Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweNiespodzianka. Prawdziwe zdarzenie w czterech aktach Karola Huberta Rostworowskiego, czyli opowiedziana na nowo historia Niobe i Medei
DOI:
https://doi.org/10.26881/jsr.2021.16.10Słowa kluczowe:
zbrodnia, wieś, syn, matka, ojciec, zło, sumienie, miłosierdzieAbstrakt
Niespodzianka (1928) Karola Huberta Rostworowskiego, będąca pierwszą częścią trylogii dramatycznej, została uznana przez krytyków za najważniejszą sztukę XX-lecia międzywojennego. Rostworowskiego, jako dramaturga o światopoglądzie chrześcijańskim, interesowała przede wszystkim obecność zła w ludzkiej duszy. Niespodzianka wpisuje się w znaną ze wcześniejszych sztuk pisarza historię ludzi słabych i nikczemnych, którzy nie potrafi ą wznieść się na wyższy poziom rozwoju duchowego i poddać działaniu Łaski. Rodzi to konflikt pomiędzy grzechem a ładem moralnym. Niespodzianka jest tragedią Matki, która z miłości macierzyńskiej popełniła straszną zbrodnię. Przez pomyłkę zabiła przybysza, w którym nie rozpoznała własnego syna, po to by uratować drugiego i zapewnić mu lepszy byt. Wstrząs moralny rodzi w niej sumienie. Ostatecznie wygrywa dobro zakorzenione w ludzkiej duszy. Sztukę przepaja ironia tragiczna. Jednocześnie Niespodzianka daje się odczytać jako opowiedziana na nowo historia mitycznych Niobe i Medei, aby dać głos milczącym kobietom będącym ofiarami źle rozumianego patriarchatu.
Downloads
Bibliografia
Bergel R. (1926), Tradycje dramatyki ludowej w teatrze K.H. Rostworowskiego, „Życie Teatru” nr 9.
Boy-Żeleński T. (1965), Flirt z Melpomeną. Wieczór dziewiąty i dziesiąty, Pisma, t. XXIII, Warszawa.
Braun J. (1984), Wielka Reforma Teatru w Europie. Ludzie – idee – zdarzenia, Wrocław.
Duniec K. (2017), Dwudziestolecie. Przedstawienia, Warszawa.
Kuźma E. (1980), Mit Orientu i kultury Zachodu w literaturze XIX i XX wieku, Szczecin.
Nowaczyński A. (1929), Onorate altissimo poeta! Rzecz o „Niespodziance” K.H. Rostworowskiego, „Wiadomości Literackie” nr 11.
Olszewska M.J. (2001), „Tragedia chłopska”. Od W. L. Anczyca do K.H. Rostworowskiego. Tematyka – kompozycja – idee, Warszawa.
Parandowski J. (1963), Kiedy byłem recenzentem, Warszawa.
Popiel J. (1993), Sztuka dramatyczna Karola Huberta Rostworowskiego, Wrocław.
Popiel J. (1992), Wstęp, w: Rostworowski K.H. (1992), Niespodzianka, w: tegoż, Wybór dramatów, oprac. J. Popiel, Wrocław.
Ratajczak J. (1972), Dramat chłopski. Krotochwila i tragedia, „Dialog” nr 4–5.
Rawiński M. (1993), Dramaturgia polska 1918–1939, Warszawa.
Rostworowska M. (2016), Szczery artysta. O Karolu Hubercie Rostworowskim, Kraków 2016.
Rostworowski K.H. (1917), Pro domo meo, „Głos Narodu” nr 97.
Rostworowski K.H. (1992), Niespodzianka, w: tegoż, Wybór dramatów, oprac. J. Popiel, Wrocław.
Rzewuska E. (1988), Polski dramat ekspresjonistyczny wobec konwencji gatunkowych, Lublin.
Sławińska I. (1938), Wokół teatru K.H. Rostworowskiego, „Ateneum” nr 3–4.
Słonimski A. (1982), Gwałt na Melpomenie, Warszawa.
Starowieyska-Morstinowa Z. (1938), Człowiek z monolitu, „Kultura” nr 11–12.
T.S. [Sinko T.] (1929), „Niespodzianka” K. H. Rostworowskiego w Teatrze m. im. Słowackiego, „Czas” nr 47.
W.J. (1928), Jak powstawała „Niespodzianka”? Rozmowa z laureatem Konkursu Teatru im. J. Słowackiego K.H. Rostworowskim, „Głos Narodu” nr 354.
Życzyński H. (1938), Twórczość Karola Huberta Rostworowskiego, „Prąd” t. 35, z. 3–4.
