Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweNotarialny nakaz zapłaty – w stronę prywatyzacji wymiaru sprawiedliwości
DOI:
https://doi.org/10.26881/gsp.2023.1.03Słowa kluczowe:
notariusz, czynność notarialna, nakaz zapłaty, sędzia, referendarz sądowy, zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości, postępowanie cywilneAbstrakt
Sądom przysługuje wyłączność sprawowania wymiaru sprawiedliwości, co ma zapewnić ochronę jednostek i ich praw przed arbitralnością władzy. Zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości ma doniosłe znaczenie dla gwarancji praworządności oraz ochrony praw i wolności obywateli. Prawo do sądu nie wyłącza możliwości przekazania sprawy pod osąd innego podmiotu niż sąd w rozumieniu konstytucyjnym, lecz w takim wypadku jest niezbędne stworzenie mechanizmów sądowej kontroli prawidłowości i zasadności dokonanych czynności. Współcześnie stawia się pytania o dopuszczalność i zasadność przekazania innym podmiotom uprawnień należących tradycyjnie do sądów, w tym odnośnie do rozpoznawania spraw cywilnych w ramach konstrukcji odwrócenia sporu. Proponuje się przyznanie notariuszom kompetencji do wydawania nakazów zapłaty. Umocowanie notariusza do dokonywania w postępowaniu pozasądowym czynności zrównanych konstrukcyjnie z wydawaniem orzeczeń nastręcza poważne wątpliwości. Ocena niezbędna do wydania nakazu zapłaty jest uwarunkowana koniecznością ustalenia merytorycznych przesłanek zasadności powództwa. Notariusz nie może być postrzegany jako organ postępowania cywilnego, a podejmowane przez niego czynności nie mają charakteru czynności procesowych. Skutek działań podejmowanych przy udziale notariusza byłby jednak tożsamy ze skutkiem rozpoznania sprawy. Projektowane rozwiązania kolidują z normą z art. 45 Konstytucji RP gwarantującej każdemu prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.
Downloads
Bibliografia
Arkuszewska A., Referendarz sądowy w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2011.
Arkuszewska A.M., Pozycja procesowa referendarza sądowego – de lege lata i de lege ferenda, „Iustitia” 2015, nr 3.
Banaszewska A., Sprzeciw w postępowaniu upominawczym w Niemczech na tle sprzeciwu od nakazu zapłaty w ramach polskich postępowań odrębnych [w:] Szczególne środki zaskarżenia w ujęciu komparatystycznym, red. D. Gil, Lublin 2013.
Bartz W.A., Materialna prawomocność nakazów zapłaty w postępowaniu upominawczym, PS 1935, nr 9.
Cagara J., Postępowanie nakazowe i upominawcze, NP 1987, nr 1.
Cieślak S., Postępowania przyspieszone w procesie cywilnym. Zarys postępowania nakazowego, upominawczego i uproszczonego, Warszawa 2004.
Czeszejko-Sochacki Z., O wymiarze sprawiedliwości w świetle Konstytucji, międzynarodowych standardów i praktyki, PiP 1999, z. 9.
Dalka S., Efektywność postępowania nakazowego i upominawczego w procesie cywilnym, „Palestra” 1978, z. 5–6.
Dalka S., Nakaz zapłaty jako podstawa egzekucji sądowej i zabezpieczenia roszczeń, PES 1996, nr 16.
Dalka S., Ochrona sądowa roszczeń majątkowych w postępowaniu nakazowym i upominawczym, Gdańsk 1977.
Dalka S., Postępowanie nakazowe i upominawcze w świetle nowelizacji k.p.c., „Rejent” 1997, nr 7–8.
Dmowski S., Postępowanie nakazowe i upominawcze – wybrane zagadnienia prawne wyłaniające się na tle nowelizacji KPC dokonanej ustawą z 1.3.1996 r., MoP 1997, nr 2.
Fierich K., Projekty polskiej procedury cywilnej w oświetleniu nauki o stosunku procesowym, Warszawa 1924.
Flaga-Gieruszyńska K., Szybkość, sprawność i efektywność postępowania cywilnego – zagadnienia podstawowe, ZN KUL 2017, nr 3.
Garlicki L., Prawo do sądu (rozważania de lege fundamentale ferenda), AUMCS 1990, nr 5.
Gudowski J., Tradycja, postęp i coś jeszcze. Czy Konstytucja uratuje Kodeks postępowania cywilnego? [w:] Konstytucyjne aspekty procesu cywilnego, red. A. Orzeł-Jakubowska, T. Zembrzuski, Warszawa 2023.
Jędrzejewska M., Modele postępowania w cywilnych sprawach „drobnych i prostych” (model sądowy, arbitrażowy, administracyjny), „Palestra” 1977, z. 7.
Jędrzejewska M., Możliwości i zakres ograniczenia obowiązków sędziego, PS 1995, nr 1.
Jędrzejewska M., Wpływ czynności procesowych na bieg przedawnienia, Warszawa 1984.
Jobska M., Zażalenie na postanowienie sądu co do nadania klauzuli wykonalności (art. 795 k.p.c.) a powództwo przeciwegzekucyjne (art. 840 §1 pkt 1 k.p.c.) w przypadku poddania się przez dłużnika egzekucji wprost z aktu notarialnego, NC 2006, nr 5.
Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe, t. 2, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Kostwiński M., Merytoryczne rozpoznanie sprawy w procesie cywilnym w ramach konstrukcji odwrócenia sporu, Warszawa 2019.
Kostwiński M., Postępowanie nakazowe i upominawcze po nowelizacji k.p.c. z 4 lipca 2019 r. a postulat szybkości postępowania cywilnego oraz zasada równości [w:] Założenia aksjologiczne nowelizacji KPC z 4 lipca 2019 r., red. S. Cieślak, Łódź 2020.
Kościółek A., Kompetencja referendarza sądowego do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu cywilnym w świetle konstytucyjnej zasady sądowego wymiaru sprawiedliwości, PPK 2021, nr 1.
Kościółek A., Pozycja procesowa referendarza sądowego w świetle regulacji elektronicznego postępowania upominawczego, „Iustitia” 2015, nr 3.
Kościółek A., Zasada jawności w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 2018.
Lubiński K., Pojęcie wymiaru sprawiedliwości w świetle Konstytucji RP i standardów międzynarodowych [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, t. 4, cz. 1, red. T. Ereciński, Warszawa 2021.
Łazarska A., Niezawisłość sędziowska i jej gwarancje w procesie cywilnym, Warszawa 2018.
Łazarska A., Procesowa dopuszczalność restitutio in integrum w postępowaniu nakazowym, PPE 2017, nr 7.
Łazarska A., Rzetelny proces cywilny, Warszawa 2012.
Manowska M., Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym jako merytoryczne orzeczenie sądu. Wybrane zagadnienia [w:] Proces cywilny. Nauka–Kodyfikacja–Praktyka. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Feliksowi Zedlerowi, red. P. Grzegorczyk, K. Knoppek, M. Walasik, Warszawa 2012.
Manowska M., Postępowania odrębne w procesie cywilnym, Warszawa 2012.
Manowska M., Postępowanie nakazowe i upominawcze, Warszawa 2001.
Manowska M., Wznowienie postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2008.
Markiewicz K., Skarga na orzeczenie referendarza sądowego [w:] System Prawa Procesowego, t. 3, Środki zaskarżenia, cz. 1, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
May J., Postępowanie klauzulowe po nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego dokonanej ustawą z 4.07.2019 r. [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego. Konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Mądrzak H., Postępowanie nakazowe i upominawcze po noweli z 24.5.2000 (wybrane zagadnienia), MoP 2000, nr 12.
Mądrzak H., Prawo do sądu jako gwarancja ochrony praw człowieka (Studium na tle polskiego prawa konstytucyjnego, prawa cywilnego materialnego i procesowego) [w:] Podstawowe prawa jednostki i ich ochrona sądowa, red. L. Wiśniewski, Warszawa 1997.
Muliński M., Postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności krajowemu tytułowi egzekucyjnemu, Warszawa 2005.
Muliński M., Zmiany w postępowaniu klauzulowym a bezpieczeństwo obrotu prawnego oraz prawo do szybkiego i skutecznego załatwienia sprawy cywilnej [w:] Założenia aksjologiczne nowelizacji KPC z 4 lipca 2019 r., red. S. Cieślak, Łódź 2020.
Notariat. Czynności notarialne. Praxis, red. A.J. Szereda, Warszawa 2021.
Obrębski R., Właściwość miejscowa sądu w postępowaniu nakazowym (de lege lata i de lege ferenda), „Rejent” 2000, nr 2.
Obrębski R., Właściwość rzeczowa sądu w postępowaniu nakazowym (rozważania o usprawnieniu procesu cywilnego), „Rejent” 1999, nr 3.
Pietrzkowski H., Prawo do rzetelnego procesu w świetle zmienionej procedury cywilnej, PS 2005, nr 10.
Pietrzkowski H., Prawo do sądu (wybrane zagadnienia),PS 1999, nr 11–12.
Pogonowski P., Efektywność filarem sprawiedliwego postępowania cywilnego, PPC 2021, nr 3.
Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego. Konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Pressner W., Postępowanie nakazowe i upominawcze (Podobieństwa i różnice), NP 1932, nr 2.
Pyziak-Szafnicka M., Przerwanie biegu przedawnienia przez uznanie, „Rejent” 1993, nr 9.
Rawczyński P., Status publicznoprawny referendarza sądowego oraz jego funkcje w sądowym postępowaniu cywilnym, PPE 2009, nr 10.
Resich Z., Efektywność postępowania cywilnego [w:] Proces i prawo. Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Jerzego Jodłowskiego, red. E. Łętowska, Wrocław 1989.
Resich Z., Stosunek prawnoprocesowy [w:] Wstęp do systemu prawa procesowego cywilnego, red. J. Jodłowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974.
Romańska M., Badanie okoliczności materialnoprawnych w postępowaniu klauzulowym i egzekucyjnym [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego. Konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Rozstrzygnięcia sądowe w postępowaniu cywilnym, red. M. Rzewuski, Warszawa 2021.
Rylski P., Działanie sądu z urzędu a podstawa faktyczna wyroku cywilnego, Warszawa 2009.
Rylski P., Pozycja ustrojowa i procesowa referendarza sądowego w postępowaniu cywilnym, PDz 2011, nr 10.
Rylski P., Zembrzuski T., Rozpoznawanie spraw cywilnych na posiedzeniu niejawnym, PS 2006, nr 6.
Safjan M., Bosek L., Konstytucja RP. Komentarz, t. 1, Warszawa 2016.
Sawczuk M., O efektywności socjalistycznego postępowania cywilnego, SC 1975, t. 25–26.
Strus Z., Zmiany postępowania cywilnego dokonane ustawą z 16 marca 2000 r., „Palestra” 2000, z. 5–6.
Sztorc M., Status prawny referendarza sądowego w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2016.
Szwanenfeld M., Rozstrzygnięcie o kosztach w nakazie zapłaty, PS 2003, nr 1.
Świerta J., Postępowanie nakazowe, Kraków 1999.
Wach A., W sprawie „innego organu powołanego do rozpoznawania lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.) [w:] Sine ira et studio. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2016.
Walasik M., Konstytucyjna koncepcja sądowego wymiaru sprawiedliwości [w:] Honeste procedere. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Lubińskiemu, red. A. Laskowska-Hulisz, J. May, M. Mrówczyński, Warszawa 2017.
Walasik M., Poddanie się egzekucji aktem notarialnym, Warszawa 2008.
Waśkowski E., Istota procesu cywilnego, PPC 1936, nr 12–13.
Waśkowski E., Podręcznik procesu cywilnego, Wilno 1932.
Wengerek E., Czynności państwowych biur notarialnych w postępowaniu nakazowym i upominawczym, NP 1957, nr 3.
Wusatowski Z., Postępowanie nakazowe według kodeksu postępowania cywilnego z wzorami postępowania, Miejsce Piastowe 1931.
Zaborowska P., Sądy pokoju w perspektywie konstytucyjnej – zagadnienia wybrane [w:] Konstytucyjne aspekty procesu cywilnego, red. A. Orzeł-Jakubowska, T. Zembrzuski, Warszawa 2023.
Zembrzuski T., Brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym a nadanie sprawie biegu [w:] Honeste procedere. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Lubińskiemu, red. A. Laskowska-Hulisz, J. May, M. Mrówczyński, Warszawa 2017.
Zembrzuski T., Elektroniczne postępowanie upominawcze a skuteczność ochrony prawnej w postępowaniu cywilnym [w:] Skuteczność prawa, red. T. Giaro, Warszawa 2010.
Zembrzuski T., Niedopuszczalność oceny ważności czynności prawnej w postępowaniu klauzulowym, „Palestra” 2008, z. 9–10.
Zembrzuski T., Nieważność postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2017.
Zembrzuski T., Ograniczenia jawności postępowania w sprawach cywilnych w dobie pandemii – potrzeba chwili czy trwałe rozwiązania?, FP 2021, nr 3.
Zembrzuski T., Usuwanie braków formalnych pozwu po wniesieniu sprzeciwu od nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, MoP 2015, nr 23.
Zembrzuski T., Złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności a przerwanie biegu przedawnienia roszczeń, MoP 2021, nr 7.
