Problematyka pamięci w twórczości Brunona Schulza z perspektywy niemieckiej refleksji pamięcioznawczej

Autor

  • Katarzyna Lukas Uniwersytet Gdański

DOI:

https://doi.org/10.26881/sf.2018.12.06

Abstrakt

The author attempts at reconstructing the concept of cultural memory found in Bruno Schulz’ oeuvre. The aim is to show that Schulz, not unlike Thomas Mann, anticipated some theoretical aspects of postmodern memory studies as pursued in Germany since the 1980s. On the one hand, there are striking affinities between Schulz and the art historian Aby Warburg whose ideas of “collective visual memory” and “pathos formulas”, developed until the 1920s, have only recently been rediscovered and acclaimed in the present-day cultural research. On the other hand, Schulz draws on Jung’s depth psychology by referring to the theory of archetypes and the common unconscious. Unlike Warburg’s, Jung’s ideas have been rejected in contemporary German memory studies because of their alleged biologistic flaw. Due to his affinities to both Warburg and Jung, Schulz suggests his own vision of individual and collective memory, which allows for reconciling the “biological” and the “culture-oriented” reflection on collective memory and may be a source of inspiration in today’s research.

Downloads

Download data is not yet available.

Biogram autora

Katarzyna Lukas - Uniwersytet Gdański

Adiunkt w Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu Gdańskiego. Autorka monografii: Fremdheit – Gedächtnis – Translation: Interpretationskategorien einer kulturorientierten Literaturwissenschaft (Berlin 2018) i Obraz świata i konwencja literacka w przekładzie. O niemieckich tłumaczeniach dzieł Adama Mickiewicza (Wrocław 2008; wyd. niemieckie: Das Weltbild und die literarische Konvention als Übersetzungsdeterminanten. Adam Mickiewicz in deutschsprachigen Übertragungen, Berlin 2009). Zainteresowania badawcze: literaturoznawstwo polskie i niemieckie, komparatystyka, translatologia oraz problematyka pamięci kulturowej.

Bibliografia

Agamben Giorgio. 2007. „Aby Warburg i «nauka bezimienna». Tłum. K. Rutkowski. Konteksty. Polska sztuka ludowa 3–4.

Assmann Aleida. 2002. „Vier Formen des Gedächtnisses – eine Replik”. Erwägen – Wissen – Kritik 2.

Assmann Aleida. 2009. Erinnerungsräume. Formen und Wandlungen des kulturellen Gedächtnisses. München: C.H.Beck.

Assmann Aleida. 2013. Metafory, modele i media pamięci. Przeł. Z. Dziewanowska- Stefańczyk. W Między historią a pamięcią. Antologia. Red. M. Saryusz-Wolska. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Assmann Jan. 2002. „Das kulturelle Gedächtnis”. Erwägen – Wissen – Kritik 2.

Assmann Jan. 2003. „Pamięć zbiorowa i tożsamość kulturowa”. Przeł. S. Dyroff, R. Żytyniec. Borussia 29.

Assmann Jan. 2007. Zitathaftes Leben. Thomas Mann und die Phänomenologie der kulturellen Erinnerung. W Religion und kulturelles Gedächtnis. Zehn Studien. München: C.H.Beck.

Assmann Jan. 2008. Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Przeł. A. Kryczyńska-Pham. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Benjamin Walter. 2010. „Wykopaliska a pamięć”. Tłum. I. Okulska. OderÜbersetzen. Deutsch-polnisches Übersetzungsjahrbuch – Karl Dedecius Archiv / Polsko-niemiecki rocznik translatorski – Archiwum Karla Dedeciusa.

Bolecki Włodzimierz, Jerzy Jarzębski, Stanisław Rosiek (red.). 2006. Słownik schulzowski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Freud Zygmunt. 2006. Konstrukcje w analizie. Tłum. Z. Rosińska-Zielińska. W Pamięć w filozofii XX w. Red. Z. Rosińska. Warszawa: Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Wydawnictwo.

Halbwachs Maurice. 2008. Społeczne ramy pamięci. Przeł. M. Król. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Jarzębski Jerzy. 2016. Schulzowskie miejsca i znaki. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Jung Carl Gustav. 1976. Psychologia i literatura. W Archetypy i symbole. Pisma wybrane. Tłum. J. Prokopiuk. Warszawa: Czytelnik.

Jung Carl Gustav. 1993. Definitionen. W C.G. Jungs Taschenbuchausgabe in elf Bänden. Bd. 3: Typologie. München: Deutscher Taschenbuch Verlag.

Kasperowicz Ryszard. 2011. „Obraz w koncepcji Aby’ego Warburga”. Konteksty. Polska sztuka ludowa 2–3.

Langenohl A. 2012. „«Kulturelles Gedächtnis»? Soziologische Bedenken”. Erwägen – Wissen – Ethik 2.

Lucas Katarzyna. 2011. Jungowska wizja archetypów i artysty w prozie Brunona Schulza i jej przekładzie na język niemiecki. W Translatio i literatura. Red. A. Kukuła-Wojtasik. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Lucas Katarzyna. 2018. Fremdheit – Gedächtnis – Translation. Interpretationskategorien einer kulturorientierten Literaturwissenschaft. Berlin: . Peter Lang

Łotman Juri, Uspieński Borys. 1977. O semiotycznym mechanizmie kultury. Przeł. J. Faryno. W Semiotyka kultury. Red. E. Janus, M.R. Mayenowa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Majewski Tomasz. 2014. Engram. W Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. Red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Mann Thomas. 1975. Józef i jego bracia. Odczyt (1942). Tłum. M. Żurowski. W Wybór nowel i esejów. Oprac. N. Honsza. Wrocław: Zakłąd Narodowy im. Ossolińskich.

Mann Thomas. 1988. Józef i jego bracia. T. 1. Tłum. E. Sicińska. Warszawa: Czytelnik.

Mann Thomas. 1990. Freud und die Zukunft. W Reden und Aufsätze. Frankfurt am Main: Fischer.

Mann Thomas. 2008. Joseph und seine Brüder. Der erste Roman: Die Geschichten Jaakobs. Frankfurt am Main: FISCHER Taschenbuch.

Markowski Michał Paweł. 2007. Polska literatura nowoczesna. Leśmian, Schulz, Witkacy. Kraków: Universitas.

Ruchatz. 2001. Tradierung. W Gedächtnis und Erinnerung. Ein interdisziplinäres Lexikon. Hg. N. Pethes, J. Ruchatz. Reinbek: Rowohlt.

Santner E. 2012. „The Locations of Memory”. Erwägen – Wissen – Kritik 2.

Schulz Bruno. 1989. Opowiadania. Wybór esejów i listów. Oprac. J. Jarzębski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Szacki Jerzy. 2011. Tradycja. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Szacki Jerzy. 2015. Tradition. W Deutsch-Polnische Erinnerungsorte, Hg. R. Traba, P.O. Loew, Bd. 5: Erinnerung auf Polnisch. Texte zu Theorie und Praxis des sozialen Gedächtnisses. Paderborn: Ferdinand Schöningh.

Warburg Aby. 2010. Mnemosyne Einleitung. W Werke in einem Band. Hg. M. Treml, S. Weigel, P. Ladwig. Berlin.

Warburg Aby. 2010. Narodziny Wenus i inne szkice renesansowe. Przeł. i wstępem opatrzył R. Kasperowicz. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Warburg Aby. 2016. Atlas obrazów Mnemosyne. Tłum. P. Brożyński, M. Jędrzejczyk. Warszawa–Kraków: Narodowe Centrum Kultury.

Winkler H. 2012. „Das Unbewusste der Kultur?”. Erwägen – Wissen – Kritik 2.

Pobrania

Opublikowane

2018-12-03

Jak cytować

Lukas, K. (2018). Problematyka pamięci w twórczości Brunona Schulza z perspektywy niemieckiej refleksji pamięcioznawczej. Schulz/Forum, (12), 72–83. https://doi.org/10.26881/sf.2018.12.06

Numer

Dział

[paralele i konteksty]

Inne teksty tego samego autora