Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweGiovanni Francesco de Rossi: wczesne rzymskie lata (1626–1650)
DOI:
https://doi.org/10.26881/porta.2025.24.03Słowa kluczowe:
Giovanni Francesco de Rossi, Domenico de Rossi, Gianlorenzo Bernini, Rzym, rzeźba barokowa, Stati delle AnimeAbstrakt
W artykule przedstawiono nowe ustalenia dotyczące wczesnego etapu biografii i twórczości Giovanniego Francesca de Rossiego (1626–1677), włoskiego rzeźbiarza barokowego działającego zarówno we Włoszech, jak i w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, dokąd rzeźbiarz przeniósł się w 1651 r. Przyczyny jego wyjazdu wciąż pozostają nieznane. Na podstawie źródeł z Archivio Storico del Vicariato di Roma (opublikowanych niedawno rejestrów Stati delle Anime, zawierających m.in. zapis aktu chrztu artysty) artykuł poszerza wiedzę o wczesnych latach de Rossiego w Rzymie, przed jego wyjazdem do Rzeczypospolitej.
Według wspomnianego aktu chrztu de Rossi urodził się w Rzymie w 1626 r. jako syn Domenica de Rossiego, a jego ojcem chrzestnym był słynny Gianlorenzo Bernini. Domenico, artysta pochodzący z Fivizzano w regionie Massa-Carrara, był uczniem Ambrogia Buonvicina, a później współpracował z Berninim przy ważnych pracach dekoracyjnych w Bazylice św. Piotra. Osobistą relację Domenica z Gianlorenzem potwierdza wybór tego drugiego na ojca chrzestnego Giovanniego Francesca. Powiązanie to odegrało prawdopodobnie istotną rolę w karierach obu de Rossich, umożliwiając uzyskiwanie znaczących zamówień i integrację z rzymską elitą artystyczną.
Dla Giovanniego Francesca sprzyjającym okresem było również ożywienie artystyczne poprzedzające Rok Jubileuszowy 1650, stwarzające korzystne warunki dla jego młodzieńczej kariery, kiedy znajdował się pod coraz większym wpływem uznanego rzeźbiarza Alessandra Algardiego. Pomimo wczesnych sukcesów niektóre zapisy archiwalne wskazują, że obaj de Rossi byli postrzegani raczej jako wykwalifikowani wykonawcy projektów realizowanych pod kierunkiem czołowych twórców niż samodzielni mistrzowie. Zmniejszenie zapotrzebowania na wielkoskalowe przedsięwzięcia po 1650 r. mogło stanowić powód, dla którego Giovanni Francesco zdecydował się na wyjazd za granicę.
Downloads
Bibliografia
Alla ricerca di „Ghiongrat”. Studi sui libri parrocchiali romani (1600–1630), red. Rossella Vodret, Roma 2011.
Bacchi Andrea, Scultura del ’600 a Roma, Milano 1996.
Bertolotti Antonio, Artisti modenesi, parmensi e della Lunigiana a Roma nei secoli XV, XVI e XVII. Ricerche e studi negli archivi romani, Modena 1882.
Curzietti Jacopo, La decorazione della cappella Pasqualoni in San Lorenzo in Lucina. Note e documenti su Domenico e Giovan Francesco de Rossi, „Storia dell’arte” 2011, n. 128, s. 98–121.
Enggass Robert, New attributions in St. Peter’s. The spandrel figures in the nave, „The Art Bulletin” 1978, vol. 60, no. 1, s. 96–108.
Giometti Cristiano, „Li stucchi sono bellissimi, e ricchissimi d’oro”. La fortuna della decorazione in stucco a Roma in epoca tardo-barocca [w:] Materiał rzeźby. Między techniką a semantyką, red. Aleksandra Lipińska, Wrocław 2009, s. 349–366.
Giometti Cristiano, ROSSI, Giovanni Francesco de [w:] Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 88, Roma 2019.
Güthlein Klaus, Quellen aus dem Familienarchiv Spada zum römischen Barock. 2 Folge, „Römisches Jahrbuch für Kunstgeschichte” 1981, Bd. 19, s. 173–244.
Heimbürger-Ravalli Mina, Architettura, scultura e arti minori nel Barocco italiano. Ricerche nell’archivio Spada, Firenze 1977.
Kalinowski Konstanty, Warsztat barokowego rzeźbiarza, „Artium Quaestiones” 1995, nr 7, s. 103–140.
Karpowicz Mariusz, Nieznane dzieło Francesca Rossiego, „Biuletyn Historii Sztuki” 1960, t. 22, nr 2, s. 378–383.
Lavin Irving, Bernini and the Unity of the Visual Arts, New York–Oxford 1980.
Lavin Marilyn Aronberg, Seventeenth-Century Barberini Documents and Inventories of Art, New York 1975.
Magnuson Torgil, Rome in the Age of Bernini, vol. I: From the election of Sixtus V to the death of Urban VIII, Uppsala 1982.
Montagu Jenifer, Alessandro Algardi, vol. I, New Haven–London 1985.
Montagu Jennifer, Roman Baroque Sculpture. The Industry of Art, New Haven–London 1992.
Nibby Antonio, Roma nell’anno MDCCCXXXVIII. Parte prima moderna, Roma 1839.
Novoa James W. Nelson, Gabriel da Fonseca. A New Christian doctor in Bernini’s Rome [w:] Humanismo e Ciência: Antiguidade e Renascimento, red. António Manuel Lopes Andrade, Carlos de Miguel Mora, João Manuel Nunes Torrão, Aveiro-Coimbra-São Paulo 2015, s. 227–248.
Pomponi Massimo, Gli artisti presenti a Roma durante il primo trentennio del Seicento nei documenti dell’Archivio Storico del Vicariato [w:] Alla ricerca di „Ghiongrat”. Studi sui libri parrocchiali romani (1600–1630), red. Rossella Vodret, Roma 2011, s. 107–188.
Riegl Alois, Filippo Baldinuccis vita des Gio. Lorenzo Bernini, Wien 1912.
Spagnesi Gianfranco, Giovanni Antonio de Rossi architetto Romano, Roma 1964.
Titi Filippo, Studio di pittura, scoltura et architettura nelle chiese di Roma, Roma 1674.
Tomkiewicz Władysław, Francesco Rossi i jego działalność rzeźbiarska w Polsce, „Biuletyn Historii Sztuki” 1957, t. 19, nr 3, s. 199–217.
Tratz Helga, Werkstatt und Arbeitsweise Berninis, „Römisches Jahrbuch für Kunstgeschichte” 1988, Bd. 23/24, s. 395–483.
Waźbiński Zygmunt, Uno scultore algardiano in Polonia: „Gio. Fra.co Rossi Romanus” [w:] Gian Lorenzo Bernini e le arti visive, red. Marcello Fagiolo, Roma 1987, s. 241–249.
Wittkower Rudolf, Rossi Giovan Francesco [w:] Ulrich Thieme, Felix Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart, Bd. XXIX, Leipzig 1935, s. 64.
Zagórowski Olgierd, Z działalności Gian Francesco Rossiego w Polsce, „Biuletyn Historii Sztuki” 1963, t. 25, nr 1, s. 34–52.
