Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweOCENA SYSTEMU FINANSOWANIA MIAST WOJEWÓDZKICH W POLSCE W LATACH 2019-2022
DOI:
https://doi.org/10.26881/wg.2025.1/S.08Słowa kluczowe:
jednostka samorządu terytorialnego, decentralizacja, miasta wojewódzkie, finanse samorządoweAbstrakt
Cel. Miasta wojewódzkie w Polsce mają strategiczne znaczenie dla rozwoju kraju oraz regionów w których funkcjonują i są centrami gospodarczymi oraz administracyjnymi polskich województw. Lata 2019-2022 były szczególnie trudne dla rozwoju samorządu w Polsce w tym dla miast wojewódzkich, ze względu na pandemię Covid-19, wojnę w Ukrainie i zmiany dotyczące systemu podatkowego. Celem pracy jest ocena systemu finansowania i sytuacji finansowej miast wojwódzkich na tle samorządu terytorialnego w Polsce w latach 2019-2022.
Metoda. W badaniu wykorzystano wskażniki budżetowe i na mieszkańca oceny sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego, obliczone na podstawie danych (Wskaźniki OSF 2019-2023). Uśredniając wartości wskaźników oszacowano kondycję finansową miast wojewódzkich oraz ich potencjał.
Wyniki. Z analizy danych Ministerstwa Finansów widać, że miasta wojewódzkie posiadały stabilną sytuację finansową, jednakże na tle innych miast powiatów grodzkich, ich potencjał konkurencyjny zmniejszył się. System finansów samorządu terytorialnego w Polsce nie premiuje największych samorządów. Z analizy danych wynika, że finansowe transfery w głównej mierze wspierały mniejsze samorządy.
Downloads
Bibliografia
Bank Danych Lokalnych (2024). Główny Urząd Statystyczny. Pozyskano z: http://gus.gov.pl (16.11.2024).
Borodo, A.(2011). System finansowy samorządu terytorialnego w Polsce. Toruń: Wydawnic-two Dom Organizatora.
Brzozowska, K., Gorzałczyńska-Koczkodaj, M., Kogut-Jaworska, M., Szaja M.(2018). Fi-nansowe determinanty rozwoju lokalnego i regionalnego, Kraków: Edu-libri.
Bukowski, S.,(2023, sierpień 23). KRRIO: Dochody samorządów w 2022 roku realnie spa-dły. Wspólnota.org.pl. Pozyskano z: https://wspolnota.org.pl/newsletter/krrio-dochody-samorzadow-w-2022-roku-realnie-spadly?utm_source=chatgpt.com (dostęp: 17.04.2025)
Ciupek, B., Kania, P. (2015). Determinanty reguł fiskalnych w zarządzaniu zadłużeniem jednostek samorządowych, Prace Naukowe UE we Wrocławiu, nr 404, 37-52.
Czudec, A.(2024). Samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego w pań-stwach Unii Europejskiej, Finanse Komunalne, 2/277,7-19.
Dolewka, Z.(2023). Samorząd terytorialny w warunkach stabilnych i kryzysowych, Finanse Komunalne, 2/272, 7-22.
Dylewski, M., Filipiak, B., Gorzałczyńska-Koczkodaj, M. (2006). Finanse samorządowe, narzędzia, decyzje, procesy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Europejska Karta Samorządu Lokalnego (EKSL).Pozyskano z:
https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/europejska-karta-samorzadu-lokalnego-strasburg-1985-10-15-16796311 (12.11.2024).
Flejterski, S., Zioło, M.(2008). Centralizacja i decentralizacja zadań publicznych w świetle wybranych rozwiązań europejskich. Próba oceny. Studia Regionalne i Lokalne, nr 3(33),76-94.
Glapiak, E.(2021). Janosikowe łączy i dzieli miasta. Ranking samorządów dotkniętych po-datkiem. Portal Forbes. Pozyskano z: https://www.forbes.pl/finanse/janosikowe-i-wplyw-na-samorzady-w-polsce-bogatsi-finansuja-rozwoj-biedniejszych-miast/jvcnjz4 (19.01.2025).
Horbaczewski, R. (2022, marzec 31). Prawo.pl. Pozyskano z: https://www.prawo.pl/samorzad/skutki-obnizki-pit-do-12-procent-dla-samorzadow%2C514351.html?utm_source=chatgpt.com (dostęp: 17.04.2025)
Jastrzębska, M. (1999). Zarzadzanie finansami gmin. Gdańsk: Wydawnictwo UG.
Kańduła, S. (2015). Wyrównywanie wydatków gmin – zasadność, przedmiot, zakres i źródła finansowania, Prace Naukowe UE we Wrocławiu, nr 404, 138-157.
Kogut-Jaworska, M., (2008). System finansowania działalności JST. W: B. Filipiak, S. Flejterski (red.), Bankowo-finansowa obsługa jednostek samorządu terytorialnego . Warszawa: CeDeWu.
Kornberger – Sokołowska, E. (2012). Finanse jednostek samorządu terytorialnego. Warsza-wa: LexisNexis,.
Nagórek. M., (2024). gov.legalis.pl. Pozyskano z: https://gov.legalis.pl/projekt-nowej-ustawy-o-dochodach-jst-opublikowany/(11.01.2025).
Lulewicz, E.(2013). Budżet jako instrument zarządzania finansami jednostki samorządu te-rytorialnego W: D. Wyszkowska (red.), Instrumenty zarządzania finansami jednostek samorządu terytorialnego. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Mierzejewska, L.(2015). Zrównoważony rozwój miasta –wybrane sposoby pojmowania, koncepcje i modele Problemy Rozwoju Miast, (3), 5-11. Pozyskano z: https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-3d0ba10f-da40-4be9-b514-591ffa2ce430 (14.01.2025).
Ministerstwo Finansów (2023), Wskaźniki do oceny sytuacji finansowej jednostek samorzą-du terytorialnego w latach 2019-2022. Warszawa. Pozyskano z: https://www.gov.pl/web/finanse/wskazniki-do-oceny-sytuacji-finansowej-jst-w-latach-2019---2022 (10.08.2024).
Ministerstwo Finansów (2024). Pozyskano z:https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-dochodach-jednostek-samorzadu-terytorialnego3 (11.01.2025).
Patrzałek, L.(1999). Finanse samorządowe. Wrocław: Wydawnictwo AE we Wrocławiu.
Pest, P. (2018). Konstrukcja prawna subwencji ogólnej w polskich regulacjach prawnych dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Wrocław: Prace Naukowe Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, E-Monografie, nr 126, Pozyskano z: http://www.bibliotekacyfrowa.pl/publication/101225 (20.01.2025).
Poniatowicz, M. (2014). Wpływ kryzysu gospodarczego na systemy finansowe jednostek samorządu terytorialnego na przykładzie największych miast w Polsce. Warszawa: Ce-DeWu.
Poniatowicz, M. (2015). Determinanty autonomii dochodowej samorządu terytorialnego w Polsce. Wrocław: Prace naukowe UE we Wrocławiu, nr 404,245-264.
Wroński, M., (2021,grudzień 3). Zadłużenie samorządów rośnie. Różnice między nimi rów-nież. Portal Samorządowy. Pozyskano z: https://www.portalsamorzadowy.pl/finanse/zadluzenie-samorzadow-rosnie-roznice-miedzy-nimi-rowniez,333828.html (15.11.2024).
Raport branżowy PKO BP. Budżety jst - sytuacja w 2020 lepsza, niż się spodziewano. Pozy-skano z: https://www.pkobp.pl/centrum-analiz/analizy-sektorowe/raporty-branzowe/budzety-jst-sytuacja-w-2020-lepsza-niz-sie-spodziewano/?utm_source=chatgpt.com (dostęp:17.04.2025)
Rochowicz, P. (2022, marzec 15). Samorządy liczą koszty pomocy uchodźcom z Ukrainy. Rzeczpospolita. Pozyskano z: https://www.rp.pl/samorzad/art35978471-samorzady-polski-lad-i-wojna-w-ukrainie-drenuja-budzety-chcemy-wiecej-z-pit (17.04.2025)
Ostrowski, W., Sytuacja samorządów po 2 latach pandemii, Rynek inwestycji, Pozyskano z: https://rynekinwestycji.pl/sytuacja-samorzadow-po-2-latach-pandemii/?utm_source=chatgpt.com(dostęp:17.04.2025)
Sekuła, A., Adamowicz, K.(2019). Zróżnicowanie państw Unii Europejskiej ze względu na stopień decentralizacji fiskalnej. Wrocław: Prace Naukowe UE we Wrocławiu, tom 63(11).
Sekuła, A., Śmiechowicz J.(2018). Model finansowania samorządu terytorialnego w Polsce.
Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe UE w Katowicach, nr 358, 212-220.
Serwis Samorządowy PAP.(2024, październik 25). Pozyskano z: https://samorzad.pap.pl/kategoria/prawo/weszly-w-zycie-nowe-przepisy-o-dochodach-jednostek-samorzadu-terytorialnego (11.01.2025).
Szołno-Koguc, J. (2015). Problem zadłużania miast metropolitalnych w Polsce. Prace Nau-kowe UE we Wrocławiu, tom 404, 283-295.
Unia Metropolii Polskich.(2021, wrzesień 2). Pozyskano z: https://metropolie.pl/artykul/jak-polski-lad-niszczy-finanse-samorzadow?utm_source=chatgpt.com (dostęp: 17.04.2025)
Walczak, D., Kołosowska, B., Krupa D. (2011). Dopuszczalny poziom zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego w świetle nowej ustawy o finansach publicznych. Prace Nau-kowe UE we Wrocławiu, nr 173, 692-699.
Wieliczko, B. (2018). Federalizm fiskalny – wady i zalety. Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia, nr 2 (92), 477-484.
Wojciechowski, E. (2012). Zarządzanie w samorządzie terytorialnym. Warszawa: Difin.
Wskaźniki OSF 2019-2023, https://www.gov.pl/web/finanse/wskazniki-do-oceny-sytuacji-finansowej-jst-w-latach-2019---2023
Wytrążek, W. (2004). Decentralizacja administracji publicznej. Roczniki Nauk Prawnych, tom XIV (3), 93-113.
Zawora, J.(2008). Samodzielność finansowa samorządu gminnego. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Ziółkowski, M, Goleń, M.(2006). Zarządzanie strategiczne rozwojem lokalnym W: H. Su-chacka-Krysiak (red.), Zarządzanie gospodarką i finansami gmin. Warszawa: SGH w Warszawie.
