Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweSuwerenność ludu (narodu) w Polsce – zasada ustrojowa czy mit założycielski?
DOI:
https://doi.org/10.26881/gsp.2023.2.03Słowa kluczowe:
suwerenność ludu, wybory, referendum, inicjatywa ludowaAbstrakt
Celem niniejszego artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie dotyczące charakteru zasady suwerenności ludu (narodu) z perspektywy możliwości wykonywania władzy przez ten zbiorowy podmiot suwerenności. Wnioski z tej analizy są raczej pesymistyczne. Widoczne jest bowiem daleko idące ograniczenie roli wyborców w procesie zgłaszania kandydatów w wyborach. Dodatkowo system wyborczy prowadzi do istotnego zniekształcenia woli wyborów. Także w sferze demokracji partycypacyjnej rola suwerena jest limitowana, co widoczne jest chociażby w braku możliwości doprowadzenia do referendum oddolnego, a także niemożliwości uchwalania ustaw w głosowaniu ludowym. Brakuje również wskazania okresu związania władz państwowych wynikiem referendalnym. Istotne wady mają też unormowania innych mechanizmów partycypacyjnych, takich jak: inicjatywa ustawodawcza obywateli, konsultacje społeczne czy wysłuchanie publiczne.
Downloads
Bibliografia
Borski M., Wysłuchanie publiczne – ważna, chociaż niedoceniana, instytucja demokracji partycypacyjnej, „Roczniki Administracji i Prawa” 2016, nr 16.
Buquet D., Gallo A., Elección presidencial a tres vueltas: efectos de las primarias abiertas, simultáneas y obligatorias en Argentina y Uruguay, „Opinião Pública” 2022, vol. 28, núm. 2.
Działocha K., Nie ma konstytucyjnych przeszkód, „Rzeczpospolita” 2003, nr 77.
Freidenberg F., Democracia interna en los partidos politicos [w:] Tratado de derecho electoral comparado de América Latina, eds. D. Nohlen, D. Zovatto, J. Orozco, J. Thompson, México 2007.
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2005.
Haro R., Elecciones primarias abiertas. Aportes para una mayor democratización del sistema político, „Revista de Estudios Políticos” 1992, núm. 78.
Hodun M., Behind Closed Doors: Candidate (S)election in Poland [w:] Standing Out from the Crowd Political Parties’ Candidate (S)election in the Transatlantic World, eds. T. Muzergues, D. Scaduto, Washington 2022. https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/page.xsp/przeglad_projust.
Jabłoński M., Polskie referendum akcesyjne, Wrocław 2007.
Jaskiernia J., Projekt klauzuli integracyjnej do Konstytucji RP, „Państwo i Prawo” 2011, z. 1.
Konfederacja, https://konfederacja.pl/prawybory/.
Kryszeń G., Ogólnokrajowe referendum inicjowane przez obywateli a polskie prawo referendalne, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2020, nr 4.
Kryszeń G., Referendum jako instytucja demokracji bezpośredniej, Białystok 2020.
Kuciński J., System rządów Rzeczypospolitej Polskiej w świetle Konstytucji z 1997 roku (prolegomena), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawo” 2016, nr 94.
Kuczma P., Model ogólnokrajowych konsultacji społecznych w Polsce, Toruń 2018.
Langer W., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 19 stycznia 2016 r. (sygn. akt III SW 168–169/15) stwierdzającej ważność wyborów do Sejmu i Senatu. Czy wyższe progi wyborcze dla koalicji mają sens?, „Przegląd Konstytucyjny” 2017, nr 2.
Maguś W., Prezydenckie prawybory w Platformie Obywatelskiej jako przykład politycznego show, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2012, nr 2.
Misiak R., Uwarunkowania społeczne powstawania narodów w Europie, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie” 2013, nr 20.
Peszyński W., Tomczak Ł., Konstytucyjna zasada proporcjonalności wyborów a wielkość okręgu i metoda podziału mandatów. Symulacja zmiany parametrów na przykładzie wyników głosowania w wyborach do Sejmu RP, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2022, nr 2.
Piasecki A.K., Błędy, zaniechania i manipulacje polityków na przykładzie referendów w Polsce w 1996 i 2015 roku, „Polityka i Społeczeństwo” 2017, nr 2.
Platforma Obywatelska, https://platforma.org/aktualnosci/prawybory-prezydenckie.
Rachwał M., Demokracja bezpośrednia w Polsce – fikcja czy rzeczywistość?, „Przegląd Politologiczny” 2010, nr 1.
Rachwał M., Referendum w opinii elit politycznych III RP, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2013, nr 4.
Rakowska-Trela A., Zasada suwerenności narodu a zasada państwa prawa. Między harmonią a konfliktem [w:] Zagadnienia prawa konstytucyjnego. Zasada suwerenności. Problemy wybrane, red. K. Skotnicki, A. Domańska, Łódź 2017.
Rulka M., Proporcjonalne formuły wyborcze i ich konsekwencje, „Studia Prawnicze” 2010, nr 2.
Sarnecki P., Opinia o projekcie ustawy o referendach ogólnokrajowych (druk sejmowy nr 962), https://orka.sejm.gov.pl/rexdomk4.nsf/0/18197C7D2A68A05BC1256C8E00447402/$file/I2410-02.rtf.
Stec A., Szwałek G., Jednomandatowe okręgi wyborcze w wyborach do Senatu RP (2011–2019) – problem wagi głosu, „Przegląd Sejmowy” 2021, nr 2.
Szmyt A., O zmianach Konstytucji RP z 1997 r. (w 10-lecie jej obowiązywania) [w:] Dziesięć lat obowiązywania Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. E. Gdulewicz, H. Zięba-Załucka, Rzeszów 2007.
Uziębło P., Demokracja partycypacyjna. Wprowadzenie, Gdańsk 2009.
Uziębło P., Inicjatywa ustawodawcza obywateli. Ustawa z dnia 24 czerwca 1999 r. z komentarzem, Warszawa 2008.
Uziębło P., Referendum i co dalej? O wyniku referendum ogólnokrajowego i jego skutkach, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2020, nr 2.
Uziębło P., Zgłaszanie kandydatów w wyborach do Sejmu i Senatu. Wybrane problemy, „Studia Wyborcze” 2015, t. 20.
Winczorek P., Kilka uwag o polskich referendach, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2014, z. 2.
Winczorek P., Problemy do rozwiązania, „Rzeczpospolita” 2002, nr 273.
Wiszowaty M.M., Referenda dla obywateli – rekomendacje dotyczące zmian w polskiej regulacji prawnej instytucji referendów zaproponowane przez organizacje społeczne skupione wokół Instytutu Spraw Obywatelskich [w:] Aktualne problemy referendum, red. B. Tokaj, A. Feja-Paszkiewicz, B. Banaszak, Warszawa 2016.
Witkowski Z., Siedem grzechów głównych polskiej klasy politycznej wobec wyborców, wyborów i prawa wyborczego, Toruń 2015.
Witkowski Z., Serowaniec M., „Political Offenses” against the Nationwide Referendum in Poland, „Przegląd Konstytucyjny” 2018, nr 2.
