Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweUwagi o trybie postępowania o uzgodnienie płci
DOI:
https://doi.org/10.26881/gsp.2023.1.06Słowa kluczowe:
postępowanie o uzgodnienie płci, proces o ustalenie płci, postępowanie nieprocesowe, kodeks postępowania cywilnegoAbstrakt
W polskim systemie prawnym brak jest przepisów regulujących postępowanie o uzgodnienie płci. W ustawie o uzgodnieniu płci z 2015 r., w której określono procedurę i skutki uzgodnienia płci osób, których tożsamość płciowa różni się od płci wpisanej do aktu urodzenia, została zawetowana przez Prezydenta RP i obecnie znajduje się w próżni legislacyjnej. Istniejącą lukę w prawie od lat próbuje wypełnić SN, wydając orzeczenia, na podstawie których kształtuje się pewien model procedowania w sprawach dotyczących uzgodnienia płci. Model ten ewoluował, przechodząc od sprostowania aktu urodzenia w trybie nieprocesowym do procesu o ustalenie prowadzonego na podstawie art. 189 k.p.c. Ukształtowany ostatecznie schemat rozpoznawania spraw o uzgodnienie płci w trybie procesu o ustalenie od początku budzi wątpliwości co do strony pozwanej takiego procesu, realizacji zasady kontradyktoryjności oraz charakteru powództwa i wyroku ustalającego płeć wydawanego na podstawie art. 189 k.p.c. Rozwiązaniem może być zmiana trybu postępowania na nieprocesowy na podstawie nowego postępowania o uzgodnienie płci.
Downloads
Bibliografia
Błaszczak Ł., Charakter prawny powództwa o zmianę płci. Dylematy na gruncie prawa procesowego cywilnego, WSE 2015, nr 9.
Boratyńska M., Ustawa o uzgodnieniu płci a przygody transseksualistów w próżni legislacyjnej, PiM 2015, nr 3.
Brzozowski W., Opinia w sprawie projektu ustawy o uzgodnienie płci, Prz. Sejm. 2013, nr 6.
Fajkowska-Stanik M., Transseksualizm i rodzina. Przekaz pokoleniowy wzorów relacyjnych w rodzinach transseksualnych kobiet, Warszawa 2001.
Filar M., Kwestia sprostowania w akcie urodzenia danych dotyczących płci. Glosa do uchwały SN z dnia 22 czerwca 1989 r., III CZP 37/89, PiP 1990, z. 10.
Filar M., Prawne i społeczne aspekty transseksualizmu, PiP 1987, z. 2.
Filar M., Transseksualizm jako problem prawny, PS 1996, nr 1.
Gołaczyński J., Akta stanu cywilnego w prawie cywilnym i postępowaniu cywilnym, PME 2015, nr 1.
Gromadzki C., Poczucie przynależności do danej płci jako kryterium przy zmianie oznaczenia płci w akcie urodzenia transseksualistów, PS 1997, nr 10.
Grudziński M., Ignatowicz J., Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Warszawa 1966.
Haberko J., Agaciak A., Współczesne wyzwania prawa rodzinnego w kontekście problemu zmiany płci [w:] Prawo cywilne – stanowienie, wykładnia i stosowanie. Księga pamiątkowa dla uczczenia setnej rocznicy urodzin Profesora Jerzego Ignatowicza, red. M. Nazar, Warszawa 2015.
Holewińska-Łapińska E., Sądowa zmiana płci. Analiza orzecznictwa z lat 1991–2008 [w:] Studia i analizy Sądu Najwyższego, t. 4, red. K. Ślebzak, Warszawa 2010, LEX/el.
Hrynicki W., Pojęcie bezpieczeństwa w kontekście ochrony elementów stanu cywilnego osoby transseksualnej, KB NPR 2014, nr 15.
Ignatowicz J. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. B. Dobrzański, J. Ignatowicz, Warszawa 1975.
Ignatowicz J., Glosa do uchwały SN z dnia 22 września 1995 r., III CZP 118/95, OSP 1996, z. 4, poz. 78.
Ignatowicz J., Nazar M., Prawo rodzinne, Warszawa 2016.
Imieliński K., Zarys seksuologii i seksiatrii, Warszawa 1982.
Jastrzembska S., Konsekwencje zmiany płci przez jednego z małżonków dla bytu małżeństwa w świetle orzecznictwa trybunałów europejskich, IE 2015, nr 3.
Karakulski J., Pyłko J., Wątpliwości konstytucyjne w zakresie sądowej procedury zmiany płci, IPP TBSP UJ 2017, nr 2.
Kuśmirek O., Sztandera F., Prawne aspekty zmiany płci – glosa do postanowienia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 7 marca 2016 r., I ACa 1830/15, MW 2017, nr 9.
Leszczyński J., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego w składzie siedmiu sędziów Izby Cywilnej z dnia 22 czerwca 1989 r. (III CZP 37/89), „Palestra” 1992, z. 3–4.
Lipski J., Uwagi dotyczące poselskiego projektu ustawy o uzgodnieniu płci na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz poglądów doktryny, ZP BAS 2014, nr 3.
Litwin J., Prawo o aktach stanu cywilnego. Komentarz, Warszawa 1961.
Łukasiewicz J.M., Łukasiewicz R., Prawo rodzinne, Warszawa 2021.
Marszałkowska-Krześ E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis 2018.
Miączyński A., Ochrona praw jednostki w postępowaniu nieprocesowym, ZNUJ PP 1979, nr 85.
Młot M., Sytuacja prawna osób transseksualnych pozostających w związku małżeńskim, KPP 2016, nr 2.
Osajda K., Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczące transseksualizmu [w:] Prawa osób transseksualnych. Rozwiązania modelowe a sytuacja w Polsce, red. A. Śledzińska-Simon, Warszawa 2010.
Osajda K., Transseksualizm w świetle prawa i praktyki sądów polskich, PS 2004, nr 5.
Ostojska J., Sądowa zmiana płci, Warszawa 2014.
Pisarska A., Wethacz J., Prawne aspekty transseksualizmu w Polsce, Prz. Seks. 2015, nr 4.
Pisuliński J., Kwestia sprostowania w akcie urodzenia transseksualisty danych dotyczących płci. Glosa do uchwały SN z dnia 22 czerwca 1989 r., III CZP 37/89, PiP 1991, z. 6.
Radwański Z., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 22 czerwca 1989 r., III CZP 37/89, OSP 1991, z. 2, poz. 35.
Rowiński T., Interes prawny w procesie cywilnym i w postępowaniu nieprocesowym, Warszawa 1971.
Rozental K., O zmianie płci metrykalnej de lege ferenda, PiP 1991, z. 10.
Rylski P., Uczestnik postępowania nieprocesowego – zagadnienia konstrukcyjne, Warszawa 2017.
Safjan M., Glosa do postanowienia z dnia 22 marca 1991 r. (III CRN 28/91), PS 1993, nr 2.
Szczerba A., Zmiana danych w akcie stanu cywilnego osób transseksualnych. Komentarz do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16.07.2008, II OSK 845/077, http://www.prawaczlowieka.uw.edu.pl/index.php?orzeczenie=cb6c53bcb82b2a866cdadf97967e79a974478a88-b0 [dostęp: 10.03.2022].
Szeroczyńska M., Śledzińska-Simon A., Założenia zmian prawnych dotyczących osób transpłciowych w prawie polskim [w:] Sytuacja prawna osób transpłciowych w Polsce. Raport z badań i propozycje zmian, red. W. Dynarski, K. Śmiszek, Warszawa 2013.
Śledzińska-Simon A., Prawna sytuacja osób transpłciowych w Polsce [w:] Sytuacja prawna osób transpłciowych w Polsce. Raport z badań i propozycje zmian, red. W. Dynarski, K. Śmiszek, Warszawa 2013.
Urbanowicz K., Bętkowska M., Prawne aspekty zmiany płci – uwagi na gruncie prawa polskiego oraz wybranych krajów europejskich, MW 2018, nr 10.
Warzocha E., Ustalenie stosunku prawnego lub prawa w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1982.
Wengerek E., Powództwo o ustalenie, RPiE 1959, nr 1.
Wojewoda M., Kilka uwag o definicji stanu cywilnego w nowej ustawie Prawo o aktach stanu cywilnego, „Metryka” 2014, nr 2.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2001.
Zielonacki A., Zmiana płci w świetle prawa polskiego, RPEiS 1988, z. 2.
