Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweObraz „ja” i świat społeczny w narracjach uczniów z niepełnosprawnością ruchową
Słowa kluczowe:
niepełnosprawność ruchowa, świat społeczny, obraz „ja”Abstrakt
Tytułowe zagadnienie traktuje o świecie społecznym, którego spójną częścią są osoby z dysfunkcją ruchową. Jest to wycinek szerszego projektu badawczego dotyczącego świata życia codziennego uczniów z niepełnosprawnością ruchową. Narracje podpowiadają, że projekt osadzony jest w metodologii jakościowej i bazuje na indywidualnych doświadczeniach osób dotkniętych niepełnosprawnością ruchową. W prezentowanych fragmentach codzienności przyjęto, iż świat społeczny pozostaje we wzajemnej relacji ze strukturą „ja”. Głównym zasobem, który znacząco wpływa na kształt świata społecznego uczestników badania jest kategoria niepełnosprawności. Zwłaszcza niepełnosprawność ruchowa, która jest widoczna dla „ja” oraz dla otaczającej społeczności, nabiera charakteru piętna, jej dominujący charakter jest oczywisty.
Wartościową płaszczyzną analityczną podjętego zagadnienia fragmentu codzienności uczniów z niepełnosprawnością ruchową było lustrzane odbicie świata społecznego w obrazie samego siebie poprzez konstruowanie struktury „ja”. W przyjętej teorii uczeń z niepełnosprawnością ruchową zajmuje miejsce w ekologicznym centrum.
Downloads
Bibliografia
Ablewicz K. (1998), Hermeneutyka i fenomenologia w badaniach pedagogicznych [w:] Orientacje w metodologii badań pedagogicznych, S. Palka (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Baacke D. (1980), Der sozialökologische Ansatz zur Beschreibung und Erklärung des Verhaltens Jugendlicher, „Deutsche Jugend”, H. 11.
Bańka A. (2002), Społeczna psychologia środowiskowa, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Bikont A. (1988), Tożsamość społeczna – teorie, hipotezy, znaki zapytania [w:] Studia nad spostrzeganiem relacji JA – INNI: tożsamość, indywidualizacja, przynależność , M. Jarymowicz (red.), Ossolineum, Wydawnictwo PAN, Wrocław, s. 15–39.
Borys B., Majkowicz M. (1999), Psychologiczne następstwa u ofiar pożaru hali Stoczni Gdańskiej ze szczególnym uwzględnieniem zmiany obrazu siebie, „Kolokwia Psychologiczne”, t. 7, Warszawa.
Bronfenbrenner U. (1979), The Ecology of Human Development, Cambridge: Harvard University Press, za: Brzezińska A., 2007, Społeczna psychologia rozwoju, [w:] J. Brzeziński (red.), Wykłady z psychologii, tom 3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Bronfenbrenner U., 1995, Developmental ecology through space and time: A future perspective [w:] Examining lives in context: Perspectives on the ecology of human development, P. Moen, G.H. Elder, JR., & K. Lüscher (red.), American Psychological Association, Washington, DC.
Cymerman I. (2007), Doświadczanie jakości życia po przeszczepie – perspektywa fenomenologiczno-hermeneutyczna, Wydawnictwo UWM, Olsztyn.
Czykwin E. (2007), Stygmat społeczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Dykcik W. (red.) (1997), Pedagogika specjalna, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Festinger L. (1954), A theory of social comparison processes, Human Relations, 7.
Głodkowska J. (2005), Między integracją a izolacją – jedność w zróżnicowaniu a oddzielenie w odmienności [w:] Skazani na wykluczenie, M. Orłowska (red.), Wydawnictwo APS, Warszawa, s. 109–119.
Goffman E. (1971), Relations in Public. Microstudies of the Public Order, London–New York.
Goffman E. (2000), Człowiek w teatrze życia codziennego, tłum. H. i P. Śpiewakowie, Wydawnictwo KR, Warszawa.
Goffman E. (2007), Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, wyd. drugie w języku polskim, przekład: A. Dzierżyńska, J. Tokarska-Bakir, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Gustavsson A. (1997), Integracja, stygmatyzacja i autonomia – jasne i ciemne strony subkultury integracji [w:] Upośledzenie w społecznym zwierciadle, A. Gustavsson, E. Zakrzewska-Manterys (red.), Wydawnictwo „Żak”, Warszawa, s. 178–196.
Jarymowicz M., Kwiatkowska A. (1988), Atrybuty własnej tożsamości: właściwości spostrzegane jako wspólne dla „ja” i „innych” versus specyficznie własne [w:] Studia nad spostrzeganiem relacji JA – INNI: tożsamość, indywidualizacja, przynależność, M. Jarymowicz (red.), Ossolineum, Wydawnictwo PAN, Wrocław, s. 65–79.
Kirenko J. (1991), Psychospołeczne przystosowanie osób z paraplegią, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Konarzewski K. (2000), Jak uprawiać badania oświatowe. Metodologia praktyczna, WSiP, Warszawa.
Kowalik S. (1995), Pomiar jakości życia – kontrowersje teoretyczne [w:] Pomiar i poczucie jakości życia u aktywnych zawodowo, A. Bańka, R. Derbis (red.), Środkowoeuropejskie Centrum Ekonomii Działania Społecznego, Poznań–Częstochowa.
Kowalik S. (1999), Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Śląsk, Katowice.
Kowalik S. (2001), Pomiędzy dyskryminacją a integracją osób niepełnosprawnych [w:] Wspomaganie rozwoju. Psychostymulacja i psychokorekcja, t. 3, B. Kaja (red.), Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, s. 36–58.
Kowalik S. (2014), Wybrane psychospołeczne problemy niepełnosprawności i rehabilitacji [w:] Społeczna psychologia kliniczna, H. Sęk (red.), wyd. 4, PWN, Warszawa, s. 446–471.
Krause A. (2005), Normalizacja jako paradygmat myślenia i działania w pedagogice specjalnej [w:] Normalizacja środowisk życia osób niepełnosprawnych, C. Kosakowski, A. Krause (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn, s. 46–52.
Kozielecki J. (1986), Psychologiczna teoria samowiedzy, wyd. drugie zmienione, PWN, Warszawa.
Lachowicz-Tabaczek K. (2004), Potoczne koncepcje świata i natury ludzkiej. Ich wpływ na poznanie i zachowanie, GWP, Gdańsk.
Larkowa H. (1987), Człowiek niepełnosprawny. Problemy psychologiczne, PWN, Warszawa.
Lis-Kujawski A. (2008), Moje „ja” i szkoła integracyjna. Zjawiska ukrytego programu w nauczaniu uczniów niepełnosprawnych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Markus H. (1980), The self in thought and memory [w:] The self in social psychology, D.M. Wegner, R.R. Ballacher (red.), University Press.
Matwijów B. (1998), Budowanie teoretycznej wiedzy pedagogicznej [w:] Orientacje w metodologii badań pedagogicznych, S. Palka (red.), Wydawnictwo UJ, Kraków.
Oleniacz M. (2005), Przeżywanie młodości: obraz fenomenu w badaniach biograficznych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Pilch T., Bauman T. (2001), Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
Reykowski J. (1992), Procesy emocjonalne. Motywacja. Osobowość, PWN, Warszawa.
Sadowska S. (2007), Jakość życia uczniów związanych ze szkołą – analiza wybranych problemów jako klucz do badań [w:] Jakość życia w niepełnosprawności – mity a rzeczywistość, tom 2: Integracja – Nauczyciel – Wychowanie, M. Flanczewska-Wolny (red.), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Gliwice–Kraków.
Sadowska S. (2006), Jakość życia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Schütz A. (1989), Fenomenologia i nauki społeczne [w:] Fenomenologia i socjologia. Zbiór tekstów, Z. Krasnodębski (red.), PWN, Warszawa.
Schütz A. (2008), O wielości rzeczywistości [w:] A. Schütz, O wielości światów, przeł. B. Jabłońska, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków, s. 17–56.
Szczupał B. (2009), Godność osoby z niepełnosprawnością. Studium teoretyczno-empiryczne poczucia godności młodzieży z dysfunkcją narządu ruchu, Wydawnictwo Naukowe „Akapit”, Kraków.
Sztompka P. (2004), Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Thomas D. (1978), The Social Psychology of Childhood Disability, Methuen, London:.
Tokarska-Bakir J. (2007), Et(n)ologia piętna, Wstęp do wydania polskiego [w:] E. Goffman, Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, wyd. drugie w języku polskim, przekład: A. Dzierżyńska, J. Tokarska-Bakir, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Zawiślak A. (2011), Jakość życia osób dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną, Difin S.A., Warszawa.
