Deindywiduacja jako pragnienie miejskiej tożsamości. O znaczeniu uczestnictwa w wielkich miejskich wydarzeniach kulturalnych na przykładzie ceremonii otwarcia Europejskiej Stolicy Kultury (ESK Wrocław 2016)

Abstrakt

Celem prezentowanego artykułu jest przedyskutowanie zjawiska kryzysu tożsamości miejskiej wrocławian, polegającego na odrzuceniu narracji o Wrocławiu – mieście spotkań – oraz na zakończonych jak na razie niepowodzeniem poszukiwaniach nowej o nim opowieści. Interesującym wydarzeniem, które uwypukliło zagadnienie tożsamościowej enigmy Wrocławia, było „Przebudzenie” – ceremonia otwarcia ESK Wrocław 2016, które pokazało (zarówno w warstwie programowego opisu wydarzenia, jak i w wypowiedziach uczestników wydarzenia) z jednej strony tożsamościowe aspiracje i tęsknoty, z drugiej zaś te elementy miejskiej tożsamości, które mieszkańcy negują. Z uwagi na to, że inspiracją do dyskutowania tego zagadnienia stało się wielkie, ale jednorazowe wydarzenie kulturalne (a nie zinstytucjonalizowane, jak cyklicznie odbywający się festiwal), wrocławianie swoją tożsamość otaczają raczej emocjami niż pogłębioną refleksją, a uczestnictwo w ceremonii poskutkowało dość powszechnym uczuciem wstydu. Przyjętą perspektywą analizy postawionego problemu jest deindywiduacja, czyli proces okazjonalnego i krótkotrwałego upodobnienia do siebie na co dzień różnych jednostek, które pozostawia w ich pamięci istotny społeczny ślad. Podstawą empiryczną prowadzonych analiz są badania dotyczące percepcji ceremonii otwarcia ESK we Wrocławiu, które obejmowały pomiar opinii za pomocą ankiety internetowej (w dniach 17–26 stycznia 2016 r., N = 2372), zogniskowane wywiady grupowe (tzw. fokusy w dniu 29 stycznia 2016 r.) oraz analizę treści wypowiedzi zamieszczanych w Internecie (N = 317).