Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweWsparcie społeczne u matek i ojców dzieci z zaburzeniami rozwoju
Słowa kluczowe:
autyzm, wsparcie społeczne, stres rodzicielski, zespół DownaAbstrakt
Celem badania zaprezentowanego w niniejszym artykule było określenie poziomu subiektywnie spostrzeganego wsparcia społecznego u matek i ojców dzieci z autyzmem. W badaniu uczestniczyło 74 rodziców dzieci z autyzmem (39 matek, 35 ojców), 77 rodziców dzieci z zespołem Downa (40 matek, 37 ojców) oraz 80 rodziców dzieci rozwijających się prawidłowo (40 matek, 40 ojców). Do pomiaru tej zmiennej wykorzystano kwestionariusz SSQSR autorstwa J.G. Sarasona, H.M. Levine’a, R.B. Bashama i B.R. Sarason w polskiej adaptacji Z. Zalewskiego, Z. Obłój, B. Skuzy i K. Wrześniewskiego. Wyniki wskazują na niższą satysfakcję ze wsparcia społecznego u ojców dzieci z autyzmem niż ojców dzieci o typowym rozwoju. Ponadto matki dzieci z autyzmem oraz matki dzieci z zespołem Downa znacznie wyżej oceniają satysfakcję z otrzymywanego wsparcia społecznego niż ojcowie tych dzieci. Dodatkowo matki dzieci z zespołem Downa oceniają wyżej – niż ojcowie dzieci z tym zaburzeniem – wielkość dostępnej sieci społecznego wsparcia.
Downloads
Bibliografia
Abbeduto L., Seltzer M.M., Shattuck P., Krauss M. W., Orsmond G., Murphy M.M. (2004), Psychological well-being and coping in mothers of youths with autism, Down syndrome, or fragile X syndrome, „American Journal of Mental Retardation”, vol. 109, s. 237–254.
Allen C. (2004), The relationship of stress, coping and other factors in parents of children with autism, „Dissertation Abstracts International: Section B: The Sciences and Engineering”, vol. 64, s. 6319.
Baker-Ericzen M.J., Brookman-Frazee L., Stahmer L. (2005), Stress levels and adaptability in parents of toddiers with and without autism spectrum disorders, „Research Practice for Persons with Severe Disabilities”, vol. 30, s. 194–204.
Banasiak A. (2012). Wsparcie społeczne a poziom doświadczanego stresu rodzicielskiego u matek dzieci z zaburzeniami rozwoju [w:] Praca socjalna aktywnym instrumentem polityki społecznej – od wolontariatu do zatrudnienia, M. Mirowska (red.), Wydawnictwo AJD w Częstochowie, Częstochowa, s. 149–161.
Banasiak A. (2013), Stres rodzicielski ojców dzieci z autyzmem, w: Świat rodziny. Perspektywa interdyscyplinarna wobec wyzwań i zagrożeń, J. Garbula, A. Zakrzewska, W. Sawczak (red.), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 78–94.
Banasiak A. (2013a), Znaczenie grup wsparcia w adaptacji rodziców dzieci z autyzmem, „Pedagogika Rodziny”, nr 3(4), s. 129 – 141.
Banasiak A. (2014), Wsparcie społeczne a stres rodzicielski u ojców dzieci z autyzmem, „Pedagogika Rodziny”, nr 4(4), s. 177-189.
Benson P.R. (2006), The in past of child symptom severity on depressed mood among parents of children with ASD: The mediating role of stress proliferation, „Journal of Autism and Developmental Disorders”, vol. 36, s. 685–695.
Bishop S.L., Richler J., Cain A.C., Lord C. (2007), Predictors of perceived negative impact in mothers of children with autism spectrum disorder, „American Journal on Mental Retardation”, vol. 112, s. 450–461.
Błaszczyk S. (2008), Funkcjonowanie psychospołeczne rodziców i rodzeństwa dziecka autystycznego, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 3, s. 40-45.
Bradley E.A., Summers J.A., Wood H.L., Bryson S.E. (2004), Comparing rates of psychiatric and behavior disorders in adolescents and young adutis with severe intellectual disability with and without autism, „Journal of Autism and Developmental Disorders”, vol. 34, s. 151–161.
Brown R.I., MaCadam-Crisp J., Wang M., Iarocci G. (2006), Family quality of life when there is a child with developmental disability, „Journal of Policy and Practice in Intellectual Disability”, vol. 3, s. 238–245.
Ching-Rong Lin, Yun-Fang Tsai, Hsuch-Ling Chang (2008), Coping mechanisms of parents of children recently diagnosed with autism in Taiwan: a qualitative study, „Journal of Clinical Nursing”, vol. 17, s. 2733–2740.
Deelstra J.T., Peeters M.C.W., Schaufeli W.B., Strśbe W., Zijlstra F.R.H. (2003), Receiving instrumental support at work: When help is not welcome, „Journal of Applied Psychology”, vol. 88, s. 324–331.
Domarecka-Malinowska E. (1997), Rodzina dziecka niepełnosprawnego [w:] Wybrane problemy z pedagogiki specjalnej, E. Tomasik (red.), WSPS, Warszawa, s. 71–75.
Dykens E.M. (2006). Toward a positive psychology of mental retardation, „American Journal of Orthopsychiatry”, vol. 76, s. 185–193.
Dunn M.E., Burbine T., Bowers C.A., Dunn S.T. (2001), Moderators of stress in parents of children with autism, „Community Mental Health Journal”, vol. 37, s. 39–51.
Feldman, M. A., Varghese, J., Ramsay, J., Rajska, D. (2002). Relationships between social support, stress and mother-child interactions in mothers with intellectual disabilities, „Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities”, vol. 15, s. 314–323.
Feldman M., McDonald L., Serbin L., Stack D., Secco M.L., Yu C.T. (2007), Predictors of depressive symptoms in primary caregivers of young children with or at risk for developmental delay, „Journal of Intellectual Disability Research”, vol. 51, s. 606–619.
Gore S. (1985), Social support and styles of coping with stress, w: Social support and health, S.L. Cohen, S. Syme, F.L. Orlando (red.), Academic Press, s. 263–279.
Gray D.E. (2002), Ten years on: a longitudinal study of families of children with autism, „Journal of Intellectual & Developmental Disability”, vol. 27, s. 215–222.
Gray D.E. (2003), Gender and coping: the parents of children with high functioning autism, „Social Science and Medicine”, vol. 56, s. 631–642.
Hastings R.P., Johnson E. (2001), Stress in U. K. families conducting intensive home based behavioral intervention for their young child with autism, „Journal of Autism and Developmental Disorders”, vol. 31, s. 327–336.
Higgins D.J., Bailey S.R., Pearce J.C. (2005), Factors associated with functioning style and coping strategies of families with a child with an autism spectrum disorder, „Autism. The International Journal of Research and Practice”, vol. 9, s. 125–137.
Hodapp R.M., Ly T.M., Fidler D.J., Ricci L.A. (2001), Less stress, more rewaring: parenting children with Down syndrome, „Parenting: Science and Practice”, vol. 1, s. 317–337.
Hodapp R.M., Ricci L.A., Fidler D.J. (2003), The effects of the child with Down syndrome on maternal stress, „British Journal of Developmental Psychology”, vol. 21, s. 137–151.
Hodapp R.M. (2007), Families of persons with Down syndrome: New perspective, findings, and research and sernice needs, „Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews”, vol. 13, s. 279–287.
Hodapp R.M., Urbano R.C. (2007a), Adult siblings of individuals with Down syndrome versus with autism: Finding from large scale US survey, „Journal of Intellectual Disability Research”, vol. 51, no. 12, s. 1018–1029.
Jaworska-Obój Z., Skuza B. (1986), Pojęcie wsparcia społecznego i jego funkcje w badaniach naukowych, „Przegląd Psychologiczny”, nr 3, s. 733–746.
Kawczyńska-Butrym Z. (1996), Niepełnosprawność – specyfika pomocy społecznej, Wydawnictwo BPS Interart, Warszawa.
Krauss M.V. (1993), Child-related and parenting stress: Similarities and differences between mothers and fathers of children with disabilities, „American Journal on Mental Retardation”, vol. 97, s. 393–404.
Kruk-Lasocka J. (1990), Traumatyzujący wpływ dziecka upośledzonego umysłowo na rodzinę, „Roczniki Pedagogiki Specjalnej”, nr 1, s. 91–105.
Kucharczyk J. (2011), Osobowość a inteligencja emocjonalna matek małych dzieci objętych postępowaniem terapeutyczno-rehabilitacyjnym, „Niepełnosprawność. Rodzina z dzieckiem niepełnosprawnym”, nr 6, s. 63–81
Luther H.D., Canham L.D., Cureton Y.V. (2005), Coping and social support for parents of children with autism, „Journal of School Nursing”, vol. 21, s. 40–47.
Malthew J., Kluge S. (2008), Family functioning and coping behaviors in parents of children with autism, „Child $ Family Studiem”, vol. 18, s. 83–92.
Minczakiewicz E. (2010), Sytuacja rodzin z dzieckiem z zespołem Downa na tle sytuacji współczesnych polskich rodzin statystycznych [w:] Rodzina osób z niepełnosprawnością intelektualną wobec wyzwań współczesności, Z. Żyta (red.), Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń, s. 41–55.
Montes G., Halterman J.S. (2007), Psychological functioning and coping among mothers of children with autism: A population based study, „Pediatrics”, vol. 119, s. 1040–1046.
Parchomiuk M. (2007), Rodzice dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Parchomiuk M. (2012), Zasoby osobiste matek dzieci niepełnosprawnych, „Człowiek, Niepełnosprawność, Społeczeństwo”, nr 1(15), s. 43–66.
Pisula E. (1998), Psychologiczne problemy rodziców dzieci z zaburzeniami rozwoju, Wydawnictwo UW, Warszawa.
Pisula E. (2005), Problemy rodziców dorastających i dorosłych osób z autyzmem [w:] Edukacja i wspomaganie rozwoju osoby z autyzmem od dzieciństwa do dorosłości, I. Matczak, A. Pala (red.), Wydawca Organizatorzy V Forum, Częstochowa, s. 91–106.
Pisula E. (2007), Rodzice i rodzeństwo dzieci z zaburzeniami w rozwoju, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Pisula E. (2009), Samotność wśród najbliższych. Interakcje dzieci z autyzmem z rodzicami, „Czasopismo Psychologiczne”, nr 15, s. 295–304.
Pisula E., Kossakowski Z. (2010), Sense of coherence and coping with stress among mothers and fathers of children with autism, „Autism Dev Disord”, 10.10007, 10803-010-1001-3.
Sekułowicz M. (2007), Rodzina wobec niepełnosprawności dziecka – problemy adaptacji i funkcjonowania [w:] Interdyscyplinarność procesu wczesnej interwencji wobec dziecka i jego rodziny, G. Kwaśniewska (red.), Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Sęk H. (1991), Life stress in various domains and perceived effectiveness of social support, „Polish Psychological Bulletion”, vol. 22, s. 151–161.
Sęk H. (2000), Wypalanie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Sęk H., Cieślak R. (2004), Wsparcie społeczne – sposoby definiowania, rodzaje i źródła wsparcia, wybrane koncepcje teoretyczne [w:] Wsparcie społeczne, stres i zdrowie, H. Sęk, R. Cieślak (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 11–28.
Sińska J., Gałkowski T. (2002). Radzenie sobie ze stresem i plany życiowe rodzin wychowujących dzieci z autyzmem, „Dziecko Autystyczne”, nr 10, s. 5–28.
Terelak J. F. (2008), Człowiek i stres, Oficyna Wydawnicza „Branta”, Bydgoszcz–Warszawa.
Tobing L.E., Glenwick D.S. (2006), Predictors and moderators of psychological distress in mothers of children with pervasive developmental disorders, „Journal of Family Social Work”, vol. 10, s. 1–22.
Weiss M.J. (2002), Hardiness and social support as predictors of stress in mothers of typical children, children with autism, and children with mental retardation, „Autism”, vol. 6, s. 115–130.
Yamada A., Suzuki M., Kato M., Tanaka S., Shindo T., Taketani K., Akechi T., Furukawa T. (2007), Emotional distress and its correlates among parents of children with pervasive developmental disorders, „Psychiatry & Clinical Neurosciences”, vol. 61, s. 651–657.
Zasępa E. (2010), Poczucie koherencji rodziców dzieci z zaburzeniami rozwoju, w:, Rodzina osób z niepełnosprawnością intelektualną wobec wyzwań współczesności, Z. Żyta (red.), Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń, s. 71–84.
Żyta A. (2011), Życie z zespołem Downa, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
