Brandt i Grass – historia pewnej przyjaźni

Abstrakt

Obu noblistów – Willego Brandta i Güntera Grassa – połączyła w latach 1965–1974 relacja na kształt partnerstwa. Wielu obserwatorów nazywa tę nieznaną dotychczas w Niemczech relację między czołowym politykiem a intelektualistą przyjaźnią. Autor niniejszej rozprawy dochodzi do wniosku, że tylko w ograniczonym stopniu może tu być mowa o przyjaźni. Przedstawia cztery role, w których Grass występuje wobec Brandta: jako uznany na całym świecie pisarz, jako krytyczny intelektualista, który publicznie zajmował stanowisko i świadomie się wtrącał, a jednocześnie samozwańczy lub zapraszany doradca, czy też bojownik wyborczy, który w latach 1961–1972 osobiście popierał Brandta. Obie osobowości w dużej mierze zyskiwały na tej współpracy. Grass podsuwał Brandtowi trafne sformułowania do wystąpień, tę rolę – „językotwórcy” – uznać należy za najbardziej produktywną. Sam pisarz zyskiwał dzięki bliskości z Brandtem renomę i wpływy. Ponieważ jednak od roku 1973 górę wzięła jego postawa krytyka, która przyczyniła się do ustąpienia Brandta w 1974 roku, relacje między obydwoma były w stanie tlącego się kryzysu. Tym niemniej ich partnerstwo w dużej mierze przyczyniło się w latach 60. XX w. do znalezienia „intelektualnej tożsamości Republiki Federalnej jako zachodniej demokracji” (Klaus Schönhoven).