Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweMiedzioryt Jana van Londerseela "Papież na Lateranie" według obrazu Hendrika Aertsa
DOI:
https://doi.org/10.26881/porta.2021.20.01Słowa kluczowe:
miedzioryt, wnętrze kościelne, Jan van Londerseel, Hendrick AertsAbstrakt
Architektura na miedziorycie Papież na Lateranie Jana van Londerseela powstała według nieznanego obrazu czynnego w Gdańsku malarza – Hendrika Aertsa. Pochodzący z Mechelen artysta był najpewniej uczniem Vredemana de Vriesa. Zmarł młodo, bo w 1603 r., ale architektura z jego obrazu służyła za wzór wielu malarzom wnętrz kościelnych. Badanie wykazało, że rycina Londerseela zawiera zarówno w sferze wizualnej, jak i w łacińskiej inskrypcji niezauważone dotychczas przesłanie skierowane przeciwko papieżowi i Kościołowi katolickiemu. Ten rodzaj konfesyjnej polemiki koresponduje z sytuacją w Holandii na początku XVII w., kiedy Londerseel wykonał rycinę, ale nie ma nic wspólnego z obrazem Aertsa. Na podstawie szczegółów odbitki można udowodnić, że gotycka architektura kościoła przedstawiona na rycinie jest odwróconym odwzorowaniem modelu namalowanego przez Aertsa. Gabinet obrazów Johanna Michaela Brettschneidera zachowany w Miejskim Muzeum Zamkowym w Rheydt, namalowany sto lat później, przedstawia fragment wnętrza kościoła Aertsa tak, jak prawdopodobnie wyglądało ono pierwotnie: wnętrza kościoła, o którego uroku decyduje wyłącznie architektura fantastyczna.
Downloads
Bibliografia
Allgemeines Künstlerxikon (AKL), Lepizig–München–Berlin 1969 et seq.
Blankert Albert, Museum Bredius. Catalogus van de schilderijen en tekeningen (1st ed. Den Haag 1978), Zwolle 1991.
Borggrefe Heiner, Hans Vredeman de Vries (1526–1609) [w:] Hans Vredeman de Vries und die Renaissance im Norden (Ausstellungskatalog), München 2002, s. 15–38.
Brakensiek Stephan, Gemalte Interpretation – Gemälde nach druckgraphischen Erfindungen. Überlegungen zu einigen medialen Aspekten der Reproduktionsgraphik [w:] Markus A. Castor e.a. (ed.), Druckgraphik. Zwischen Reproduktion und Invention, Berlin, München 2010, s. 39–53.
Daniels G.L.M., Kerkgeschiedenis en politiek in het perspectief van Hendrick Aerts [w:] „Antiek” IX (1974), s. 63–69.
Fusenig Thomas, Vermet Bernard, Der Einfluss von Hans Vredeman de Vries auf die Malerei, [w:] Hans Vredeman de Vries und die Renaissance im Norden, 2002, s. 161–178.
Hollstein’s Dutch and Flemish Etchings, Engravings and Woodcuts ca. 1450–1700, vol. XI, Amsterdam 1955.
Jantzen Hans, Das niederländische Architekturbild [Erstausgabe 1910], Braunschweig 1979.
Kobe Rainer, Konfessionalismus im Bild: Der Kupferstich „Der Papst im Lateran“ von Jan van Londerseel nach einem Gemälde von Hendrick Aerts [w:] Patrizio Foresta/ Federica Meloni (eds.), Arts, Portraits and Representation in the Reformation Era. Proceedings of the Fourth Reformation Research Consortium Conference, Göttingen 2019, s. 173–193.
Maillet Bernard, Intérieurs d’églises 1580–1720 La Peinture Architecturale des Écoles du Nord, Merksem 2012.
Nersinger Ulrich, Liturgien und Zeremonien am Päpstlichen Hof, vol. I, Bonn 2010.
Schreiner Ludwig, Ein Gemälde von Hendrick Aerts: Die Phantasiekirche, „Weltkunst” 50 (1980), s. 872–877.
Tanis James, Horst Daniel, Images of Discord: A graphic interpretation of the opening decades of the Eighty Years’ War, Grand Rapids 1993.
Theologische Realenzyklopädie (TRE) 36 Bände, Berlin–New York 1977–2007.
Veldmann Ilja M., The New Hollstein. Dutch & Flemish Etchings, Engravings and Woodcuts 1450–1700.Maarten van Heemskerck, Part II, Roosendaal 1991.
Vermet Bernard M., Hendrick Aerts, „Gentse bijdragen tot de kunstgeschiedenis” 30 (1995), s. 107–118.
Vermet Bernard M., Architectuurschilders in Dantzig. Hendrick Aerts en Hans en Paul Vredeman de Vries, „Gentse bijdragen tot de kunstgeschiedenis” 31(1996), s. 27–57.
Vermet Bernard M., Hendrick Aerts – a Gdansk Painter [w:] Małgorzata Ruszkowska-Macur e.a. (ed.), Netherlandish Artists in Gdansk in the Time of Hans Vredeman de Vries, Lemgo 2006, s. 59–63.
Weber Gregor J.M., Neue Erkenntnisse zu drei Gemälden in Schloß Rheydt. I. Johann Michael Brettschneider, „Gemäldekabinett”: Malerei nach graphischer Druckgraphik, „Rheydter Jahrbuch für Geschichte, Kunst und Heimatkunde” 20 (1992), 89–122.
