Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweKobiecość z perspektywy kobiet z niepełnosprawnością intelektualną – raport z badań fokusowych
Słowa kluczowe:
kobiecość, kobiety, niepełnosprawność intelektualna, self-adwokaciAbstrakt
Choć rośnie zainteresowanie kwestiami płci w studiach nad niepełnosprawnością, wciąż niewiele jest badań dotyczących kobiecości bądź męskości w kontekście niepełnosprawności intelektualnej. Przedmiotem analiz w prezentowanych badaniach jest percepcja kobiecości przedstawiana przez kobiety z niepełnosprawnością intelektualną włączone w ruch self-adwokatury. Badania zostały przeprowadzone w trzech miastach w północno-wschodniej Polsce i wzięły w nich udział trzy grupy kobiet od 6 do 9 osób (w sumie 21 kobiet w wieku 21–60 lat). Zastosowaną metodą gromadzenia danych był wywiad fokusowy. Główne problemy badawcze brzmiały: 1) jak kobiety z niepełnosprawnością intelektualną postrzegają swoją kobiecość? 2) w jakich kontekstach rozpatrują własne bycie kobietą? Wyniki badań pokazują istnienie u badanych identyfikacji z własną płcią oraz dostrzeganie różnorodnych aspektów związanych zarówno ze sferą fizyczną, jak i społeczną bycia kobietą. Kobiecość rozpatrywana jest w kontekście wypełnianych ról społecznych, cech (zewnętrznych i wewnętrznych) oraz zestawiana z męskością, jako drugim biegunem płciowości. Postrzeganie kobiecości jest wyraźnie inspirowane doświadczeniami własnymi oraz wzorcami występującymi w najbliższym otoczeniu. Wyniki wskazujące na dużą świadomość badanych kobiet z niepełnosprawnością intelektualną można tłumaczyć przynależnością do grupy self-adwokatów, w której samoświadomość uczestniczek jest intencjonalnie rozbudowywana.
Downloads
Bibliografia
Assarroudi A., Heydari A. (2016), Phenomenography: A Missed Method in Medical Research, „Acta Facultatis Medicae Naissensis”, vol. 33(3), s. 217–225.
Barbour R. (2011), Badania fokusowe, PWN, Warszawa.
Barnard A., Spencer J. (1996), Encyclopedia of social and cultural anthropology, Routledge, London, New York.
Bartnikowska U. (2004), Małżeństwa mieszane (osoba z uszkodzonym słuchem osoba słysząca), Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
Bartnikowska U., Chyła A., Ćwirynkało K. (2013), Niepełnosprawność a macierzyństwo – możliwości i bariery. Studium fenomenograficzne samotnych matek z niepełnosprawnością intelektualną, „Studia nad Rodzin¹”, nr 17(33), s. 28–52.
Bartnikowska U., Ćwirynkało K., Chyła A. (2014), Kobiety z niepełnosprawnością intelektualną w roli matki – perspektywa zagrożeń, „Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej”, nr 13, s. 40–53.
Beart S., Hardy G., Buchan L. (2004), Changing selves: a grounded theory approach of belonging to a self-advocacy group for people with intellectual disabilities, „Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities”, vol. 17(2), s. 91–100.
Bernert D.J. (2011), Sexuality and disability in the lives of women with intellectual disabilities, „Sexuality and Disability” no. 29, s. 129–141.
Booth T., Booth W. (2005), Parents with learning difficulties in the child protection system. Experiences and perspectives, „Journal of Intellectual Disabilities”, vol. 9(2), s. 109–129.
Borowska-Beszta B. (2015), Females in cultural encryption: a review of eight Polish discourses on females with disabilities, „International Research Journal for Quality in Education”, vol. 2(5), s. 1–12.
Chodkowska M. (1993), Kobieta niepełnosprawna. Socjopedagogiczne problemy postaw, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Ćwirynkało K., Borowska-Beszta B., Bartnikowska U. (2016) Masculinity and Intellectual Disability: A Review of Theoretical Concepts and Research, „International Journal of PsychoEducational Sciences”, no. 2, s. 36–50.
Flick U. (2010), Projektowanie badania jakościowego, PWN, Warszawa.
Friedman C., Arnold C., Owen A., Sandman L. (2014), ‘Remember Our Voices are Our Tools:’ Sexual Self-advocacy as Defined by People with Intellectual and Developmental Disabilities, „Sexuality and Disability”, vol. 32(4), s. 515–532.
Garcia-Iriarte E., Kramer J.C., Kramer J.M., Hammel J. (2009), ‘Who Did What?’: A Participatory Action Research Project to Increase Group Capacity for Advocacy, „Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities”, no. 22, s. 10–22.
Gibbs G. (2011), Analizowanie danych jakościowych, PWN, Warszawa.
Gilmartin A., Slevin E. (2009), Being a member of a self-advocacy group: experiences of intellectually disabled people, „British Journal of Learning Disabilities”, no. 38, s. 152–159.
Goodley D. (1997), Supporting people with learning difficulties in self-advocacy groups and models of disability, „Health and Social Care in the Community”, vol. 6(6), s. 438–446.
Grütz M. (2007), Trzy historie o miłości rehabilitującej. Partnerstwo, małżeństwo i rodzicielstwo w życiu niepełnosprawnych intelektualnie mieszkańców domu pomocy społecznej [w:] Osoba z niepełnosprawnością w systemie rehabilitacji, edukacji i wsparcia społecznego, Cz. Kosakowski, A. Krause, A. Żyta (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
Hoppe E., Walczak K., Trzcińska H. (2015), Postrzeganie własnej i cudzej kobiecości w niepełnosprawności [w:] Kobiecość a niepełnosprawność, W. Janocha, K. Zielińska-Król (red.), KUL, Lublin.
Husserl E. (1989), Nastawienie nauk przyrodniczych i humanistycznych. Naturalizm, dualizm i psychologia psychofizyczna [w:] Fenomenologia i socjologia, Z. Krasnodębski (red.), PWN, Warszawa, s. 53–74.
Kijak R. (2016), Dorośli z głębszą niepełnosprawnością intelektualną jako partnerzy, małżonkowie, rodzice, Wyd. Nauk. UP, Kraków.
Kirenko J. (2015), Seksualność kobiet z niepełnosprawnością [w:] Kobiecość a niepełnosprawność, W. Janocha, K. Zielińska-Król (red.), KUL, Lublin.
Kroese B. S., Hussein H., Clifford., Ahmed N. (1999), Social support networks and psychological well-being of mothers with intellectual disabilities, „Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities”, nr 15, s. 324–340.
Kumaniecka-Wiśniewska A. (2006), Kim jestem? Tożsamość kobiet upośledzonych umysłowo, Wydawnictwo Akademickie „ŻAK”, Warszawa.
Mayes, R., Llewellyn, G., McConnell, D. (2006), Misconception: The experience of pregnancy for women with intellectual disabilities, „Scandinavian Journal of Disability Research”, vol. 8(2–3).
Morgan D.L. (1996), Focus Groups, „Annual Review of Sociology”, no. 22, s. 129–152.
Nowak-Lipińska K. (2002), Kobiecość, męskość w narracji osób niepełnosprawnych, [w:] Pedagogika specjalna szansą na realizację potrzeb osób niepełnosprawnych, W. Dykcik, Cz. Kosakowski, J. Kuczyńska-Kwapisz (red.), APS, UWM, UAM, Olsztyn, Poznań–Warszawa.
Paulston R.G. (1993), Pedagogika porównawcza jako pole nakreślania konceptualnych map teorii paradygmatów [w:] Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach, Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.), IBE, Edytor, Warszawa–Toruń, s. 25–50.
Podgórska-Jachnik D., Tłoczkowska D. (2009), Ruch self-adwokatów jako rozwijanie kompetencji w zakresie rzecznictwa własnego osób z niepełnosprawnością intelektualną [w:] Problemy rzecznictwa i reprezentacji osób niepełnosprawnych, D. Podgórska-Jachnik (red.), WSP, Łódź.
Preston A. (1998), Developing Self Advocacy Skills in Adults with Learning Difficulties and Challenging Behaviour, „British Journal of Learning Disabilities”, no. 26, s. 27–36.
Rapley T. (2010), Analiza konwersacji dyskursu i dokumentów, PWN, Warszawa.
Roberts E.L., Ju, S., Zhang D. (2014), Review of practices that promote self-advocacy for students with disabilities, „Journal of Disability Policy Studies”, vol. 26(4), s. 209–220.
Wamsley J. (2014), Telling the History of Self-Advocacy: A Challenge for Inclusive Research, „Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities”, no. 27, s. 34–43.
Zawiślak A. (2000), Społeczne funkcjonowanie osób upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim w rolach rodzinnych [w:] Edukacja prorodzinna, M. Chymuk, D. Topa (red.), Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
