Uniwersyteckie Czasopisma NaukowePoczucie osamotnienia a nieprzystosowanie społeczne
Słowa kluczowe:
poczucie osamotnienia, samotność, alienacja, wiktymizacja, uzależnienia, depresjaAbstrakt
Prezentowany artykuł dotyczy przeglądu powiązań między poczuciem osamotnienia i nieprzystosowaniem społecznym. Poczucie osamotnienia, w przeciwieństwie do samotności, ma zawsze konsekwencje negatywne zarówno w sferze psychicznej, jak i społecznej. Przyczynami jego nasilania się są zmiany społeczne i obyczajowe, niewydolność wychowawcza środowiska rodzinnego i szkolnego oraz zastępowanie bezpośrednich interakcji społecznych kontaktami pośrednimi poprzez media. Osobowościowymi korelatami poczucia osamotnienia są: neurotyczność, introwersja, poczucie bezradności, niskie poczucie własnej skuteczności i niska samoocena. Konsekwencje poczucia osamotnienia są obserwowalne w postaci nasilania się depresji, prób samobójczych, agresji, zachowań ryzykownych i wiktymizacji. Proponowane kierunki działań praktycznych w procesie profilaktyki i resocjalizacji koncentrują się głównie na stworzeniu okazji do kształtowania satysfakcjonujących wzorców relacji interpersonalnych.
Downloads
Bibliografia
Argyle M. (1999), Psychologia stosunków międzyludzkich, PWN, Warszawa.
Aronson E., Aronson J. (2011), Człowiek istota społeczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Bałandynowicz A. (2015), Probacyjna sprawiedliwość karząca, Wolters Kluwer SA, Warszawa.
Bartkowicz Z. (2011), Agresywność osób wykolejonych jako wyzwanie dla resocjalizacji [w:] Tożsamość osobowa dewiantów a ich reintegracja społeczna, A. Kieszkowska (red.), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 425–430.
Chodkiewicz J., Świątkowska M. (2007), Poczucie osamotnienia a wsparcie społeczne i zadowolenie z życia u mężczyzn uzależnionych od alkoholu, „Acta Lodiensis Folia Psychologia”, nr 11, s. 81–95.
Crisp R.J, Turner R.N. (2009), Psychologia społeczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Czerwińska-Jakimiuk E. (2012), Poczucie alienacji u młodzieży a jego osobowościowe i społeczne korelaty, „Normy, Dewiacje i Kontrola Społeczna”, nr 13, s. 357–373.
Dołęga Z. (2003), Samotność młodzieży - analiza teoretyczna i studia empiryczne, Wydawnictwo UOE, Katowice.
Gajda J. (1987), Samotność i kultura, Warszawa.
Glick B., Gibbs J.C. (2011), Trening Zastępowania Agresji (ART) Kompleksowa interwencja wobec młodzieży agresywnej, Instytut „Amity”, Warszawa.
Heiman T., Margalit M. (1998), Loneliness, Depression, and Social Skills among Students with Mild Mental Retardation in Diffrent Educational Settings, „Journal of Special Education”, vol. 32, no. 3, s. 154–163.
Hołyst B. (2013), Zagrożenia ładu społecznego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Jakubik A., Kraszewska E. (2002), Zespół alienacyjny u mężczyzn uzależnionych od alkoholu, „Alkoholizm i Narkomania”, vol. 15(1), s. 95–106.
Jaworska A. (2012), Leksykon resocjalizacji, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Jędrzejko M., Morańska D. (2011), Uzależnienie czy cyber – zaburzenie? [w:] M. Walancik, J. Hroncowá, Pedagogika społeczna wobec procesów żywiołowych i zachowań ryzykownych, s. 107–131.
Jędrzejko M., Morańska D. (2013), Pułapki współczesności, część I: Cyfrowi Tubylcy – socjopedagogiczne aspekty nowych technologii cyfrowych, Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej, Dąbrowa Górnicza–Warszawa.
Kleszcz M., Łączyk M. (2012), Młodzież licealna wobec wartości, samotności i pasji, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Kmiecik-Baran (1995), Poczucie alienacji: destruktywne i konstruktywne sposoby minimalizacji, Gdańsk.
Kołakowski A. (2013), Diagnoza zaburzeń zachowania [w:] Zaburzenia zachowania u dzieci. Teoria i praktyka, A. Kołakowski (red.), Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot, s. 152–192.
Kościelak R. (1996), Funkcjonowanie psychospołeczne a upośledzenie umysłowe, WSiP, Warszawa.
Kowalczyk M.H. (2010), Zabójcy i mordercy. Czynniki ryzyka i możliwości oddziaływań resocjalizacyjnych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Łuczak E., Łuczak W. (2013), Dynamika zachowań suicydalnych i ich niektóre korelaty [w:] Pedagogika społeczna wobec procesów żywiołowych i zachowań ryzykownych, M. Walancik, J. Hroncová (red.), Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń, s. 75–83.
Medora N.P., Woodward J.C. (2001), Factors Associated with Loneliness Among Alcoholics in Rehabilitation Centers, „The Journal of Social Psychology”, vol. 13(6), s. 769–779.
Mushtaq R., Shoib S., Shah T., Mushtaq S., (2014), Relation between Loneliness, Psychiatric Disorders and Physical Health? A Review on the Psychological Aspects of Loneliness, „Journal of Clinical and Diagnostic Research”, vol. 8(9), s. 1–3.
Musialska K. (2011), Odrzucenie w klasie szkolnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Niewiadomska I., Chwaszcz J. (2010), Jak skutecznie zapobiegać karierze przestępczej?, Lublin, s. 85–102.
Oleś M. (2006), Psychologiczna charakterystyka dzieci o wysokim i niskim poczuciu osamotnienia, „Roczniki Psychologiczne”, t. IX, nr 1, s. 121–140.
Paluch A. (2013), Wtórna wiktymizacja czyli ponowne krzywdzenie, https://psychologikaprawnika.pl/2013/02/26/wtorna-wiktymizacja-czyli-ponowne-krzywdzenie/ [dostęp: 5.05.2017].
Papoutsaki K., Gena A., Kalyva E. (2013), How Do Children with Mild Intellectual Disabilitiea Perceive Loneliness?, „Europe’s Journal of Psychology”, nr 9(1), s. 51–61.
Parkhurst J.T., Asher S.R. (1992), Peer rejection in Middle School: Subgroup Differences in Beahavior, Loneliness, and Intepersonal Concerns, „Developmental Psychology”, vol. 29(20), s. 231–242.
Perski A.(2002), Poradnik na czas przełomu, Wydawnictwo Santorski & Co, Warszawa.
Plichta P., Olempska-Wysocka M. (2013), Narażenie na agresję rówieśniczą niepełnosprawnych uczniów szkół integracyjnych w relacjach nauczycieli wspomagających, „Studia Edukacyjne”, nr 28, www.repozytorium.amu.edu.pl.
Plichta P., Olempska-Wysocka M. (2014), Agresja rówieśnicza wobec uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w relacjach pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych, www.researchgate.net.
Porębska K. (2010), Pozytywne i negatywne czynniki determinujące proces readaptacji społecznej osób opuszczających zakłady karne [w:] Zachowania przestępcze. Przyczyny i zapobieganie, F. Kozaczuk (red.),Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 470–479.
Pospiszyl I. (2012), Identyfikacja z grupą jako sposób rozwiązywania problemów własnej tożsamości [w:] Tożsamość grupowa dewiantów a ich reintegracja społeczna, część II, W. Ambrozik, A. Kieszkowska (red.), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 53–61.
Pyżalski J. (2012), Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Rembowski J. (1989), Poczucie osamotnienia w świetle teorii i niektórych technik pomiarowych, „Kwartalnik Pedagogiczny”, nr 4, s. 3–11.
Rembowski J. (1992), Samotność, UG Gdańsk.
Rook K.S. (1984), Research on Social Support, Loneliness and Social Isolation, „Review of Personality and Social Psychology”, no. 5, s. 240–264.
Sawicka K. (red.) (2010), Socjoterapia, Wydawnictwo KOMPENDIUM, Warszawa.
Sendyk M. (1989), Osamotnienie jako konsekwencja zaburzeń więzi emocjonalnych w rodzinie, „Wychowanie w Rodzinie”, t. 4, s. 139–150.
Sharabi A., Levi U., Margalit M. (2012), Children’s Loneliness, Sense of Coherence, Family Climate, and hope:Developmental Risk and Protective Factors, „The Journal of Psychology”, vol. 146(1-2), s. 61–83.
Shaughnessy K. (2008), Loneliness in Childre, „Journal of Jewish Communal Service”, vol. 83, no. 2/3, s. 194–200.
Storch E.A., Brassard M.R., Masia-Warner C.L. (2003), The Relation of Peer Victimization to Social Anxiety and Loneliness in Adolescence, „Child Study Journal”, vol. 33, no. 1, s. 1–18.
Szczepanik R. (2015), Stawanie się recydywistą. Kariery instytucjonalne osób powracających do przestępczości, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Szczupał B. (2005), Poczucie samotności dziecka przewlekle chorego jako problem pedagogiczny [w:] Edukacja – socjalizacja – autonomia w życiu osoby niepełnosprawnej, A. Klinik, J. Rottermund, Z. Gajdzica (red.), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 109–118.
Szwejka Ł. (2011), Odrzucenie rówieśnicze – przesłanki dla praktyki pedagogicznej na terenie szkoły [w:] W. Ambrozik, A. Kieszkowska, Tożsamość grupowa dewiantów a ich reintegracja społeczna, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 143–151.
Tłuściał-Deliowska A. (2017), Dręczenie rówieśników jako strategia osiągania własnych celów w świetle badań nad społeczną dominacją i działaniami przymuszającymi, „Rozprawy Społeczne”, t. 11, nr 2, www.researchgate.net.
Tłuściał-Deliowska A. (2017), Dręczenie szkolne. Społeczno – pedagogiczna analiza zjawiska, Wydawnictwo APS, Warszawa.
Tomaszek K., Tucholska S. (2012), Psychospołeczne następstwa poczucia alienacji u młodzieży, „Pedagogika Christiana”, nr 2/30, s. 163–178.
Tracz M. (2010), Samotność a poczucie koherencji wychowanków domu dziecka, Lubelski Rocznik Pedagogiczny, t. XXIX, s. 75–87.
Urban B. (2007), Zaburzenia w zachowaniu i niedostosowanie społeczne w świetle współczesnych wyników badań [w:] B. Urban, J.M. Stanik, Resocjalizacja, t. 1, Pedagogium Wyższa Szkoła Pedagogiki Resocjalizacyjnej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 136–167.
Vasta R., Haith M.M., Miller (1995), Psychologia dziecka, WSiP Warszawa.
