Uniwersyteckie Czasopisma NaukowePostać człowieka w rysunkach trzynastoletnich dzieci całkowicie niewidomych od urodzenia i widzących – analiza wybranych problemów
Słowa kluczowe:
niewidomi, rysunek, etapy rozwoju plastycznego, model wytworu plastycznego, rysunkowe reguły translacjiAbstrakt
Badania zaprezentowane w niniejszym artykule mają charakter porównawczy i podejmują problem rysunku zjawiska rzeczywistości na przykładzie postaci człowieka. Dotyczą prac dzieci trzynastoletnich – osób całkowicie niewidomych od urodzenia i widzących. Przedmiotem analizy jest zagadnienie sprawności rysunkowej i jej rozwoju. Cel badań zawiera się w pytaniu, czy niewidomi budują podobną reprezentację rzeczywistości w rysunku postaci człowieka, jak ich widzący rówieśnicy i jak tę reprezentację realizują? Analizie zostaną poddane wypukłe rysunki postaci człowieka, zobrazowane na folii rysunkowej dla osób niewidomych. Narzędziem interpretacji rysunków stanie się autorska ankieta skonstruowana na podstawie wiedzy o sztuce, uwzględniająca formę dzieła plastycznego (Niestorowicz 2007, 2017) i etapy rozwoju możliwości rysunkowych dzieci widzących. Ustaliłam je korzystając z badań Szumana (1990), Lowenfelda i Brittaina (1977), Luqueta (2001/1927) a także Popka (1985, 2001, 2010) i Hornowskiego (1982). Proponowane narzędzie badawcze odnosi się do struktury dzieła plastycznego, uwzględniającego jego formę, a także reguły translacji, czyli zasady przekładania elementów rzeczywistości na symboliczne znaki umieszczone na płaszczyźnie podobrazia (Millar 1975).
Downloads
Bibliografia
Arnheim R. (1974/2004), Sztuka i percepcja wzrokowa, Oficyna s.c., Łódź.
D'Angiulli A., Maggi S. (2003), Development of drawing abilities in a distinct population: Depiction of perceptual principles by three children with congenital total blindness, International Journal of Behavioral Development, t. 27: 193–200.
Gill R. (1997), Zasady rysunku realistycznego, Galaktyka, Łódź.
Gloton R., Clero C. (1985), Twórcza aktywność dziecka, WSIP, Warszawa.
Gombrich E. (1981), Sztuka i złudzenie, PIW, Warszawa.
Hohensee-Ciszewska H. (1991), ABC wiedzy o plastyce, WSIP, Warszawa.
Hornowski B. (1982), Badania nad rozwojem psychicznym dzieci i młodzieży na podstawie rysunku postaci ludzkiej, Wydawnictwo im. Ossolińskich, Wrocław.
Kennedy J.M. (1993), Drawing and the blind: Pictures to touch, Yale University Press, New Haven, CT.
Kennedy J.M., Juricevic I. (2003), Haptics and projection: Drawings by Tracy, a blind adult, Perception, t. 32: 1059–1071.
Luquet G.H. (2001), Children's Drawings/Le Dessin Enfantin, Free Association Books, London.
Lowenfeld V., Brittain W.L. (1977), Twórczość a rozwój umysłowy dziecka, PWN, Warszawa.
Millar S. (1975), Visual Experience or Translation Rules? Drawing the Human Figure by Blind and Sighted Children, Perception, t. 4: 363–371.
Niestorowicz E. (2007), Świat w umyśle i rzeźbie osób głuchoniewidomych, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Niestorowicz E. (2017), The World in the Mind and Sculpture of the Deafblind Persons, Cambridge Scholars Publishing, Cambridge, UK.
Niestorowicz E. (2018), Rzeczywistość w rysunkach osób niewidomych. Procedury i narzędzie badawcze, Szkoła Specjalna, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej, 5: 341–353.
Popek S. (1985),Analiza psychologiczna twórczości plastycznej dzieci i młodzieży, WSIP, Warszawa.
Popek S. (2001), Człowiek jako jednostka twórcza, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Popek S. (2010), Psychologia twórczości plastycznej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Spitzer K., Lange M. (1982), Tasten und Gastalten, Waldkirch.
Szaffer R. (2005), Psychologia dziecka, PWN, Warszawa.
Szubielska M., Niestorowicz E. (2013), Twórczość plastyczna jako forma wspierania rozwoju osób niewidomych i głuchoniewidomych [w:] D. Mûller, A. Sobczak (red.), Rozwój i jego wspieranie w perspektywie rehabilitacji i resocjalizacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 89–104.
Szubielska M., Niestorowicz E., Marek B. (2016), Jak rysują osoby, które nigdy nie widziały? Badania niewidomych uczniów, Roczniki Psychologiczne, 19/4: 659–680.
Szuman S. (1990), Sztuka dziecka, WSiP, Warszawa.
Szuman W. (1967), O dostępności rysunku dla dzieci niewidomych, PZWS, Warszawa.
Trojanowska A. (1983), Dziecko i plastyka, WSIP, Warszawa.
