Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością — charakterystyka zawodu i jego rola we wsparciu beneficjentów oraz ich rodzin
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2025.53.07%20Słowa kluczowe:
niepełnosprawność, asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością, pomoc, życie codzienneAbstrakt
Niniejszy artykuł podejmuje charakterystykę zawodu asystenta osobistego osoby z niepełnosprawnością, koncentrując się na znaczeniu asystentury zarówno dla beneficjentów programów wsparcia, jak i ich bliskich. Przedstawiona zostaje charakterystyka stanowiska, wymagania stawiane kandydatom oraz analiza wypowiedzi czterech osób, których doświadczenia osobiste są bezpośrednio lub pośrednio związane z omawianą profesją. Wypowiedzi te stanowią źródło empiryczne, ilustrujące realia współpracy z asystentami.
Zawód asystenta osoby z niepełnosprawnością pełni istotną funkcję społeczną, wymagając za- równo wysokiego poziomu kompetencji, empatii, jak i odpowiedzialności oraz cierpliwości, co zostało potwierdzone podczas rozmów. Głównym celem asystentury jest wsparcie osób z niepełnosprawnościami w codziennym funkcjonowaniu, przy czym kluczowe jest zachowanie zasady niewyręczania ich w wykonywaniu czynności. Asystenci wspierają w realizacji zadań, które mogą stanowić trudność lub być niemożliwe do samodzielnego wykonania, takich jak: robienie zakupów, załatwianie spraw urzędowych czy uczestnictwo w życiu społecznym i kulturalnym. Efektem tej formy wsparcia jest nie tylko zwiększenie samodzielności i samooceny beneficjentów, lecz także redukcja negatywnych konsekwencji wynikających z marginalizacji i wykluczenia społecznego. W konsekwencji, asystentura przyczynia się do poprawy jakości życia osób z niepełno- sprawnością, wzmacnia ich autonomię oraz ograniczenia poczucie izolacji.
Downloads
Bibliografia
Barnes C., Mercer G. (2008), Niepełnosprawność, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
Błaszczak-Banasiak A., Kubicki P., Bielińska M., Bieliński J., Sałkowska M. (2017), Asystent osoby fizycznej bez kwalifikacji - wymagania na poziomie przepisów o prawach osób z niepelnosprawnościami. Analiza i osadzanie, Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich, 5, Warszawa.
Cytowska B. (2003), Sytuacja rodziców dzieci i młodzieży z głęboką niepełnosprawnością intelektualną [w:] Z. Janiszewska-Niecioruk (red.), Człowiek z niepełnosprawnością intelektualną, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Dudzińska A. (2022), Niepełnosprawność jako obszar interwencji publicznej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Janocha J. (2017), Kwalifikacje, umiejętności i wiedza asystenta osoby z niepełnosprawnością intelektualną [w:] M. Zima-Parjaszewska, B.E. Abramowska (red.), Asystent osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Poradnik metodyczny dla profesjonalistów, Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną, Warszawa.
Komorowska O. (2018), Aktywność życiowa rodziców wychowujących dziecko z niepełnosprawnością jako istotny element ochrony ich zdrowia, Ekonomia — Wroclaw Economic Review”, 2(24).
Konarska J. (2015), Bariery aktywności psychospołecznej osób z niepełnosprawnością — mity i rzeczywistość, Przegląd Badań Edukacyjnych. Educational Studies Review, 21(2).
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej in. bł. o. Rafała Chylińskiego w Zgierzu (21.10.2024), Program „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” — edycja 2025.
Mirewska E. (2010), Miejsce asystenta osoby niepełnosprawnej w systemie pomocy społecznej [w:] A. Żakiewicz (red), Asystent osoby niepełnosprawnej. Nowy zawód i nowa usługa systemu pomocy społecznej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków .
Wiliński M. (2010), Modele niepełnosprawności: indywidualny — funkcjonalny — społeczny [w:] AL Brzezińska, R. Kaczan, K. Smoczyńska (red.), Diagnoza potrzeb i modele pomocy dla osób z ograniczeniami sprawności, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 15-59.
Woźniak Z. (2008), Niepełnosprawność i niepełnosprawni w polityce społecznej. Społeczny kontekst medycznego problemu, Wydawnictwo SWPS Academica, Warszawa.
Zakrzewska-Manterys E. (2003), Dziecko upośledzone — nieuchronność stereotypu [w:] A. Gustavsson, J. Tessebro, E. Zakrzewska-Manterys (red.), Niepełnosprawność intelektualna a style życia, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Akty prawne
Konwencja ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych z dnia 13.12.2006 r. wprowadzona w Polsce, zgodnie z Dz. U. z dnia 25 października 2012 r., poz. 1169.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. — Karta Praw Osób Niepełnosprawnych (M.P. z 13.08.1997 r. Nr 50, poz. 475).
Źródła Internetowe
https://www.fundacjaavalon.plabc/asystent-osoby-z-niepelnosprawnoscia-wszystko-comusisz-wiedziec/.
https://samorzad.gov.pl/web/mops-zgierz/program-asystent-osobisty-osoby- niepelnosprawnej--edycja-2025.
https://bip.brpo.gov.pV/pl/content/rpo-uslugi-asystenckie-uwagi-mrips.