Uniwersyteckie Czasopisma NaukowePedagogiczny takt nauczyciela‑konstruktywisty
DOI:
https://doi.org/10.26881/pwe.2025.60.04Słowa kluczowe:
takt pedagogiczny, nauczyciel‑konstruktywista, dydaktyka konstruktywistyczna, relacja pomiędzy teorią a praktyką pedagogicznąAbstrakt
The article presents reflections on the concept of pedagogical tact in relation to constructivist didactics. Situated at the intersection of aesthetics, ethics, and pragmatics, pedagogical tact is understood here as a crucial aspect of the professionalism of the teacher, serving as a bridge between theory and practice. It constitutes a disposition for engaging in didactic actions rooted in an educational culture based on difference, relationality, dialogue, and indeterminacy. It enables the teacher to continuously interpret educational situations, make decisions, engage in ethical choices, and modify actions within the dynamic and complex cultural and interpersonal context of the teaching–learning process – which is a distinctive feature of constructivist didactics.
Downloads
Bibliografia
Akpan J., Beard L. (2016), Using Constructivist Teaching Strategies to Enhance Academic Outcomes of Students with Special Needs. „Universal Journal of Educational Research”, 4(2).
Arystoteles (2007), Etyka nikomachejska. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Baley S. (1959), Psychiczne właściwości nauczyciela – wychowawcy. W: W. Okoń (red.), Osobowość nauczyciela. Warszawa, PZWS.
Berger P.L., Luckmann T. (1966), Społeczne tworzenie rzeczywistości. Warszawa, PIW.
Brown J.S., Collins A., Duguid P. (1989), Situated Cognition and the Culture of Learning. „Educational Researcher”, 18(1).
Bruner J.S. (2006), Kultura edukacji. Tłum. T. Brzostowska Tereszkiewicz. Kraków, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Cannella G.S., Reiff J.C. (1994), Preparing Teachers for Cultural Diversity: Constructivist Orientations. „Action in Teacher Education”, 16(3).
Dylak S. (2005), Architektura wiedzy w szkole. Poznań, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Filipiak E. (2015), Budowanie rusztowania dla myślenia i uczenia się dzieci w perspektywie społeczno kulturowej teorii Lwa S. Wygotskiego. W: E. Filipiak (red.), Nauczanie rozwijające we wczesnej edukacji według Lwa S. Wygotskiego. Od teorii do zmiany w praktyce. Bydgoszcz, ArtStudio.
Friesen N., Osguthorpe R. (2018), Tact and the Pedagogical Triangle: The Authenticity of Teachers in Relation. „Teaching and Teacher Education”, 70.
Fuglseth K. (2017), Beyond and Behind Phronesis, Tact, and Discretion. W: M. Brinkmann, M. Buck, S. Rödel (eds.), Pädagogik – Phänomenologie (Phänomenologische Erziehungswissenschaft). Vol. 3. Wiesbaden, Springer VS.
Gadamer H.-G. (1993), Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej. Tłum. B. Baran. Warszawa, PWN.
Garbett D. (2011), Constructivism Deconstructed in Science Teacher Education. „Australian Journal of Teacher Education”, 36(6).
Geertz C. (1973), The Interpretation of Cultures: Selected Essays. New York, Basic Books.
Gergen K.J. (2009), An Invitation to Social Construction. London, Sage Publications.
Gołębniak D. (2024), Dydaktyka jako praktyka emancypacyjna: między teorią a działaniem. W: D. Klus Stańska (red.), Dydaktyka i jej paradygmaty. Różnorodne światy szkoły. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Herbart J.F. (1986), Introductory Lecture to Students in Pedagogy. W: J.F. Herbart, ABC of SensePerception and Minor Pedagogical Works. New York, D. Appleton & Company.
Jonassen D.H. (1999), Designing Constructivist Learning Environments. W: C.M. Reigeluth (ed.), Instructional Design Theories and Models: A New Paradigm of Instructional Theory. Vol. 2. Mahwah, New York, Lawrence Erlbaum Associates.
Kant I. (1819), O pedagogice. Wilno, Drukarnia X.X. Misjonarzów. https://bbc.mbp.org.pl/dlibra/docmetadata?showContent=true&id=10651, 1.06.2025.
Kant I. (1986), Krytyka władzy sądzenia. Warszawa, PWN.
Kant I. (2002), Metafizyka moralności. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kenklies K. (2023a), Educating Automatons: Pedagogical Tact in the Age of the Script. „Colloquium”, 15(4).
Kenklies K. (2023b), Pedagogies in Dissonance: the Transformation of Pedagogical Tact. „Global Education Review”, 10(2).
Kirschner P.A., Sweller J., Clark R.E. (2006), Why Minimal Guidance During Instruction Does Not Work: An Analysis of the Failure of Constructivist, Discovery, Problem Based, Experiential, and Inquiry Based Teaching. „Educational Psychologist”, 41(2).
Klus Stańska D. (2010), Dydaktyka wobec chaosu pojęć i zdarzeń. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak.
Klus Stańska D. (2019), Wiedza osobista uczniów jako punkt zwrotny w teorii i praktyce dydaktycznej. „Kwartalnik Pedagogiczny”, 251(1).
Klus Stańska D. (2020), Konstruktywizm edukacyjny – niejednoznaczność, kontrowersje, dylematy. „Problemy Wczesnej Edukacji”, 51(4).
Klus Stańska D. (2024), Wiedza w szkole. W: D. Klus Stańska (red.), Dydaktyka i jej paradygmaty. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Klus Stańska D. (red.) (2024), Dydaktyka i jej paradygmaty. Różnorodne światy szkoły. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Korsgaard M.T., Rovea F., Senkbeil T. (2024), Introduction. Pedagogical Tact: Connections Old and New. „Ethics and Education”, 19(3).
Kruk J. (2015), Metodyka jako praktyka kulturowa (archetypowa). Ku źródłom zmiany w dydaktyce. „Problemy Wczesnej Edukacji”, 28(1).
Kruk J. (2024), Przestrzeń i rzeczy jako środowisko uczenia się. W: D. Klus Stańska (red.), Dydaktyka i jej paradygmaty: Różnorodne światy szkoły. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kwaśnica R. (2003), Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki. T. 2. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kwaśnica R. (2007), Dwie racjonalności. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej. Wrocław, Wydawnictwo Naukowe DSWE.
Loughran J.J. (2006), Developing a Pedagogy of Teacher Education: Understanding Teaching and Learning about Teaching. Oxon, Routledge.
Mallory B., New R. (1994), Social Constructivist Theory and Principles of Inclusion: Challenges for Early Childhood Special Education. „The Journal of Special Education”, 28(3).
Manen M. van (2008), Pedagogical Sensitivity and Teachers’ Practical Knowing in Action. „Peking University Education Review”, 1(1).
Manen M. van (2015), Pedagogical Tact: Knowing What to Do When You Don’t Know What to Do. London, Routledge.
Męczkowska A. (2006), Podmiot i pedagogika: Od oświeceniowej utopii ku pokrytycznej dekonstrukcji. Wrocław, Wydawnictwo Naukowe DSWE TWP.
Michalski J. (2010), Takt pedagogiczny w sztuce nauczycielskiego działania. Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Michalski J. (2021), Oblicza ojcowskiego taktu. „Problemy Opiekuńczo Wychowawcze”, 611(8).
Muth J. (2022), Pedagogical Tact: Study of a Contemporary Form of Educational and Instructional Engagement (Selections). W: N. Friesen (ed.), Tact & the Pedagogical Relation. Introductory readings. New York, Peter Lang.
Nawroczyński B. (1929), Swoboda i przymus w wychowaniu: siedem rozpraw pedagogicznych. Warszawa, Książnica Atlas. https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/1320/edition/8455/content, 1.06.2025.
Phillips D.C. (ed.) (2000), Constructivism in Education: Opinions and Second Opinions on Controversial Issues. Chicago, The University of Chicago Press.
Piaget J. (1973), To Understand Is to Invent: The Future of Education. New York, Grossman Publishers.
Rogoff B. (1994), Developing Understanding of the Idea of Communities of Learners. „Mind, Culture, and Activity”, 4(1).
Schön D.A. (1983), The Reflective Practitioner: How Professionals Think in Action. New York, Basic Books.
Schön D.A. (1987), Educating the Reflective Practitioner: Toward a New Design for Teaching and Learning in the Professions. San Francisco, Jossey Bass.
Sośnicki K. (1967), Rozwój pedagogiki zachodniej na przełomie XIX i XX wieku. Warszawa, PZWS.
Szyling G. (2024), Ocenianie szkolne w granicach i na pograniczach paradygmatów. W: D. Klus Stańska (red.), Dydaktyka i jej paradygmaty. Różnorodne światy szkoły. Warszawa, PWN.
Witkowski L. (2021), Przełom dwoistości w pedagogice polskiej. Historia, teoria i krytyka. Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Wood D., Bruner J.S., Ross G. (1976), The Role of Tutoring in Problem Solving. „Journal of Child Psychology and Psychiatry”, 17(2).
Zirfas J. (2022), Pedagogical Tact: Ten Theses. W: N. Friesen (ed.), Tact and the Pedagogical Relation: Introductory Readings. New York, Peter Lang.
