“A city like a dwelling. Ours”. The post-war strategies of taming the cities of Western and Northern Territories, on the example of Wrocław

Authors

  • Kamilla Biskupska University of Opole

DOI:

https://doi.org/10.26881/maes.2018.4.07

Keywords:

dwelling, social memory, material heritage of the Western and Northern Territories, Wrocław, discourse analysis, historical discourse analysis

Abstract

In the article, the author raises three important issues. First of all, it is a reflection on a city’s dwelling practices – a concept that expands the scope of urban space research with categories related to sociology of everyday life – above all regarding the material living environment of people seen from the perspective of non-dominant discourses. Secondly, with the help of the category of dwelling and the examples of the inhabitants of Wrocław, the author analyzed the strategies of taming the culturally alien material heritage of the Western and Northern Territories. Thirdly, the results of the analysis are used by the author to ask questions as a starting point for future research projects. The diaries of the inhabitants of Wrocław, written in 1966 and submitted for the competition “What is the city of Wrocław for you”, are the empirical material analyzed in the article. The most important strategies of taming the city, which are present in the analyzed diaries, are based on two myths created in the 1940s – the first years of the Polish city – the pioneer myth and the Piast myth. The (German) green areas and the most important (German) monuments of the city are also important for making the city “our own”. The remaining part of the inherited city, although it shapes the everyday life of residents, is absent in the analyzed narratives. The indicated issues – above all their existence in the narratives of the current residents of the city – will be the starting point of the author’s future research activities.

Downloads

References

Bierwiaczonek K., Dymnicka M., Kajdanek K., Nawrocki T., 2017, Miasto, przestrzeń, tożsamość. Studium trzech miast: Gdańsk, Gliwice, Wrocław, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Bojarska K., 2011, Rzecz na łasce opowieści. Na marginesie „Rzeczy i Zagłady” Bożeny Shallcross, Teksty Drugie, nr 5.

Brencz A., 1997, Oswajanie niemieckiego dziedzictwa kulturowego. Z badań etnologicznych na Środkowym Nadodrzu [w:] Z. Mazur (red.), Wokół niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Zachodnich i Północnych, Poznań: Instytut Zachodni.

Brosz, M., 2007, (Za)mieszk(iw)anie. Przestrzeń konstruowana [w:] G. Woroniecka (red.), Co to znaczy mieszkać? Szkice antropologiczne, Warszawa: Trio.

Buczyńska-Garewicz H., 2006, Miejsca, strony, okolice. Przyczynek do fenomenologii przestrzeni, Kraków: Universitas.

Dant T., 2007, Kultura materialna w rzeczywistości społecznej. Wartości, działania, style życia, tłum. Ł. Franczak, K. Niweliński, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Dijk van T., 2001, Badania nad dyskursem, tłum. G. Grochowski [w:] T. van Dijk (red.), Dyskurs jako struktura i proces, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Dyak S., 2011, Wpisywanie drugiej wojny światowej w powojenny pejzaż Wrocławia [w:] D. Margiela-Korczewska, K. Ruchniewicz (red.), Błogosławiony kraj? Szkice o historii i pamięci Dolnego Śląska, Wrocław: Centrum Studiów Niemieckich im. Willy’ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego.

Fairclough N., Wodak R., 1997, Critical discourse analysis [w:] T.A. van Dijk (ed.), Discourse as Social Interaction, London: Sage.

Goćkowski J., Jałowiecki B., 1970, Prace nadesłane na konkurs „czym jest dla ciebie miasto Wrocław” jako materiał socjologiczny [w:] B. Jałowiecki (red.), Związani z miastem… Opracowanie i fragmenty wypowiedzi nadesłanych na konkurs „czym jest dla ciebie miasto Wrocław”, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Grathoff R., 1989, Codzienność i świat przeżywany jako przedmiot fenomenologicznej teorii społecznej [w:] Z. Kranodębski (red.), Fenomenologia i socjologia. Zbiór tekstów, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.

Grzebałkowska M., 1945. Wojna i pokój, Warszawa: Agora.

Grzyś P., 2017, Przerwana tożsamość – procesy budowy „nowych tożsamości” na terenie małych miast województwa dolnośląskiego – przykład Bogatyni [w:] K. Kamińska (red.), Czytanie miasta: badania i animacje w przestrzeni, Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.

Gurwitsch A., 1989, Problemy świata przeżywanego [w:] Z. Kranodębski (red.), Fenomenologia i socjologia. Zbiór tekstów, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.

Heidegger M., 2002, Budować, mieszkać, myśleć, tłum. J. Mizera [w:] M. Heidegger, Odczyty i rozprawy, Kraków: Baran i Suszyński.

Hess A., Leoński J., 2001, Obraz pogranicza polsko-niemieckiego w świadomości mieszkańców Pomorza Zachodniego. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość [w:] M.S. Szczepański (red.), Jaki region? Jaka Polska? Jaka Europa?, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Jałowiecki B. (red.), 1970, Związani z miastem… Opracowanie i fragmenty wypowiedzi nadesłanych na konkurs „czym jest dla ciebie miasto Wrocław”, Wrocław–Warszawa– Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Jałowiecki B., Szczepański M., 2006, Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Jewdokimow M., Łukasiuk M., 2014, Socjologia zamieszkiwania. Zarys perspektywy [w:] iidem (red.), Socjologia zamieszkiwania, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa.

Kajdanek K., Nawrocki T., 2017, Przeszłość a tożsamość miast [w:] K. Bierwiaczonek, M. Dymnicka, K. Kajdanek, T. Nawrocki, Miasto, przestrzeń, tożsamość. Studium trzech miast: Gdańsk, Gliwice, Wrocław, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Kaltenberg-Kwiatkowska E., 2007, Socjologia przestrzeni w Polsce. Narodziny subdyscypliny [w:] I. Borowik, K. Sztalt (red.), Współczesna socjologia miasta. Wielość oglądów i kierunków badawczych, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Kamińska K. (red.), 2017, Czytanie miasta: badania i animacje w przestrzeni, Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.

Kaszuba E.,1997, Między propagandą a rzeczywistością: polska ludność Wrocławia w latach 1945–1947, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Koschany R., 2014, Zamieszkiwanie jako interpretacja. Uwagi na temat hermeneutyki miasta, Studia Kulturoznawcze, nr 1.

Krakowiak T, 2008, Analiza dyskursu – próba nakreślenia pola badawczego [w:] A. Horolets (red.), Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Leoński J., 2014, Społeczeństwo Ziem Zachodnich – społeczeństwo bez historii. Konsekwencje dla współczesności i przyszłości [w:] Z. Kurcz, Ż. Stasieniuk (red.), Od Polonii po Ziemie Zachodnie, Szczecin: Oddział Szczeciński Polskiego Towarzystwa Socjologicznego.

Leoński J. (red.), 1982, Nasza ziemia. Wspomnienia mieszkańców Pomorza Środkowego, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Lewicka M., 2006, Dwa miasta – dwa mikrokosmosy. Wrocław i Lwów w pamięci swoich mieszkańców [w:] P. Żuk, J. Pluta (red.), My Wrocławianie. Społeczna przestrzeń miasta, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.

Lis B., Kamińska K., 2017, Co miasto (nie)pamięta? Dzierżonowskie exemplum [w:] K. Kamińska (red.), Czytanie miasta: badania i animacje w przestrzeni, Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.

Łukowski W., 2002, Społeczne tworzenie ojczyzn. Studium tożsamości mieszkańców Mazur, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Markiewicz W., Rybicki P. (red.), 1967, Przemiany społeczne na ziemiach zachodnich, Poznań: Wydawnictwo Instytutu Zachodniego.

Michalak A., Sakson A., Stasieniuk Ż. (red.), 2011, Polskie Ziemie Zachodnie, Poznań: Wydawnictwo Instytutu Zachodniego.

Oliver P., 1987, Dwellings: The House across the World, Oxford: Phaidon.

Potter J., 1996, Representating Reality: Discourse, Rhetoric and Social Construction, London: Sage.

Schütz A., 1984, Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania [w:] E. Mokrzycki (red.), Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Shotter J., 1990, The Social Construction of Remembering and Forgetting [w:] D. Middleton, D. Edwards (eds.), Collective Remembering, London: Sage.

Skoczylas Ł., 2014, Pamięć społeczna miasta – jej liderzy i odbiorcy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Szacka B., 2006, Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Thum G., 2005, Obce miasto. Wrocław 1945 i potem, Wrocław: VIA NOVA.

Traba R., 2006, Historia – przestrzeń dialogu, Warszawa: ISP PAN.

Turnau I., 1960, Studia nad strukturą ludnościową polskiego Wrocławia, Poznań: Instytut Zachodni.

Weber P.-F., 2018, Reżim uczuciowy a pamięć zbiorowa. Polska pamięć o Niemcach po 1945 roku, tłum. E. Grotek [w:] W. Czachur (red.), Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Welzer H., 2009, Materiał, z którego zbudowane są biografie, tłum. M. Saryusz-Wolska [w:] M. Saryusz-Wolska (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, Kraków: Universitas.

Zawada A., 1996, Bresław, Wrocław: ATUT.

Zybura M., 1999, Pomniki niemieckiej przeszłości. Dziedzictwo kultury niemieckiej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, Warszawa: Fundacja Centrum Stosunków Międzynarodowych.

Published

2018-12-18

How to Cite

Biskupska, K. (2018). “A city like a dwelling. Ours”. The post-war strategies of taming the cities of Western and Northern Territories, on the example of Wrocław. Miscellanea Anthropologica Et Sociologica, 19(4), 129–148. https://doi.org/10.26881/maes.2018.4.07