Uniwersyteckie Czasopisma NaukowePoeci-poezja-kultura. Kilka myśli Witolda Gombrowicza i Janusza Stanisława Pasierba
Abstrakt
W artykule przedstawiono kilka myśli polskich twórców: Witolda Gombrowicza i Janusza Stanisława Pasierba na temat kultury w ogólności, a poezji i poetów w szczególności. Wedle Gombrowicza współczesna kultura skompromitowała się jako mechanizm „uwięzień”, system konwenansów i przymusów uniemożliwiających człowiekowi tworzenie własnego „kształtu”. Innymi słowy: kultura unicestwia podmiotowe człowieczeństwo i z tego względu nie tylko można, ale wręcz trzeba wydać ją jako „łup” obserwatorowi-prześmiewcy. Ten ostatni, prowadząc w samotności „z góry” zaplanowaną grę, szydzi z kultury jako określonej „formy”. Zupełnie inaczej jest u Pasierba: samotność jest tu nierzadko czymś w rodzaju tragicznego „powołania”, które jednak od czasu do czasu przybiera niezwykle pogodne oblicze. Zarówno sam autor Liturgii serca, jak i niektóre postaci przywoływane przezeń, chociażby na kartach esejów, przypominają strażnika powiązań między tym, co widzialne, dotykalne, empirycznie weryfikowalne a sferą ukrytą, nie zawsze i każdemu dostępną. Różnica między wrażliwością Pasierba – humanisty ładu, nadziei i Gombrowicza, będącego „materiałem na humanistę” o „patologicznym” ukierunkowaniu, jest więc wyraźna, niepodlegająca dyskusji.
Downloads
Bibliografia
Błoński J., Forma, śmiech irzeczy ostateczne. Studia o Gombrowiczu, Kraków 1994.
Ficowski J., Regiony wielkiej herezji. Rzecz o Brunonie Schulzu, Warszawa 1992.
Flak B. A., Piszę Ci moją miłość, Warszawa 1993.
Garncarek T., Filozofia niedojrzałości Witolda Gombrowicza, Łódź 2012.
Głaz K., Gombrowicz w Vence i inne wspomnienia, Kraków 1989.
Głowiński M., „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza, Warszawa 1991.
Gombrowicz R., Gombrowicz w Argentynie: świadectwa i dokumenty 1939–1963, Kraków 1984.
Gombrowicz R., Gombrowicz w Europie: świadectwa i dokumenty 1963–1969, Kraków 1988.
Gombrowicz W., Dzieła zebrane, t. 11, Paryż 1977.
Gombrowicz W., Ferdydurke, Warszawa 1956.
Gombrowicz W., Pamiętnik z okresu dojrzewania, Warszawa 1933.
Gombrowicz W., Przeciw poetom. Dialog o poezji z Czesławem Miłoszem, Kraków 1995.
Gombrowicz W., Ślub, Paryż 1953.
Gombrowicz W., Trans-Atlantyk, Paryż 1953.
Gombrowicz W., Zdarzenia na brygu Bandury, Gdańsk 1982.
Gondowicz J., Schulz, Warszawa 2006.
Jarzębski J., Powieść jako autokreacja, „Odra” 1981, nr 4.
Kępiński M., Mit, symbol, historia, tradycja. Gombrowicza gry z kulturą, Warszawa 2006.
Kępiński T., Witold Gombrowicz i świat jego młodości, Kraków 1987.
Kłoczowski J. A., Więcej niż mit. Leszka Kołakowskiego spory o religię, Kraków 1994.
Koch K., Biskup Konstantyn Dominik. Nadzwyczajna zwyczajność, Pelplin 2011.
Kołakowski L., Obecność mitu, Kraków 1981.
Koprowski P., Bóg – człowiek – bycie w świecie. Refleksje ks. Janusza Stanisława Pasierba, „Studia Pelplińskie” 2014, t. 47, s. 167–182.
Koprowski P., Czekając na Słońce, Pelplin 2014.
Koprowski P., Dialog Kościoła rzymskokatolickiego z kulturą. Kilka myśli ks. Janusza Pasierba, „Język – Szkoła – Religia” 2012, R. 7, nr 2, s. 7–27.
Koprowski P., W kręgu mistyki. Relacje Bóg – człowiek w ujęciu ks. Janusza Stanisława Pasierba, „Język – Szkoła – Religia” 2014, R. 9, nr 1, s. 135–152.
Kranicki K., Poeta jako miejsce teologiczne. O ks. Januszu St. Pasierbie po lekturze tomiku Doświadczanie Ziemi, „Ateneum Kapłańskie” 2011, t. 157, z. 614.
Łapiński Z., Ja, Ferdydurke, Lublin 1985.
Miklaszewski K., Distancia, Witoldo! – czyli: Gombrowicz oczyma argentyńskich przyjaciół, Warszawa 2004.
Millati P., Gombrowicz wobec sztuki, wybrane zagadnienia, Gdańsk 2002.
Miłosz Cz., Ziemia Ulro, Warszawa 1982.
Nowak L., Gombrowicz: człowiek wobec ludzi, Warszawa 2000.
Pasierb J. S., Liturgia serca, wybór, wstęp i oprac. J. Sochoń, Warszawa 2002.
Pasierb J. S., Nadzwyczajna zwyczajność, „Pielgrzym” 1992, nr 13.
Pasierb J. S., Obrót rzeczy. Rok 1991, Pelplin 2002.
Pasierb J. S., Skrzyżowanie dróg, Pelplin 2002.
Pasierb J. S., Tukaram, „Tygodnik Powszechny” 1976, nr 14.
Pasierb J. S., Wizerunek biskupa, „Tygodnik Powszechny” 1967, nr 34.
Pasierb J. S., Zdejmowanie pieczęci, Pelplin 2006.
Pasierb J. S., Zgubiona drachma. Dialogi z pisarzami, Warszawa 2006.
Salgas J.-P., Witold Gombrowicz lub ateizm integralny, Warszawa 2004.
Sandauer A., Dla każdego coś przykrego, Kraków 1966.
Schulz B., Księga listów, Kraków 1975.
Schulz B., Opowiadania, wybór esejów i listów, oprac. J. Jarzębski, Wrocław 1989.
Siedlecka J., Jaśnie – panicz, Warszawa 2003.
Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 1968.
Stala K., Na marginesach rzeczywistości. O paradoksach przedstawiania w twórczości Brunona Schulza, Warszawa 1995.
Stawiarska A., Gombrowicz w przedwojennej Polsce, Kraków 2002.
Suchanow K., Argentyńskie przygody Gombrowicza, Kraków 2005.
Wielokulturowość w dziedzictwie kulturowym polskich społeczności regionalnych i lokalnych, red. S. Kowalska, Poznań – Kalisz 2011.
