska, przy wykorzystaniu zarówno rodzimych doświadczeń i dorobku naukowego, jak i badań prawnoporównawczych, w związku z naszą przynależnością do Unii Europejskiej. Jest to ważne także dlatego, że współcześnie można zaobserwować swoisty kryzys idei samorządu: brak wiary w skuteczność jego działania oraz krytykę niektórych samorządowych rozwiązań organizacyjnoprawnych, co przejawia się m.in. w niskiej frekwencji wyborczej.