Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweGOSPODARCZE ZRÓŻNICOWANIE EUROPY – KONTEKST HISTORYCZNY
DOI:
https://doi.org/10.26881/wg.2025.1/S.11Słowa kluczowe:
PKB per capita, różnice gospodarcze, historia gospodarcza, kraje europejskieAbstrakt
Cel. Kraje europejskie są zróżnicowane gospodarczo, biorąc pod uwagę takie wielkości jak np. poziom PKB per capita i udział w światowym PKB. Poznanie przyczyn zróżnicowań gospodarczych, które wpłynęły na taką sytuację stały się celem pracy. Czynnikiem, który poddano analizie była historia gospodarcza Europy od 1500 roku, ze szczególnym zwróceniem uwagi na okres tzw. rewolucji przemysłowej i podział Europy na dwa wrogie bloki po II wojnie światowej (kapitalistyczny i komunistyczny). Przyjęto hipotezę, że uwarunkowania historyczne (polityczne, społeczne i gospodarcze) wpłynęły na późniejszą pozycję gospodarczą poszczególnych państw.
Metoda. Przegląd i systematyzacja literatury dotyczącej historii gospodarczej Europy. Analiza trendu sytuacji gospodarczej państw europejskich na podstawie PKB per capita i udziału w światowej gospodarce. Analiza krytyczna przyczyn zróżnicowań gospodarczych w Europie na bazie wydarzeń historycznych.
Wyniki. Zmiany społeczne, gospodarcze i polityczne które zaczęły się pod koniec średniowiecza przyczyniły się zróżnicowania rozwoju gospodarczego Europy. Takie uwarunkowania jak: odchodzenie od poddaństwa, feudalizmu, absolutyzmu władzy, pojawienie się samorządów miejskich, swobody gospodarczej, industrializacja (rewolucja przemysłowa z XIX wieku), innowacje technologiczne oraz adaptacja podstaw gospodarki rynkowej przyniosły wyraźny podział na Europę Zachodnią i Wschodnią. Państwa reprezentujące Europę Zachodnią w większości wykorzystały i przyjęły podane czynniki sprzyjające postępowi gospodarczemu. Funkcjonowanie systemu komunistycznego w Europie Środkowo – Wschodniej utrwaliło podział na lepiej rozwinięty Zachód Europy i gorzej rozwinięty Wschód Europy. Wskazana sytuacja dostrzegana są współcześnie (druga dekada XXI wieku).
Downloads
Bibliografia
Acemoglu D., Johnson S., Robinsosn J. A. (2005). The Rise of Europe: Atlantic Trade, Institu-tional Change and Growth, „American Economic Review”, 95.
Alfani G. (2021). Economic Inequality in Preindustrial Times: Europe and Beyond, „Journal of Economic Literature”, 55(1). https://doi.org/10.1257/jel/20191449
Allen, R. C. (2000). Economic Structure and Agricultural Productivity in Europe, 1300-1800. „European Review of Economic History”, 3.
Allen, R. C. (2001). The Great Divergence in European Wages and Prices From the Middle Ages to the First World War. „Explorations in Economic History”, 38.
Atkinson A., Piketty T. (2007). Top Incomes over the Twentieth Century: a Contrast between Continental European and English – Speaking Countries. OUP.
Atkinson B. A., Piketty T., Saez E. (2011). Top Incomes in the Long Run of History, „Journal of Economic Literature”, 49(1).
Boix C. (2010). Origins and Persistence of Economic Inequality. „Annual Review of Political Science”, 13.
Braudel F. (1992). Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm, Warszawa: PWN.
Cameron R., Neal L. (2004). Historia gospodarcza świata. Warszawa: Wyd. Książka i Wiedza.
Chancel L., Piketty T. (2021). Global Income Inequality, 1820-2020: The Persistence and Mu-tation of Extreme Inequality. „Journal of Economic Literature”, LIX (March).
Broadberry S. N., Campbell B., Klein A., Overton M., Van Leeuwen B. (2015). British Eco-nomic Growth. Cambridge: Cambridge University Press.
Ciepielewski J., Kostrowicki I., Landau Z., Tomaszewski J. (1987). Dzieje gospodarcze świata do roku 1980. Warszawa: PWE.
Coleman D. C. (1977). The Economy of England, 1450 – 1750. New York: Oxford University Press.
Cywiński H. (1961). Życie pieniądza. Warszawa: PWN.
Ćwiklińskiego H. (red.) (2004). Polityka gospodarcza (s. 55 – 72). Gdańsk: Wyd. UG.
De Pleijt A. M., Van Zanden J. L. (2016). Accounting for the „Little Divergence”: What Dove Economic Growth in Pre-Industrial Europe, 1300-1800? „European Review of Economic History”, 20. Oxford University Press. doi:10.1093/ereh/hewo13
De Vries J., Van Der Woude A. (1997). The First Modern Economy: Success, failure and Per-severance of the Dutch Economy 1500 – 1815. Cambridge: Cambridge University Press.
Goody J. (2006). Kapitalizm i nowoczesność. Islam, Chiny, Indie a narodziny Zachodu. War-szawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
Israel J. (1995). The Dutch Republic: Its Rise, Greatness and Fall, 1477-1806. London: Clar-endon Press.
Kaliński J. (2004). Historia gospodarcza XIX i XX wieku (s. 29). Warszawa: PWE.
Kaliński J. (2009). Gospodarka realnego socjalizmu a światowy cykl koniunkturalny. ”Gospo-darka Narodowa” 10.
Kennedy P. (1994). Mocarstwa świata. Narodziny, rozkwit, upadek (s. 154). Warszawa: Wyd. KiW.
Kindleberger Ch. P. (1996). World Economic Primacy: 1500 – 1990. New York: Oxford Uni-versity Press.
Konopczyński D. (1985). Dzieje Polski nowożytnej. T. I – II. Warszawa: PWN (reedycja z 1936).
Kornai J. (1985). Niedobór w gospodarce. Warszawa: PWE.
Kuznets S. (1955). Economic Growth and Income Inequality. „American Economic Review”, 45(1).
Maddison A. (1966). Economic Growth in the West: Comparative Experience in Europe and North America. New York: Routledge.
Maddison A. (2005). Growth and Interaction in the World Economy, The Roots of Modernity. Washington D. C: The AEI Press,.
Maddison A. (2006). The World Economy, Historical Statistics. Paris: Development Centre Studies. OECD Publishing.
Maddison A. The World Economy 1 – 2001 AD. Pozyskano z: www.ggdc.net/maddison/
Maddison A. The World Economy: Millennial Perspective. Pozyskano z: www.ggdc.net/maddison/
Morawetz D. (1978). Twenty – Five Years of Economic Development 1950 to 1975 (s. 79 – 80). Baltimore: WB.
Morawski W. (2007). Historia finansowa XX wieku, dekada 1950 – 1959. „Gazeta Bankowa” 17, (s. 37- 40).
National accounts. Pozyskano z: data.un.org
Nef J. U. (1934). The Progress of Technology and The Growth of Large – Scale in Great Brit-ain 1540-1640. London: Economic History Review.
Roztworowski E. (2004). Historia powszechna, wiek XVIII. Warszawa: PWN.
Ryckbosch W. (2015). Economic Inequality and Growth Before the Industrial Revolution: the Case of Low Countries (Fourteenth to Nineteenth Centuries). „European Review of Eco-nomic History”, 20. Oxford University Press. doi:10.1093/ereh/hevo18
Solarz M. W. (2010). Stosunki Północ-Południe w perspektywie historycznej, [w:] A. Bąkie-wicz, U. Żuławska (red.), Rozwój w dobie globalizacji (s. 115 – 119). Warszawa: PWE.
Trevelyan G. M. (1965). Historia Anglii. Warszawa: PWN.
Winiarski B. (red.) (2006). Polityka gospodarcza (s. 50). Warszawa: PWN.
Wójcik Z. (2004). Historia powszechna wiek XVI-XVII. Warszawa: PWN.
