Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweCaring for the Health of Seniors as an Element of Health Policy in an Ageing Society
Słowa kluczowe:
demography, older adults, health policy programs, prevention, health promotionAbstrakt
Demographic ageing is becoming a challenge in many areas of life, including public health policy. The increase in life expectancy leads to an increase in the number of diseases of old age, a decrease in the quality of life of older adults and difficulties in providing adequate care. Comorbidity, lack of proper knowledge, limited access to health promotion and prevention programmes are among the factors that lead to older adults not adopting health-promoting behaviours, which in turn leads to further deterioration of their condition. Social and health policies should equally provide complex care for seniors who experience deterioration of their condition, as well as activities to delay ageing and alleviate its consequences, which in return would enable them to live independently. Prevention and health promotion appear to be crucial elements of the aforementioned public policy.
The aim of the article is to present the objectives of health policy in relation to prevention and health promotion among older adults and to verify whether the health programmes implemented take seniors into account as their addressees. The article therefore presents the demographic situation in Poland and its consequences for the health care system, the ageing process in the context of health status, and the tasks and goals of health promotion and health prevention in the light of demographic development – the overview takes into account the scientific and factual situation in this area. The last part presents the results of an empirical analysis of national health policy programmes with regard to the criterion of age.
Downloads
Bibliografia
Age Platform, 2012, Manifest Koalicji na rzecz Europejskiego Roku 2012, https://www.age-platform.eu/ sites/default/files/EY2012_Manifesto-PL_0.pdf (accessed on: 03.01.2023).
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, 2021, Zestawienie informacji o raportach końcowych z realizacji programów polityki zdrowotnej oraz o oświadczeniach o zgodności projektów programów polityki zdrowotnej z rekomendacjami w sprawie zalecanych technologii medycznych, działań przeprowadzanych w ramach programów polityki zdrowotnej oraz warunków realizacji tych programów, Warszawa, https://www. aotm.gov.pl/media/2021/12/Zestawienie-PPZ.pdf (accessed on: 03.01.2023).
European Union, 2019, Ageing Europe. Looking at the Lives of Older People in the EU. 2019 edition, Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Golinowska S., 2016, Promocja zdrowia adresowana do osób starszych wśród euroepejskich strategii wobec starzenia się, “Problemy Polityki Społecznej”, vol. 34 no. 3.
Golinowska S., Groot W., Baji P., Pavlova M., 2016, Health Promotion Targeting Older People, “BMC Health Services Research”, vol. 16 (Suppl 5), DOI: 10.1186/S12913- 016-1514-3. Główny Urząd Statystyczny, 2022, Informacja o wstępnych wynikach Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021, Warszawa, https://stat.gov.pl/spisy-powszechne/nsp-2021/nsp-2021-wyniki-wstepne/informacja-o-wstepnych-wynikach-narodowegospisu-powszechnego-ludnosci-i-mieszkan-2021,1,1.html (accessed on 07.01.2023).
Główny Urząd Statystyczny, 2021, Rocznik Demograficzny 2021, Warszawa, https://stat. gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-demograficzny-2021,3,15.html (accessed on: 08.01.2023).
Heszen-Celińska I., Sęk H., 2022, Psychologia zdrowia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kamińska-Gawryluk E., 2022, Osoby starsze w Polsce [in:] E. Kamińska-Gawryluk (ed.), Sytuacja osób starszych w Polsce w 2021 roku, Warszawa, Białystok: Główny Urząd Statystyczny, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/osoby-starsze/osoby-starsze/sytuacja-osob-starszych-w-polsce-w-2021-roku,2,4.html (accessed on 03.01.2023).
Kamińska-Gawryluk E., 2022, Stan i ochrona zdrowia oraz pomoc społeczna – wybrane zagadnienia dotyczące osób starszych [in:] E. Kamińska-Gawryluk (ed.), Sytuacja osób starszych w Polsce w 2021 roku, Warszawa, Białystok: Główny Urząd Statsytyczny, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/osoby-starsze/osoby-starsze/sytuacja-osobstarszych-w-polsce-w-2021-roku,2,4.html (accessed on: 03.01.2023).
Kijak R.J., Szarota Z., 2013, Starość. Między diagnozą a działaniem, Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
Kostka T., 2021, Organizacja opieki zdrowotnej nad osobami starszymi w Polsce [in:] T. Błędowski, T. Grodzicki, M. Mossakowska, T. Zdrojewski (eds.), POLSENIOR 2. Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem, Gdańsk: Gdański Uniwersytet Medyczny.
Kostka T., Kujawska-Danecka H., Hajduk A., Kostka J., Zdrojewski T., 2021, Aktywność fizyczna [in:] T. Błędowski, T. Grodzicki, M. Mossakowska, T. Zdrojewski (eds.), POLSENIOR 2. Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem, Gdańsk: Gdański Uniwersytet Medyczny.
Kostka T., Koziarska-Rościszewska M., 2009, Choroby wieku podeszłego, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
Kubińska Z., Pańczuk A., 2019, Uwarunkowania potrzeb zdrowotnych realizowanych przez aktywność fizyczną osób starszych, “Rozprawy Społeczne”, vol. 13, issue 1.
Mędrela-Kuder E., Bogacka M., 2017, Zachowania zdrowotne osób starszych w zależności od wskaźnika BMI, “ Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu”, vol. 53, no. 4. Ministerstwo Zdrowia, 2023, Programy polityki zdrowotnej, https://www.gov.pl/web/zdrowie/programy-polityki-zdrowotnej1 (accessed on: 18.01.2023).
Muszalik M., Zielińska-Więczkowska H., Kędziora-Kornatowska K., Kornatowski T., 2013, Ocena wybranych zachowań sprzyjających zdrowiu wśród osób starszych w oparciu o Inwentarz Zachowań Zdrowotnych Juczyńskiego w aspekcie czynników socjodemograficznych, “ Probl Hig Epidemiol”, vol. 94, no. 3.
Ogińska-Bulik N., Zadworna-Cieślak M., Rogala E., 2015, Rola zasobów osobistych w podejmowaniu zachowań zdrowotnych przez osoby w wieku senioralnym, “Probl Hig Epidemiol”, vol. 96, no. 3.
Ottawa Charter for Health Promotion, 1986, https://www.euro.who.int/__data/assets/ pdf_file/0004/129532/Ottawa_Charter.pdf (accessed on: 21.11.2022).
Puchalski K., 2011, Promocja zdrowia w Polsce w obliczu procesów medykalizacji. Przedmiot oraz kontekst dla badań z pogranicza psychologii i socjologii zdrowia [in:] M. Górnik-Durose, J. Mateusiak (eds.), Psychologia zdrowia: konteksty i pogranicza, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Rembecka K., Sztuba W., Łakomska O., 2020, Uwarunkowania społeczne zdrowego stylu życia [in:] A. Kobyłka, M. Gortat (eds.), Zdrowy styl życia. Wyzwania XXI wieku, Lublin: Wydawnictwo Naukowe SMN.
Renn-Żurek, A., 2021, Starość pomyślna, zwyczajna i patologiczna oraz czynniki ją warunkujące [in:] W. Kowalski, J. Łukasiewicz, T. Aczynovicz, A. Raczkowski, M. Stencel (eds.), Wiosna jesieni. Wybrane aspekty satysfakcji życiowej osób starszych, Lublin: Innovatio Press.
Szałtys, D., 2014, Prognoza ludności na lata 2014–2050, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/prognoza-ludnosci/prognoza-ludnosci-na-lata-2014-2050-opracowana-2014-r-,1,5.html (accessed on: 07.01.2023).
Szatur-Jaworska, B. (ed.), 2008, Stan przestrzegania praw osób starszych w Polsce. Analiza i rekomendacja działań, Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, https://bip. brpo.gov.pl/pliki/12228594450.pdf (accessed on: 20.01.2023).
UNECE, 2018, Active Ageing Index, https://unece.org/population/active-ageing-index (accessed on: 08.01.2023).
Wernio E., Dardzińska J.A., Szybalska A., Małgorzewicz S., 2021, Zwyczaje żywieniowe, [in:] T. Błędowski, T. Grodzicki, M. Mossakowska, T. Zdrojewski (eds.), POLSENIOR 2. Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem, Gdańsk: Gdański Uniwersytet Medyczny.
Wojtyniak B., 2021, Stan zdrowia ludności Polski w starszym wieku na podstawie danych statystyki publicznej [in:] T. Błędowski, T. Grodzicki, M. Mossakowska, T. Zdrojewski (eds.), POLSENIOR 2. Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem, Gdańsk: Gdański Uniwersytet Medyczny.
Woynarowska B. (ed.), 2017, Edukacja zdrowotna, Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Zadworna-Cieślak M., Ogińska-Bulik N., 2012, Zachowania zdrowotne osób w wieku senioralnym – rola optymizmu, “Psychogeriatria Polska”, vol. 10, no. 4.
Zamorska K. Makuch M., 2018, Starzenie się społeczeństwa. Wymiar społeczny, gospodarczy i polityczny, Kraków: Księgarnia Akademicka.
Legislation
Rada Ministrów, 2004, Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, Dz.U. Nr 210 poz. 2135, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download. xsp/WDU20042102135/O/D20042135.pdf (accessed on: 09.01.2023).
Rada Ministrów, 2015a, Ustawa o osobach starszych, Dz.U. 2015 poz.1705, https://isap.sejm.gov. pl/ isap.nsf/download.xsp/WDU20150001705/O/D20151705.pdf (accessed on: 10.10.2022).
Rada Ministrów, 2015b, Ustawa o zdrowiu publicznym, Dz. U. 2015 poz. 1916, https:// isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20150001916/U/D20151916Lj.pdf (accessed on: 16.01.2023).
Rada Ministrów, 2018a, Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 29 grudnia 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych, Dz. U. 2018, Poz. 188 https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180000188/O/D20180188.pdf (accessed on: 16.01.2023).
Rada Ministrów, 2018b, Uchwała nr 161 Rady Ministrów w sprawie przyjęcia dokumentu Polityka społeczna wobec osób starszych 2030. BEZPIECZEŃSTWO – UCZESTNICTWO – SOLIDARNOŚĆ, Dz. U. 2018, poz. 1169, https://www.monitorpolski.gov. pl/M2018000116901.pdf (accessed on: 16.01.2023).
Rada Ministrów, 2019, Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 21 marca 2019 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, Dz. U. 2019, Poz. 736, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190000736/O/D20190736.pdf (accessed on: 16.01.2023).
Rada Ministrów, 2020, Uchwała nr 167 Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2020 r. w sprawie ustanowienia programu wieloletniego na rzecz Osób Starszych „Aktywni+” na lata 2021–2025, Dz. U. 2020, Poz. 1125, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download. xsp/WMP20200001125/O/M20201125.pdf (accessed on: 16.01.2023).
Rada Ministrów, 2021a, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 marca 2021 r. w sprawie Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021–2025, Dz. U. 2021, poz. 642, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210000642/O/D20210642. pdf (accessed on: 16.01.2023).
Rada Ministrów, 2021b, Uchwała nr 191 Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia programu wieloletniego „Senior+” na lata 2021–2025, Dz.U. 2021, Poz. 10, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WMP202100000 10/O/M20210010.pdf (accessed on: 16.01.2023).
Rada Ministrów, 2022, Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 czerwca 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, Dz. U. 2022, Poz. 1355, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download. xsp/WDU20220001355/O/D20221355.pdf (accessed on: 16.01.2023).
