Academic Scientific JournalsWill Beauty Save the World? A Lesson from Fr. Józef Tischner
DOI:
https://doi.org/10.26881/kg.2022.2.03Keywords:
beauty, catharsis, salvation, Greek tragedy, Fr. J. TischnerAbstract
According to Tischner, the starting point for considering the relationship between beauty and salvation is the question of the possibility of salvation in Greek mythology. The author concludes that according to the religious thinking of the time, human life is not subject to salvation since fate (fatum) is inevitable. Salvation is thus replaced by the category of catharsis (katharsis), or purification, which is accomplished through commiseration and trepidation, fascinosum and tremendum evoked when watching a tragedy. According to Rudolf Otto’s concept, the same feelings are evoked by an encounter with the sacred. In this sense, beauty “saves”, but only as a transformation of the tragic into the aesthetic. In Christianity, the salvation that happened in Christ overrules the tragicness of fate because it brings hope. Unable to save, beauty plays solely a supporting role. In the face of the mystery of the cross, beauty remains ambivalent. The aestheticization of Christ’s suffering allows us to get closer to what is cruelty as such, while at the same time it carries the danger of distancing ourselves from it when viewing the cross in a museum.
Downloads
References
Arystoteles, Retoryka. Poetyka, tłum. H. Podbielski, PWN, Warszawa 1988.
Benedykt XVI, Encyklika Spe salvi, w: Encykliki i adhortacje Ojca Świętego Benedykta XVI, Wydawnictwo AA, Kraków 2019, s. 63–113.
Calasso R., Zaślubiny Kadmosa z Harmonią, tłum. S. Kasprzysiak, Wydawnictwo „Czuły Barbarzyńca”, Warszawa b.r.w.
Długosz-Kurczabowa K., Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Draguła A., Flirt z sadyzmem? O fotografowaniu i oglądaniu okrucieństwa, „Więź” 2015, nr 2(58), s. 179–190.
Fliciński P., Współczesny słownik frazeologiczny, b.m.r.w., s. 1003; https://repozytorium.amu.edu.pl (dostęp: 08.09.2022).
Kasia K., Doświadczenie estetyczne i wspólnota spektaklu, Universitas, Kraków 2019.
Kubiak Z., Uśmiech Kore, Wydawnictwo „Więź”, Warszawa 2001.
Longosz S., Fatum, w: Encyklopedia katolicka, t. 5, TN KUL, Lublin 1989, s. 74.
Machoń H., Rudolfa Otto „Das Heilige” a problematyka (brakującej) definicji religii, „Kwartalnik Filozoficzny” 2013, t. 41, z. 1, s. 77–99.
Mały słownik języka polskiego, red. E. Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, s. 1135.
Miłosz Cz., Piesek przydrożny, ZNAK, Kraków 1997.
Osiński A., Słownik mitologiczny, t. 3, Warszawa 1812, [reprint: 1983].
Otto R., Świętość. Elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych, tłum. B. Kupis, Thesaurus Press, Wrocław 1993.
Pauzaniasz, Wędrówka po Helladzie, [edycja komputerowa], b.m.w. 2003; biblioteka.kijowski.pl (dostęp: 08.09.2022).
Raszewski Z., Teatr w świecie widowisk. Dziewięćdziesiąt jeden listów o naturze teatru, Wydawnictwo Krąg, Warszawa 1991.
Religia. Encyklopedia PWN, red. T. Gadacz, B. Milerski, t. 4, Warszawa 2002, [hasło:] Fatum, s. 7.
Rozik E., Korzenie teatru, tłum. M. Lachman, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.
Sontag S., Widok cudzego cierpienia, tłum. S. Magala, Wydawnictwo Karakter, Kraków 2010.
Tertulian, O widowiskach, tłum. W. Myszor, Warszawa 1970, s. 79–113.
Tischner J., Kilka uwag na temat pojęcia katharsis, w: tenże, Myślenie w żywiole piękna, ZNAK, Kraków 2013, s. 25–30.
Vattimo G., Poza interpretacją. Znaczenie hermeneutyki dla filozofii, tłum. K. Kasia, Universiras, Kraków 2011.
Zamarovský V., Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej, tłum. J. Ilg, L. Spyrka, J. Wania, Świat Książki, Warszawa 2003.
