Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweTrybunał Konstytucyjny pomiędzy dwoma światopoglądami – Kelsenowska interpretacja orzecznictwa TK w kwestii prymatu Konstytucji
DOI:
https://doi.org/10.26881/gsp.2023.2.10Słowa kluczowe:
suwerenność, prymat konstytucji, monizm, solipsyzm, monadologiaAbstrakt
Celem artykułu jest próba interpretacji znaczenia zasady prymatu konstytucji w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Orzecznictwo TK do roku 2021 można zinterpretować jako wyraz monizmu monadologicznego: państwa-monady wspólnie współkonstytuują meta-monadyczny system norm i instytucji, przy czym żadna z monad nie traci statusu suwerenności. W zakresie państwa-monady może obowiązywać zasada prymatu konstytucji. Natomiast od 2021 r. zaczyna się przejawiać monizm solipsystyczny: państwo-Ego jest źródłem i absolutną podstawą systemu norm obowiązujących na jego terytorium. Z tego punktu widzenia ponadnarodowe instytucje mogą się jawić jako zagrożenie dla suwerenności państwa-Ego. Obydwa światopoglądy można zinterpretować jako reakcję na proces powstawania konstytucjonalizmu 3.0. Monizm monadologiczny chciałby zachować i dostosować pojęcie suwerenności w nowym kontekście, natomiast monizm solipsystyczny zatrzymać sam proces zmian i zachować suwerenność niewzruszoną.
Downloads
Bibliografia
Banaszak B., Zasada nadrzędności Konstytucji w polskim porządku prawnym [w:] Zasada pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej w praktyce działania organów władzy publicznej RP, red. M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska, Wrocław 2015.
Dreier H., Rechtslehre, Staatssoziologie und Demokratietheorie bei Hans Kelsen, Baden-Baden 1990.
Dworkin R., Justice for Hedgehogs, Cambridge–London 2011.
Gragl P., Legal Monism. Law, Philosophy, and Politics, Oxford 2018.
Grimm D., Sovereignty. The Origin and Future of a Political and Legal Concept, trans. B. Cooper, New York 2015.
Habermas J., The Crisis of the European Union. A Response, trans. C. Cronin, Cambridge 2012.
Husserl E., Medytacje kartezjańskie, przeł. A. Wajs, Warszawa 1982.
Jackson R., Suwerenność. Ewolucja idei, przeł. J. Majmurek, Warszawa 2011.
Kelsen H., Absolutism and Relativism in Philosophy and Politics, „American Political Science Review” 1948, vol. 42, no. 5.
Kelsen H., Czysta teoria prawa, przeł. R. Szubert, Warszawa 2014.
Kelsen H., Die Funktion der Verfassung [w:] Die Wiener Rechtstheoretische Schule, Bd. 2, hrsg. H.P. Klecatsky, R. Maricic, H. Schambeck, Wien 2010.
Kelsen H., General Theory of Law and State, trans. A. Wedberg, Cambridge 1949.
Kelsen H., Souveränität [w:] Die Wiener Rechtstheoretische Schule, Bd. 2, hrsg. H.P. Klecatsky, R. Maricic, H. Schambeck, Wien 2010.
Kustra-Rogatka A., Czy Unia Europejska zmieniła Konstytucję? (O dynamice znaczenia integracji europejskiej w polskim konstytucjonalizmie), „Państwo i Prawo” 2022, z. 10.
Kustra-Rogatka A., Współczesny paradygmat nadrzędności konstytucji, „Studia Iuridica Toruniensia” 2008, t. 4.
Laclau E., Rozum populistyczny, przeł. zespół pod kierownictwem T. Szkudlarka, Wrocław 2009.
Ławniczak A., Konstytucja III RP a prawo europejskie, „Przegląd Prawa i Administracji” 2010, t. 82.
Ocena zgodności z Konstytucją RP wybranych przepisów Traktatu o Unii Europejskiej, https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/komunikaty-prasowe/komunikaty-po/art/11664-ocena-zgodnosci-z-konstytucja-rp-wybranych-przepisow-traktatu-o-unii-europejskiej.
Somek A., Kelsen Lives, „European Journal of International Law” 2007, vol. 18, no. 3.
Somek A., Monism: A Tale of the Undead [w:] Constitutional Pluralism in the European Union and Beyond, eds. M. Avbelj, J. Komár, Oxford–Portland 2012.
Somek A., The Cosmopolitan Constitution, Oxford 2014.
Spaak T., Kelsen on Monism and Dualism [w:] Basic Concepts of Public International Law: Monism & Dualism, ed. M. Novakovic, Belgrade 2013.
Widłak T., Nauka prawa międzynarodowego Hansa Kelsena, „Państwo i Prawo” 2020, z. 3.
Witkowska-Chrzczonowicz K., Polska w Unii Europejskiej 2004–2021 – konstytucyjne podstawy członkostwa oraz wybrane problemy ustrojowe [w:] Polskie prawo konstytucyjne w obliczu wyzwań współczesności, red. W. Witkowski, D. Lis-Staranowicz, M. Serowaniec, Toruń 2021.
