Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweModel kontroli konstytucyjności ustaw i możliwość zawieszenia postępowania cywilnego z uwagi na toczące się postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym
DOI:
https://doi.org/10.26881/gsp.2023.1.14Słowa kluczowe:
sądowa kontrola konstytucyjności ustaw, rozproszona kontrola konstytucyjności ustaw, bezpośrednie stosowanie konstytucji, zawieszenie postępowania cywilnego z uwagi na toczące się postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym, art. 177 § 1 pkt 31 k.p.c., sądy, prawo do sąduAbstrakt
Niniejsza glosa stanowi omówienie orzeczenia ETPC wydanego w dniu 21 lipca 2022 r. w sprawie Bieliński przeciwko Polsce, skarga nr 48762/191. Postawiono tezę, że aktualnie wobec braku skutecznego środka odwoławczego służącego zakwestionowaniu długości czasu rozpoznania sprawy, w której postępowanie sądowe zostało zawieszone do czasu rozpoznania pytania prawnego przez TK, ETPC ma kompetencję w zakresie badania i stwierdzenia niezgodności z Konwencją długości czasokresu trwania postępowania w danej sprawie. W ocenie glosatora z analizowanego orzeczenia ETPC wynika stwierdzenie naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji w sytuacji, w której doszło do zawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c. przez sąd powszechny z uwagi na trwające postępowanie przed TK. Europejski Trybunał Praw Człowieka w glosowanym orzeczeniu uznał również uprawnienie co najmniej sądów powszechnych w postępowaniu cywilnym (a tym bardziej wydaje się, że powinno to mieć miejsce w postępowaniu karnym) do dokonywania rozproszonej kontroli ustaw. W takim wypadku sądy powszechne, przy uwzględnieniu doktryny konieczności, powinny wycofać pytanie prawne i samodzielnie rozstrzygnąć zagadnienie konstytucyjne, ewentualnie w przypadku zawieszenia postępowania podjąć zawieszone postępowania cywilne i dokonać rozproszonej kontroli konstytucyjności ustaw. W innym wypadku sądy powszechne narażają się na ryzyko niedochowania prawa obywatela do sądu, co może doprowadzić na naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji.
Downloads
Bibliografia
Balicki R., Bezpośrednie stosowanie konstytucji, KRS 2016, nr 4.
Borkowski G., Rozwój orzecznictwa polskiego Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego Europejskiej Konwencji Praw Człowieka „w cieniu pandemii”, „Iustitia” 2022, nr 2.
Borkowski G., Gajda-Roszczynialska K., Prawidłowość procesów nominacyjnych a prawo do sądu ustanowionego ustawą. Uwagi na tle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 19.12.2020 r., Ástráðsson przeciwko Islandii, cz.1, PS 2021, nr 6.
Borkowski G., Gajda-Roszczynialska K., Prawidłowość procesów nominacyjnych a prawo do sądu ustanowionego ustawą. Uwagi na tle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 19.12.2020 r., Ástráðsson przeciwko Islandii, cz. 2, PS 2021, nr 7–8.
Garlicki L., Trybunał Konstytucyjny a sądownictwo, PS 1998, nr 1.
Garlicki L., Trybunał strasburski a kryzys polskiego sądownictwa. Uwagi na tle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 19.12.2020 r. Ástráðsson przeciwko Islandii, PS 2021, nr 4.
Gutowski M., Kardas P., Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji, Warszawa 2017.
Hauser R., Trzciński J., O formach kontroli konstytucyjności prawa przez sądy, RPEiS 2008, z. 2.
Jabłońska P., Konstytucyjne podstawy rozproszonej kontroli konstytucyjności prawa, PS 2020, nr 11–12.
Jurzec-Jasiecka A., Zawieszenie postępowania cywilnego w przypadku, gdy rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku postępowania toczącego się przed TK albo TSUE (art. 177 § 1 pkt 31 KPC), MoP 2016, nr 16.
Łętowska E., Aktualność sporu o zdekoncentrowaną kontrolę konstytucyjną w Polsce – uwagi w tle art. 10 Konstytucji RP [w:] Minikomentarz do Maxiprofesora, red. M. Zubik, Warszawa 2017.
Mączyński A., Bezpośrednie stosowanie Konstytucji przez sądy, PiP 2000, z. 5.
Mikuli P., Doktryna konieczności jako uzasadnienie dla rozproszonej kontroli konstytucyjności ustaw w Polsce, GSP 2018, t. 11.
Mikuli P., W sprawie ewentualnej możliwości kontroli konstytucyjności ustaw przez sądy [w:] Szkice o zasadach i instytucjach ustrojowych II i III Rzeczypospolitej, red. M. Grzybowski, Kraków 2002.
Nita B., Bezpośrednie stosowanie konstytucji a rola sądów w ochronie konstytucyjności prawa, PiP 2002, z. 9.
Nita-Światłowska B., Zawieszenie postępowania przed sądem powszechnym w związku z postępowaniem w przedmiocie kontroli konstytucyjnej przed Trybunałem Konstytucyjnym – obligatoryjne czy fakultatywne?, PS 2013, nr 1.
Ploszka A., It Never Rains but it Pours. The Polish Constitutional Tribunal Declares the European Convention on Human Rights Unconstitutional, HJRL 2023, vol. 15.
Podkowik J., Glosa do wyroku WSA w Poznaniu z 8 III 2017 r., sygn. II SA/Po 1034/16, PiP 2018, z. 5.
Preisner A., Dookoła Wojtek. Jeszcze o bezpośrednim stosowaniu Konstytucji RP [w:] Sześć lat stosowania Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Doświadczenia i inspiracje, red. L. Galicki, A. Szmyt, Warszawa 2003.
Sulikowski A., Otręba K., Perspektywy podjęcia rozproszonej kontroli konstytucyjnej prawa przez sądy powszechne, PiP 2017, z. 11.
