Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweAfazja wywołana uszkodzeniami struktur podkorowych: przegląd literatury oraz analiza przypadku 40-letniego pacjenta
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2025.53.03%20Słowa kluczowe:
afazja podkorowa, struktury podkorowe mózgu, jądra podstawy, wzgórze, jądro soczewkowateAbstrakt
Afazja, czyli zaburzenie mechanizmów programujących czynności mowy spowodowane nabytym uszkodzeniem mózgu, tradycyjnie była uważana za zaburzenie wynikające wyłącznie z uszkodzenia kory mózgowej. Jednak późniejsze badania potwierdziły, że afazja może również wystąpić wskutek zmian podkorowych. Charakterystyka afazji podkorowych oraz rola zwojów podstawy i wzgórza w procesach programowania językowego nadal stanowią przedmiot trudności badawczych. W niniejszym artykule dokonano przeglądu badań dotyczących udziału wzgórza, jąder podkorowych oraz okołokomorowej substancji białej w procesach językowych. Ponadto przedstawiono przypadek 40-letniego mężczyzny z nabytymi zaburzeniami mowy spowodowanymi obecnością ogniska krwotocznego w strukturach głębokich lewej półkuli mózgu. Pacjent wykazywał mieszane objawy afatyczne, przejawiające się trudnościami zarówno w nadawaniu, jak i odbiorze mowy. Prezentowane objawy kliniczne afazji potwierdzają związek struktur podkorowych z czynnościami językowymi. Zaburzenia językowe pacjenta wpisują się w opisywany w literaturze repertuar objawów współtworzących zespół afazji podkorowych, charakteryzujący się dużą wariantywnością deficytów sprawności językowych.
Downloads
Bibliografia
Aleksander M.P., Naeser M.A., Palumbo C.L. (1987), Correlations of subcortical CT lesion sites and aphasia profiles, Brain, 110(4): 961-991.
Barbas H., Garcia-Cabezas M.A., Zikopoulos B. (2013), Frontal-thalamic circuits associated with language, Brain and Language, 126(1): 49-61.
Baron J.C,, Levasseur M, Mazoyer B., Legault-Demare F, Mauguiere F., Pappata S., Jedynak P., Derome P., Cambier J., Tran-Dinh S. (1992), Thalamocortical diaschisis: positron emission tomography in humans, Journal of Neurology, Neurosurgery and Psychiatry, 55(10): 935-942.
Bohsali A., Triplett W., Sudhyadhom A, Gullett J.M., McGregor K, FitzGerald D.B., Mareci T., Whire K., Crosson B. (2015), Broca’s area — Thalamic connectivity, Brain and Language, 141: 80-88.
Bouvier L., Groulx B., Martel-Sauvageau V., Monetta L. (2017), Language disturbances after non-thalamic subcortical stroke: a review of the literature, Geriatrie et Psychologie Neuropsychiatrie du Vieillissement, 15(2): 173-184.
Choi J.Y., Lee KH,, Na D.L., Byun H.S., Lee SJ., Kim H., Kwon M., Lee KH. Kim B.T. (2007), Subcortical aphasia after striatocapsular infarction: quantitative analysis of brain perfusion SPECT using statistical parametric mapping and a statistical probabilistic anatomic map, Journal of Nuclear Medicine, 48(2): 194-200.
Crosson B. (1984), The role of the dominant thalamus in language: a review, Psychological Bulletin, 96(3): 491-517.
Crosson B. (1985), Subcortical functions in language: a working model, Brain and Language, 25(2): 257-292.
Crosson B. (2021), The role of cortico-thalamo-cortical circuits in language: recurrent circuits revisited, Neuropsychology Review, 31(3): 516-533.
Crosson B., Benjamin M., Levy LF. (2007), Role of the basal ganglia in language and semantics: Supporting cast [w:] JJ. Hart, M. Kraut (red.), Neural basis of semantic memory (s. 219~ 243), Cambridge University Press.
De Witte L., Brouns R., Kavadias D., Engelborghs S., De Deyn P.P., Marién P. (2011), Cognitive, affective and behavioural disturbances following vascular thalamic lesions: A review, Cortex, 47(3): 273-319.
Dick AS., Tremblay P. (2012), Beyond the arcuate fasciculus: consensus and controversy in the connectional anatomy of language, Brain, 135(12): 3529-3550.
Duranowska-Serocka A. (2000), Zaburzenia czynności językowych i aktywności w kontaktach z otoczeniem po uszkodzeniu struktur podkorowych w wyniku udaru mózgu, Logopedia, 27: 93-112.
Ford A.A., Triplett W., Sudhyadhom A., Gullett J, McGregor K., Fitzgerald D.B., Mareci T., White K., Crosson B. (2013), Broca's area and its striatal and thalamic connections: a diffusion — MRI tractography study, Frontiers in Neuroanatomy, 7, Article 8.
Fritsch M., Krause T., Klostermann F., Villringer K., Ihrke M., Nolte C.H. (2020), “Thalamic aphasia” after stroke is associated with left anterior lesion location, Journal of Neurology, 267(1): 106-112.
Gupta A, Srivastava M.V.P. (2020), Newer Paradigms in Language Neurobiology, Annals of Indian Academy of Neurology, 23(2): 73-81.
Han MK, Kang D.W., Jeong SW., Roh J.K. (2005), Aphasia following striatocapsular infarction may be explained by concomitant small cortical infarct on diffusion-weighted imaging, Cerebrovascular Diseases, 19(4): 220-224.
Hillis A.E., Barker P.B., Wityk R.J., Aldrich E.M., Restreop L., Breese E.L., Work M. (2004), Variability in subcortical aphasia is due to variable sites of cortical hypoperfusion, Brain and Language, 89(3): 524-530.
Hillis AE, Kleinman J.T., Newhart M, Heidler-Gary J., Gottesman R., Barker P.B., Aldrich E., Llinas R., Wityk R., Chaudhry P. (2006), Restoring Cerebral Blood Flow Reveals Neural Regions Critical for Naming, Journal of Neuroscience, 26(31): 8069-8073.
Hillis A.E., Wityk RJ., Barker P.B., Beauchamp N.J., Gailloud P., Murphy K., Cooper O,, Metter E.J. (2002), Subcortical aphasia and neglect in acute stroke: the role of cortical hypoperfusion, Brain, 25(5): 1094-1104.
Kang E.K,, Sohn H.M., Han MK., Kim W., Han T.R., Paik NJ. (2010), Severity of post-stroke aphasia according to aphasia type and lesion location in Koreans, Journal of Korean Medical Science, 25(1): 123-127.
Kang EK, Sohn H.M., Han M.K, Paik NJ. (2017), Subcortical Aphasia After Stroke, Annals of Rehabilitation Medicine, 41(5): 725-733.
Knapczyk M. (2017), Badanie zaburzeń komunikacji w afazji. Przegląd metod badań afazji w Polsce i na świecie, Forum Logopedyczne, 25: 193-204.
Kuljic-Obradovic D.C. (2003), Subcortical aphasia: three different language disorder syndromes?, Buropean Journal of Neurology, 10(4): 445-448.
Lahiri D., Ardila A., Dubey S., Ray B.K. (2020), A Longitudinal Study of Aphasia Due to Pure Sub-Cortical Strokes, Annals of Indian Academy of Neurology, 23(2): 109-115.
Marek M., Horyniecki M., Fraczek M., Kluczewska E. (2018), Leukoaraiosis—new concepts and modern imaging, Polish Journal of Radiology, 83: 76-81.
Murdoch B.E. (2001), Subcortical brain mechanisms in speech and language, Folia Phoniatrica et Logopaedica, 53(5): 233-251.
Nadeau S.E. (2021), Basal Ganglia and Thalamic Contributions to Language Function: Insights from A Parallel Distributed Processing Perspective, Neuropsychology Review, 31G3): 495-515.
Nadeau S.E., Crosson B. (1997), Subcorfical aphasia, Brain and Language, 58(3): 355-402.
Naeser M.A., Alexander M.P., Helm-Estabrooks N., Levine H.L., Laughlin S.A., Gesch- wind N. (1982), Aphasia with predominantly subcortical lesion sites: description of three capsular/putaminal aphasia syndromes, Archives of Neurology, 39(1): 2-14.
Obayashi S. (2022), Cognitive and linguistic dysfunction after thalamic stroke and recovery process: possible mechanism, AIMS Neuroscience, 9(1): 1-11.
Osawa A, Maeshima S. (2016), Aphasia and unilateral spatial neglect due to acute Hhalamic hemorrhage: Clinical correlations and outcomes, Neurological Sciences, 37(4): 565-572.
Osawa A, Maeshimaa S., Yamaneb F., Uemiyab N., Ochiaib L, Yoshiharab T., Ishiharab S., Tanahashic N. (2013), Agraphia Caused by Left Thalamic Hemorrhage, Case Reports in Neurology, 5(1): 74-80.
Ozeren A., Koc F., Demirkiran M., Sónmezler A., Kibar M. (2006), Global aphasia due to left thalamic hemorrhage, Neurology India, 54(4): 415-417.
Puchowska-Florek M., Książkiewicz B., Nowaczewska M. (2005), Ocena przydatności wybranych skal i testów do oceny afazji u pacjentów w ostrym okresie udaru mózgu, Udar Mózgu, 7(2): 39-47.
Radanovic M., Almeida V.N. (2021), Subcorfical Aphasia, Current Neurology and Neuroscience Reports, 21(12): 73.
Radanovic M., Mansur LL. (2017), Aphasia in oascular lesions of the basal ganglia: A comprehensive review, Brain and Language, 173: 20-32.
Radanovic M, Scaff M. (2003), Specch and language disturbances due to subcortical lesions, Brain and Language, 84(3): 337-352.
Rangus I, Fritsch M., Endres M., Udke B, Nolte C.H. (2022), Frequency and phenotype of thalamic aphasia, Journal of Neurology, 269(1): 368-376.
Raymer AM., Moberg P., Crosson B., Nadeau S., Rothi L]. (1997), Lexical-semantic deficits in two patients with dominant thalamic infarction, Neuropsychologia, 35(2): 211-219.
Schmahmann J.D., Pandya D.N. (1990), Anatomical investigation of projections from thalamus to posterior parietal cortex in the rhesus monkey: a WGA-HRP and fluorescent tracer study, Journal of Comparative Neurology, 295(2): 299-326.
Sebastian R., Schein M.G., Davis C., Gomez Y., Newhart M., Oishi K., Hillis A.E. (2014), Aphasia or Neglect after Thalamic Stroke: The Various Ways They may be Related to Cortical Hypoperfusion, Frontiers in Neurology, 5, Article 231.
Sharif M.S., Goldberg E.B., Walker A., Hillis A.E., Meier E.L. (2022), The contribution of white matter pathology, hypoperfusion, lesion load, and stroke recurrence to language deficits following acute subcortical left hemisphere stroke, PLoS One, 17(10): e0275664.
Sheppard S.M., Sebastian R. (2021), Diagnosing and managing post-stroke aphasia, Expert Review of Neurotherapeutics, 21(2): 221-234.
Tanaka A., Yoshinaga S., Nakayama Y., Kimura M., Tomonaga M. (1996), Cerebral blood flow and clinical outcome in patients with thalamic hemorrhages: a comparison with nutaminal hemorrhages, Journal of the Neurological Sciences, 144(1-2): 191-197.
Weiller C., Willmes K., Reiche W., Thron A., Isensee C., Buell U. (1993), The case of aphasia or neglect after striatocapsular infarction, Brain, 116: 1509-1525.
