Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweRzeźba Temida w węglu jako źródło filozoficznoprawnej refleksji nad sprawiedliwością. Studium przypadku z estetyki prawa
DOI:
https://doi.org/10.26881/rgtn.2024.05Słowa kluczowe:
sprawiedliwość, estetyka prawa, Temida, prawo w rzeźbie, prawo a sztuki piękneAbstrakt
Niniejsze opracowanie podejmuje problematykę Temidy jako symbolu sprawiedliwości w ujęciu zewnętrznym estetyki prawa. Przedmiotem rozważań jest studium przypadku poświęcone współczesnej rzeźbie Temidy w węglu, pochodzącej ze Śląska, nieznanego autora. Specyficzne w tej rzeźbie jest wykonanie figury symbolizującej sprawiedliwość (zazwyczaj kojarzonej z trwałością, niezmiennością, stałością, władzą i autorytetem) z węgla, który jest materiałem kruchym i wietrznym, a zarazem bardzo rzadko używanym przez rzeźbiarzy, także ze względu na trudności związane z pracą na tym specyficznym materiale. Niezwykłe połączenie symbolu i Temidy z węglem jest źródłem refleksji filozoficznoprawnej poświęconej sprawiedliwości. Warto podkreślić, że zazwyczaj rzeźby (posągi, przedstawienia) Temidy są wykonywane z trwałych materiałów (brązu, mosiądzu, marmuru, kamienia etc.), gdy tymczasem motyw Temidy niemal nie występuje w rzeźbiarstwie w węglu, które zazwyczaj podejmuje tematykę związaną z zawodami górniczymi, a także ogólnymi motywami zwyczajowymi czy obyczajowymi. W tym aspekcie to nie tyle samo dzieło sztuki, ile specyfika użytego materiału w powiązaniu z podjętą tematyką także mogą być źródłem sformułowania wniosków dotyczących sprawiedliwości.
Downloads
Bibliografia
Backe Hansen W.K., Nemesis: The Concept of Retribution in Ancient Greek Thought and Cult, University of New England 2015, praca doktorska, niepubl. https://rune.une.edu.au/web/handle/1959.11/19919 [dostęp: 31.12.2024].
Bator A., Postanalityczna teoria i filozofia prawa. Nowe szanse, nowe zagrożenia?, „Przegląd Prawa i Administracji” 2015, t. 102, s. 21–44.
Ciemna strona węgla, archiwum wystaw, notacja Muzeum Śląskiego w Katowicach, 20.11.2018, https://muzeumslaskie.pl/ciemna-strona-wegla/ [dostęp: 1.12.2024].
Cisło M., Materia rzeźby – granice twórczych poszukiwań – rozważania. Cykl prac rzeźbiarskich: Introspekcje, Kraków 2016, praca doktorska, niepubl., https://rzezba.asp.krakow.pl/wp-content/uploads/2016/11/materia rze%C5%BAby granice tw%C3%B3rczych poszukiwa%C5%84 rozwa%C5%BCania.pdf [dostęp: 31.12.2024].
D’Alleva A., Jak studiować historię sztuki? Jak czytać…, tłum. J. Jedliński, E. Jedlińska, Kraków 2009.
Dobrzeniecki K., Symbolika sprawiedliwości na przykładzie Sądu Ostatecznego Hansa Memlinga. Zarys problematyki [w:] Sąd Ostateczny Hansa Memlinga. Losy – Prawo – Symbole, red. J. Kamień, B. Możejko, J. Zajadło, K. Zeidler, Gdańsk 2019, s. 181–190.
Estreicher K., Historia sztuki w zarysie, wyd. 3, Warszawa–Kraków 1979.
Eszenyi E., Lady Justice and the Archangel: the Likeness of Justice in Heaven and Earth, „Human(ities) and Rights. Global Network Journal” 2002, vol. 4, iss. 2, s. 100–119.
Flyvbjerg B., Pięć mitów o badaniach typu studium przypadku, tłum. M. Nawojczyk, „Studia Socjologiczne” 2005, nr 2, s. 41–69.
Janicki J., Estetyka jako źródło refleksji nad prawem, Kraków 2023.
Jońca M., Prawo rzymskie. Marginalia, Lublin 2015.
Jurek K., Kolor jako element kształtowania tożsamości jednostkowej i zbiorowej, „Zeszyty Naukowe KUL” 2014, nr 4, s. 55–66.
Jurek K., Znaczenie symboliczne i funkcje koloru w kulturze, „Kultura–Media–Teologia” 2011, nr 6, s. 68–80.
Kawecka Wyrzykowska E., Proces dekarbonizacji polskiej gospodarki: rola węgla, „Społeczeństwo i Polityka” 2022, nr 4(73), s. 67–90.
Machnikowska A., O niezawisłości sędziów i niezależności sądów w trudnych czasach. Wymiar sprawiedliwości w pułapce sprawności, Warszawa 2018.
Michalski Z.C., Jaka przyszłość dla polskiego węgla kopalnego? (Ujęcie gospodarczo obronne), „Wiedza Obronna. Kwartalnik Towarzystwa Wiedzy Obronnej” 2012, R. 39, nr 4, s. 57–68.
Morawski S., O przedmiocie i metodzie estetyki, Warszawa 1973.
Nussbaum M., Słuszność i miłosierdzie, tłum. A. Lipszyc [w:] Filozofia moralności. Wina, kara, wybaczenie, red. J. Hołówka, Warszawa 2000, s. 487–536.
Okoń J., Rzeźba w węglu, Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, https://muzeumgornictwa.pl/o-muzeum/wystawy/28-rzezba-w-weglu/ [dostęp: 1.12.2024].
Olkuska M., Symbolika w dziele rzeźbiarskim, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Arte et Educatione III” 2008, fol. 48, s. 5–17.
Pałęga D., Rzeźby z węgla. Wyjątkowe, unikatowe, piękne… Dzieła z czarnego złota, które skrywają w sobie ducha Śląska, „DziennikZachodni.pl”, 3 stycznia 2024, https://dziennikzachodni.pl/rzezby-z wegla-wyjatkowe-unikatowe-piekne-dziela-z czarnego-zlota-ktore-skrywaja-w-sobie-ducha-slaska/ar/c13 18206637 [dostęp: 1.12.2024].
Perelman Ch., O sprawiedliwości, tłum. W. Bieńkowska, Warszawa 1959.
Rawls J., Teoria sprawiedliwości, tłum. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, Warszawa 2013.
Rogers L.R., Sculpture, Encyclopedia Brittanica, https://www.britannica.com/art/sculpture [dostęp: 31.12.2024].
Sadurski W., Teoria sprawiedliwości. Podstawowe zagadnienia, Warszawa 1988.
Skorupka J., O początku prawa. Szkic o historii procesu karnego w kontynentalnej Europie i Mezopotamii, Warszawa 2023.
Słownik języka polskiego PWN, t. 1: A–K, red. M. Szymczak, Warszawa 1999.
Słownik języka polskiego PWN, t. 2: L–P, red. M. Szymczak, Warszawa 1999.
Snarski T., Posthumanizm prawa karnego? [w:] In dubio pro humanitate. W stulecie urodzin Profesora Mariana Cieślaka, red. W. Cieślak, M. Romańczuk Grącka, M. Kurzyński, Olsztyn 2023, s. 71–87.
Soniewicka M., Granice sprawiedliwości. Sprawiedliwość ponad granicami, Warszawa 2010.
Starzycka A., Młynarczyk M., Zdanowski A., Węgiel kamienny. Hard Coal, Warszawa 2020.
Šimo H., O sprawiedliwości. Koncepcja inspirowana wynikami polskiej filozofii analitycznej, Katowice 2009
Velling T.A., The Beatitude of Mercy. Love Watches Over Justice, Eugene, Oregon 2015.
Werner K., Co to jest ontologia aspektu?, „Estetyka i Krytyka” 2010, nr 2, s. 221–234.
Zajadło J., Estetyka – zapomniany piąty człon filozofii prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016, R. 77, z. 4, s. 17–30.
Zajadło J., Malowanie sprawiedliwości. Komentarz do ważnego epizodu z historii estetyki prawa, Gdańsk 2024.
Zawłocki R., Traktat o złej sprawiedliwości, Warszawa 2024.
Zeidler K., Estetyka prawa, Gdańsk–Warszawa 2018.
Zeidler K., Estetyka prawa – ujęcie zewnętrzne i wewnętrzne [w:] Jurysprudencja 3. Integracja zewnętrzna i wewnętrzna nauk prawnych, cz. 2, red. M. Król, A. Bartczak, M. Zalewska, Łódź 2014, s. 61–67.
Ziembiński Z., O pojmowaniu sprawiedliwości, Lublin 1992.
