Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweBadania empiryczne i opracowania naukowe odnoszące się do osób głuchoniewidomych – przegląd stanu z lat 1991–2020
Słowa kluczowe:
osoby głuchoniewidome, niepełnosprawność sprzężona, badania naukoweAbstrakt
Głuchoślepota nie jest nowym rodzajem niepełnosprawności. Zaliczana jest do najpoważniejszych niepełnosprawności występujących u ludzi i powoduje istotne konsekwencje dla osoby nią dotkniętej – w jej rozwoju, poznawaniu siebie i otaczającej rzeczywistości oraz porozumiewaniu się. W artykule podjęto próbę przeglądu stanu wiedzy o osobach głuchoniewidomych, na podstawie badań prowadzonych w latach 1991–2020. Stwierdzić należy, że przeprowadzony w tym opracowaniu skrótowy przegląd badań obejmujących osoby głuchoniewidomych nie odzwierciedla nawet częściowo istotnych walorów podejmowanych działań badawczych, i stanowi jedynie zasygnalizowanie kierunków i typów zagadnień, które najczęściej są przedmiotem zainteresowań badaczy – przedstawicieli kilku dyscyplin naukowych. Fragmentarycznie tylko wspomniane zostały badania i opracowania naukowe przed 1991 rokiem.
Downloads
Bibliografia
Bartosiewicz-Niziołek M. (2012), Wsparcie osób głuchoniewidomych na rynku pracy – podręcznik dobrych praktyk, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Warszawa.
Benisz M. (2006), Komunikacja przez dotyk – głuchoniewidomi [w:] Alternatywne i wspomagające metody komunikacji, red. J.J. Błeszyński, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, 285–306.
Białek M. (red.) (2009), Małymi krokami do wielkich celów. W świecie osób głuchoniewidomych, Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym, Warszawa.
Biernacka A. (2015), III Ogólnopolska Konferencja „Świat głuchoniewidomych – wyzwania współczesności, Roczniki Pedagogiczne, 7(43): 135–139.
Brennan M., Bally S. J. (2007), Psychosocial adaptation to dual sensory loss in middle and late adulthood, Trends in Amplification, 4: 281–300.
Domagała-Zyśk E,, Wiącek G., Książek M. (red.) (2017), Świat osób głuchoniewidomych. Wyzwania współczesności. Wydawnictwo „Episteme”, Lublin.
Dykcik W. (red.) (1997), Pedagogika specjalna, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Fiedorowicz M., Kocejko M. (2012), Rekrutacja i selekcja trenerów/trenerek pracy na przykładzie doświadczeń Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomymi, Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym, Warszawa.
Gajda M. (2010), Wzięli sprawy w swoje ręce, niepełnosprawni.pl, online: http://www. niepelnosprawni.pl/ledge/x/59548 (dostęp: 1.06.2021).
Gąciarz B. (2014),W stronę nowego modelu polityki społecznej wobec niepełnosprawności. Kilka słów o projekcie badawczym. Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania, 11: 7–19.
Głuchoniewidomi w Polsce (1991), Polski Związek Niewidomych, Zarząd Główny.
Głuchoniewidomi w Polsce 2016, Raport Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomym.
Jakoniuk-Diallo A. (2020), Formy komunikacji wykorzystywane w porozumiewaniu się osób głuchoniewidomych, Studia Edukacyjne,57: 67–75.
Kasprzak T. (2019), Problematyka głuchoślepoty w przestrzeni współczesnej pedagogiki specjalnej w Polsce i Republice Czeskiej, Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 33: 170–181.
Kocejko M. (2017), Specyfika zatrudnienia wspomaganego osób głuchoniewidomych [w:] Świat osób głuchoniewidomych. Wyzwania współczesności, red. E. Domagała-Zyśk, G. Wiącek, M. Książek,Wydawnictwo „Episteme”, Lublin, 215–230.
Kosakowski Cz., Zaorska M. (red.) (2002), Edukacja i rehabilitacja osób głuchoniewidomych (modelowe rozwiązania), Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
Kowalik S., Bańka A. (red.) (1998), Perspektywy rehabilitacji osób głuchoniewidomych, Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, Poznań.
Kozłowski G. (2012), Głuchoślepota – głos praktyka i osoby doświadczonej niepełnosprawnością. Niepełnosprawność,7: 177–184.
Kozłowski G., Książek M. (2017), Kim jest osoba głuchoniewidoma – sposoby definiowania w Polsce [w:] Świat osób głuchoniewidomych. Wyzwania współczesności, red. E. Domagała- -Zyśk, G. Wiącek, M. Książek, Wydawnictwo „Episteme”, Lublin, 25–40.
Książek M. (2003), Dziecko głuchoniewidome od urodzenia, rozwijanie umiejętności komunikowania się. Wykorzystanie metod komunikacji wspomagającej i alternatywnej, Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym, Warszawa.
Książek M., Paradowska E. (2012), Edukacja włączająca w kontekście dzieci głuchoniewidomych – założenia a rzeczywistość, Niepełnosprawność, 7: 141–157.
Książek M., Paradowska E. (2017), Specyfika nauczania orientacji przestrzennej i poruszania się osób głuchoniewidomych [w:] Świat osób głuchoniewidomych. Wyzwania współczesności, red. E. Domagała-Zyśk, G. Wiącek, M. Książek, Wydawnictwo „Episteme”, Lublin, 79–102.
Kubarewicz A. (2012). Tłumacz-przewodnik jako forma pracy asystenta osobistego osoby głuchoniewidomej, Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 7: 133–140.
Majewski T. (1979), Zagadnienia rehabilitacyjne głuchoniewidomych, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa.
Majewski T. (1995), Edukacja i rehabilitacja osób głuchoniewidomych, PZN, TPG, Warszawa.
Majewski T. (1997), Pedagogika dzieci głuchoniewidomych [w:] Pedagogika specjalna, red. W. Dykcik, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 169–178.
Mapping opportunities for deafblind people across Europe. Government and voluntary sector responses to the growing issue of deafblindness in Europe. http://deafblindindicators.eu/wp-content/uploads/2016/05/1_1Final-report-Mapping-opportunities_0315.pdf (dostęp: 2.08.2021).
Nosarzewska S. (2002), Opieka, kształcenie i wychowanie dzieci i dorosłych z równoczesnym uszkodzeniem słuchu i wzroku w Polsce [w:] Edukacja i rehabilitacja osób głuchoniewidomych (modelowe rozwiązania), red. Cz. Kosakowski, M. Zaorska, Wydawnictwo UWM, Olsztyn, 153–158.
Obsługa osób głuchych i głuchoniewidomych w urzędach administracji publicznej. Analiza i zalecenia. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich 2014, 5.
Olesiak E. (2017), Skuteczna współpraca między i z rodzicami dzieci głuchoniewidomych [w:] Świat osób głuchoniewidomych. Wyzwania współczesności, red. E. Domagała-Zyśk, G. Wiącek, M. Książek, Wydawnictwo „Episteme”, Lublin, 119–-126.
Paradowska, E. (2011), Praca z dzieckiem głuchoniewidomym [w:] Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkole ogólnodostępnej, red. J. Głodkowska, Wydawnictwo APS, Warszawa.
Paradowska E. (2016), Sytuacja rozwojowa dzieci głuchoniewidomych w świetle badań, Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 21: 132–150.
Paradowska E., Książek M. (2017), Dostęp dzieci głuchoniewidomych do różnych form edukacji – szanse i zagrożenia [w:] Świat osób głuchoniewidomych. Wyzwania współczesności, red. E. Domagała-Zyśk, G. Wiącek, M. Książek, Wydawnictwo „Episteme”, Lublin, 53–78.
Rutkowski M. (2019), Asystentura funkcjonalna tłumaczy-przewodników a jakość życia osób głuchoniewidomych – komunikat z badań, Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 35: 56–69.
Skilton A. i in. (2018), Overcoming barriers to the involvement of deafblind people in conversations about research: recommendations from individuals with Usher syndrome, Research Involvement and Engagement, 40: 1–12.
Wiącek G. (2017). Psychospołeczne problemy w percepcji dorosłych osób głuchoniewidomych [w:] Świat osób głuchoniewidomych. Wyzwania współczesności, red. E. Domagała-Zyśk, G. Wiącek, M. Książek, Wydawnictwo „Episteme”, Lublin, 173–192.
Zaorska M., Szymelfenig S. (1998), O kierunkach działalności Sekcji Rodziców Dzieci Głuchoniewidomych przez TPG [w:] Perspektywy rehabilitacji osób głuchoniewidomych, red. S. Kowalik, A. Bańka, Stowarzyszenie Psychologii i Architektura, Poznań, 135–142.
Zaorska M. (1998), Rewalidacja indywidualna głuchoniewidomych dzieci w wieku przedszkolnym na podstawie studium przypadku [w:] Perspektywy rehabilitacji osób głuchoniewidomych, red. S. Kowalik, A. Bańka, Stowarzyszenie Psychologii i Architektura, Poznań, 121– 130.
Zaorska M. (2002), Głuchoniewidomi w Polsce. Specjalna pomoc, edukacja i rehabilitacja, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
Zaorska M. (2008), Komunikacja alternatywna osób głuchoniewidomych, Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”, Toruń.
Zaorska M. (2010), Edukacja i rehabilitacja osób głuchoniewidomych w Polsce i Rosji (rozwój i stan obecny), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Zaorska M. (2014), Organizacja oraz realizacja badań naukowych osób dorosłych z niepełnosprawnością sprzężoną (na przykładzie osób głuchoniewidomych) za granicą – możliwości i ograniczenia, Przegląd Badań Edukacyjnych, 18: 91–102.
Zaorska M. (2016), Dobór metody komunikacji dla małego dziecka ze sprzężoną niepełnosprawnością sensoryczną „Niepełnosprawność”, 21: 151–161.
Zaorska M. (2019), Problemy intymności w komunikacji alternatywnej, Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej, 33: 145–156.
