Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweReedukacja weteranów z niepełnosprawnością nabytą - urazowym uszkodzeniem mózgu (TBI). Założenia teoretyczne i rozwiązania praktyczne
DOI:
https://doi.org/10.4467/25439561.NP.19.025.11855Słowa kluczowe:
nauki społeczne, reedukacja, edukacja, weterani, niepełnosprawność nabyta, urazowe uszkodzenie mózgu, TBIAbstrakt
Wśród autorów współczesnych monografii i artykułów naukowych zagranicznych, związanych z problematyką wspierania niepełnosprawnych żołnierzy najwięcej poświęca uwagę tematom kompleksowej rehabilitacji weteranów wojennych, z nabytymi niepełnosprawnościami poznawczymi. Co ciekawe, w rehabilitacji weteranów głównie psycholodzy piszą opracowania naukowe i wdrażają praktycznie sposoby oddziaływania oparte na edukacji – kategorii pedagogicznej. Artykuł precyzuje problematykę dotyczącą reedukacji weteranów z nabytą niepełnosprawnością, na skutek urazowego uszkodzenia mózgu (TBI). Treści zostały podzielone na sekcje: definiowania i charakterystyki reedukacji, przeglądu najczęściej notowanych w raportach naukowych form utraty zdrowia oraz obniżenia funkcjonowania weteranów w wojnach XX i XXI wieku, m.in.: II wojnie światowej, wojnie koreańskiej, wojnie w Wietnamie i w Zatoce Perskiej. Szczególna uwaga została poświęcona przybliżeniu istoty urazowego uszkodzenia mózgu (TBI), jego skutków w funkcjonowaniu człowieka z daną niepełnosprawnością a ponadto wskazaniu możliwości nie tyle rehabilitacji – szeroko obecnej w opracowaniach naukowych, ile reedukacji podmiotowej, wspartej technologią poprawiającą codzienne funkcjonowanie poznawcze, psychiczne i społeczne weteranów wojennych z TBI.
Downloads
Bibliografia
Błaszczak I. (2012), Związek edukacji zdrowotnej z andragogiczną koncepcją reedukacji dorosłych w ujęciu Lucjana Turosa [w]: Zdrowie Publiczne. Monografie. Prewencja pierwotna nowotworów ograniczenia w ekspozycji na dym tytoniowy, J. Szymborski, W. Zatoński (red.), t. I, Warszawa, 147–158.
Błaszczak I. (2015), Wycieczka jako metoda pracy wychowawczej Uniwersytetu Ludowego w koncepcji Feliksa Popławskiego, Zeszyty Naukowe Turystyka i Rekreacja, 16 (2), 91–106.
Błaszczak I. (2016), Aktualne wyzwania andragogiki – umiejętność uczenia się jako kluczowa kompetencja adaptacyjna osób starszych [w:] Znane i nieznane oblicza starości jako obszar wyzwań dla społeczeństw XXI wieku, M.H. Herudzińska, I., Błaszczak (red.), 95–72.
Bogdanowicz M. (1991), Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym, WSiP, Warszawa.
Borowska-Beszta B. (2012), Niepełnosprawność w kontekstach kulturowych i teoretycznych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Borowska-Beszta B. (2013), Etnografia stylu życia kultury dorosłych torunian z zaburzeniami rozwoju, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
Borowska-Beszta B. (2018), Artefakty i technologia kultur wojskowych wspierająca weteranów z niepełnosprawnością, Kultura Współczesna, Niepełnosprawność i Technologia, 3 (102), 27–41.
Borowska-Beszta B., Wasilewska-Ostrowska K. (2019), Cultural Ableism in Poland during the Iron Curtain Period, International Journal of Psycho-Educational Sciences, 8 (1), 6–21.
Charlier P., Benmoussa N., Frśsch P., Huynh-Charlier I., Balzeaue A. (2018), Did CroMagnon 1 have neurofibromatosis type 1?, The Lancet, 391, 10127, 1259, https://www.thelancet.com/pdfs/journals/lancet/PIIS0140-6736(18)30495-1.pdf [dostęp: 17.05.2018].
Cślho C.A., De Ruyter F., Stein M. (1996), Treatment efficacy: Cognitive-communicative disorders resulting from traumatic brain injury in adults, Journal of Speech and Hearing Research, 39, 5–17.
Cole E. (1999), Cognitive prosthetics: An overview to a method of treatment, Neuro-Rehabilitation, 12, 39–51.
Czapów C., Jedlewski S. (1971), Pedagogika resocjalizacyjna, PWN, Warszawa.
Englandera J., Cifu D., Diaz-Arrastii R. (2014), Seizures after Traumatic Brain Injury, Arch Phys Med Rehabil., 95 (6): 1223–1224.
Evans J., Wilson B.A., Needham P., Brentnall S. (2003), Who makes good use of memory aids? Results of a survey of people with acquired brain injury, Journal of the International Neuropsychological Society, 9, 925–935.
Ferguson P.M., Nusbaum E. (2012), Disability Studies: What Is It and What Difference Does It Make?, Research&Practice for Persons with Severe Disabilities 37, 2, 70–80, http://www.iimhl.com/files/docs/20150415a.pdf [dostęp: 15.05.2018].
Goddy W. (1970), Admiral Lord Nelson’s Neurological Ilnesses, Section of the History of Medicine 63, 299–306, http://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/003591577006300341 [dostęp: 15.05.2018].
Jacobs K., Leopold A., Hendricksc D.J., Sampsonc E., Nardonea A., Lopezd K.B., Rumrilld P., Staufferd C., Eliasb E., Scherere M., Dembed J. (2017), Project Career: Perceived benefits of iPad apps among college students with Traumatic Brain Injury (TBI), Work 58 (2017), 45–50, https://content.iospress.com/download/work/wor2596?id=work%2Fwor2596 [dostęp: 15.05.2018].
Kijak R. (2013), Niepełnosprawność Intelektualna. Między diagnozą a działaniem, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa.
Kirsch N.L., Levine S.P., Fallon-Kreuger M., Jaros L. (1987), The microcomputer as an “orthotic” device for patients with cognitive deficits, Journal of Head Trauma Rehabilitation, 2 (4), 77–86.
Kulesza B., Litak J., Grochowski C., Kulesza J., Nogalski A. (2016), Urazowe uszkodzenie mózgu. Traumatic brain injury, Journal of Education, Health and Sport. 6 (12), 215–221.
LoPresti E.F., Mihailidis A., Kirsch N. (2004), Assistive technology for cognitive rehabilitation: State of the art, Neuropsychological Rehabilitation, 14 (1/2), 5–39.
Łukasiewicz R. (2010), Oddziaływanie resocjalizacyjne. Teoria, rzeczywistość, ponowoczesność, Studia społeczne, 2–3, 221–236.
Makowski A. (1994), Niedostosowanie społeczne młodzieży i jej resocjalizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
McGeary M., Ford M.A., McCutchen S.R., Barnes D.K. (2007), A 21st century system for evaluating veterans for disability benefits, Committee on Medical Evaluation of Veterans for Disability Compensation, Board on Military and Veterans Health, 65–66.
Morawiak A. (2011), Kształcenie obywatelskie w dobie profesjonalizacji sił zbrojnych RP aspektem kształcenia dla bezpieczeństwa, Zeszyty Naukowe WSOWL, 3 (161).
Półturzycki J. (2002), Dydaktyka dla nauczycieli, wydanie rozszerzone i poprawione, Wydawnictwo Naukowe NOVUM, Płock.
Rosof B.M., Hernandez L.M. (2001), Gulf War Veterans. Treating Symptoms And Syndrome, National Academy Press Washington, D.C. Military Culture, https://www.defense.gov/News/Article/Article/1213804/translating-military-culture-to-the-civilian-workplace/ [dostęp: 18.05.2018].
Sękowska Z. (1982), Pedagogika specjalna. Zarys, PWN, Warszawa.
Schalock R., Kiernan W. (1990), Habilitation Planning for Adults with Developmental Disabilities, Springer Verlag, New York.
Sherry M. (2006), If only I had a brain: Deconstructing brain injury, Routledge, New York.
Sherry M. (2010), Disability Hate Crimes: Dśs Anyone Really Hate Disabled People?, Routledge, New York.
Sierankiewicz E. (1999), Opieka, wychowanie, terapia w domach dziecka, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków.
Skorny Z. (1992), Psychologia wychowawcza dla nauczycieli, WSiP, Warszawa.
Sochoń M. (2016), Opieka logopedyczna w Polsce [w:] Holistyczny wymiar medycyny współczesnej II, E. Krajewska-Kułak, C.R. Łukaszuk, J. Lewko, W. Kułak (red.), „Duchno” Piotr Duchnowski, Białystok, 185-201.
Sohlberg M.M. (2005), External Aids for Management of Memory Impairment [w:]. Rehabilitation For Traumatic Brain Injury, M. High, Jr. A.M. Sander, M.A. Struchen K.A. Hart (eds.), Oxford University Press, Oxford.
Turkington C., Harris J.R. (2006), The Encyclopedia of Learning Disabilities Second Edition, Facts on File, Inc. An Imprint of Info-base Publishing, New York.
Turos L. (1999), Andragogika ogólna, Wydawnictwo Żak, Warszawa.
Turos L. (2008), Andragogika reedukacji, Drukarnia J.J. Maciejewscy, Warszawa.
Wapiennik E., Piotrowicz R. (2002), Niepełnosprawny – pełnosprawny obywatel Europy, UKIE, Warszawa.
Van den Brśk M.D., Downes J., Johnson Z., Dayus B., Hilton N. (2000), Evaluation of an electronic memory aid in the neuropsychological rehabilitation of prospective memory deficits, Brain Injury, 14 (5), 455–462.
Zandhaug M. (2012), Clinical Continuum of Care and Natural History [w:] N.D. Zasler, D.I. Katz, R.D. Zafonte, Brain Injury Medicine, Demos Medical aPublishing.
