Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweEdukacja obywatelska. Krytyczna analiza statutów podmiotów prowadzących Warsztaty Terapii Zajęciowej
Słowa kluczowe:
edukacja obywatelska, niepełnosprawność intelektualna, warsztaty terapii zajęciowejAbstrakt
Rozumienie przez osoby z niepełnosprawnością roli obywatela/obywatelki w demokratycznym państwie to współcześnie zagadnienie szczególnie ważne, chociażby w kontekście takich kategorii jak samostanowienie czy niezależne życie, o których mowa w Konwencji Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Z edukacyjnego punktu widzenia szczególnie istotny jest zatem kształt formalnej edukacji obywatelskiej ujętej między innymi w Perspektywie Uczenia się przez całe życie. Jej doniosłość wynika z kilku czynników: po pierwsze – edukacja formalna ma ogromną moc reprodukcyjną (co nie wyklucza jednak jej potencjału emancypacyjnego [Szkudlarek 2003: 366]. Po drugie – jest planowana, po trzecie kontrolowana przez państwo [Kopińska 2017a]. Jak zauważa to Bogusław Śliwerski [2013], że może to oznaczać, że określony kształt edukacji, a w konsekwencji wizerunek obywatela i obywatelki, jest arbitralnie centralistycznie narzucany. Z drugiej strony innym (niepełnosprawnym) odmawia się obywatelskiej racji bytu lub negatywnie wartościuje. W tej sytuacji istotne jest stwarzanie przestrzeni dla alternatywnych interpretacji, jaką jest chociażby idea self-adwokatury. Pojawienie się alternatyw zwiększa szanse na wychodzenie poza kręgi reprodukcji. Istotne jest to zwłaszcza dla tych obszarów/zjawisk życia społeczno-politycznego, które są obarczone dysfunkcjami w tym również dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną uczęszczających na Warsztaty Terapii Zajęciowej. Tylko czy owe alternatywy pojawiają się jako zapisy w formalnych dokumentach tychże instytucji?
Downloads
Bibliografia
Analiza działalności Warsztatów Terapii Zajęciowej w 2008 r., (2009), Raport z badania zrealizowanego przez Centrum Badań Marketingowych INDICATOR dla Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Warszawa.
Barnes C., Mercer G. (2008), Niepełnosprawność, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
Bariery i szanse dla innowacyjności aktywizacji zawodowej w WTZ– raport z badań (2012), Stowarzyszenie na rzecz Spółdzielni Socjalnych, Projekt „Wielkopolski Ośrodek Ekonomii Społecznej”, Poznań.
Borowska-Beszta B. (2012), Niepełnosprawność w kontekstach kulturowych i teoretycznych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Brown H. (1999), Paper Published in the Proceedings of the Annual Conference [w:] Transition VII & VIII in Alabama: A Profi le of Commitment, P. Browning, K. Rabren (eds.), Auburn, AL: Department of Rehabilitation and Special Education, Auburn University, Auburn.
Dewey J. (1963), Demokracja i wychowanie. Wstęp do filozofii wychowania, Książka i Wiedza, Warszawa.
Fiedorowicz A. (2016), WTZ: akcja likwidacja?, http://www. niepelnosprawni.pl/ledge/x/247761 [dostęp: 16.06.2018].
Fouts J.T, Lee O.W. (2005), Conceptions of Citizenship: from Personal Rights to Social Responsibility [w:] Education for Social Citizenship. Perceptions of Teachers in the USA, Australia, England, Russia and China, W.O. Lee, J.T. Fouts (eds.), Hongkong, s. 21.
Gajdzica Z. (2013), Natura rezerwatu w życiu osoby z niepełnosprawnością. Wprowadzenie do książki [tytuł w języku angielskim], [w:] Człowiek z niepełnosprawnością w rezerwacie przestrzeni publicznej, Z. Gajdzica (red.), Oficyna Wydawnicza „Impuls” Kraków.
Hajduk E. (2005), Człowiek dobry, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Haste H. (2010), Citizenship Education: A Critical Look at a Contested Field [w:] Handbook of Research on Civic Engagement in Youth, L.R. Sherrod, J. Torney-Purta, C.A. Flanagan (eds.), New Jersey, s. 163.
Hildebrandt-Wypych D. (2012), Edukacja obywatelska w świetle współczesnych przemian koncepcji obywatelstwa, „Studia Edukacyjne”, nr 21, s. 95–123.
Jabłoński M. (2016), Zapomniana rzeczywistość. Rzecz o (nie)świadomej inkluzji społecznej osób z niepełnosprawnością intelektualną w Państwowych Gospodarstwach Rolnych, „Parezja”, nr 2(6), s. 131–147.
Krause A., Żyta A, Nosarzewska S. (2010), Normalizacja środowiska społecznego osób z niepełnosprawnością intelektualną, Wydawnictwo „Akapit”, Toruń.
Kopińska V. (2017a), Edukacja obywatelska w szkole. Krytyczna analiza podręczników szkolnych, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
Kopińska V., (2017b) Zmiana czy status quo? Krytyczna analiza nowych podstaw programowych do wiedzy o społeczeństwie, „Przegląd Badań Edukacyjnych”, nr 25(2), s. 201–228.
Kowalik S. (2012), Pomoc w dochodzeniu i utrzymaniu własnej dorosłości przez osoby niepełnosprawne [w:] Niepełnosprawność w zwierciadle dorosłości, R. Kijak (red.) Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Kupisiewicz M. (2013), Słownik pedagogiki specjalnej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Miller A. (2007), Dramat udanego dzieciństwa, W poszukiwaniu siebie, Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań.
Misztal-Kurek M. (2003), Warsztaty Terapii Zajęciowej. Raport z badania, Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych, Warszawa.
Morysińska A., Sochańska-Kawiecka M., Makowska-Belta E., Zielińska D., Milczarek D., Zakrzewska Manterys E., Kumaniecka A. (2014), Badanie sytuacji Warsztatów Terapii Zajęciowej, Projekt realizowany na zlecenie Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Warszawa.
Nieradko-Iwanicka B., Iwanicki J. (2010), Warsztat terapii zajęciowej: geneza, rozwój, zadania, perspektywy, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, nr 91(2).
PFRON (2014), Badanie sytuacji warsztatów terapii zajęciowej, Raport końcowy z badania, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Warszawa, https://www.pfron.org.pl/fileadmin/files/r/5062_Raport_koncowy_WTZ.pdf.
Regulski J. (2012), Rozwój samorządności w Polsce. Próba przewidywań [w:] Wizja przyszłości Polski. Studia i analizy, t 3: Ekspertyzy, (red.) B. Gawlas, L. Kuźnicki, Polska Akademia Nauk, Komitet Prognoz „Polska 2000Plus, Warszawa.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 września 1992 r. w sprawie zasad tworzenia, działania i finansowania warsztatów terapii zajęciowej.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 września 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad tworzenia, działania i finansowania warsztatów terapii zajęciowej.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004 roku w sprawie warsztatów terapii zajęciowej.
Szkudlarek T. (2003), Pedagogika krytyczna [w:] Pedagogika, t. 1, Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Ścibiorska-Kowalczyk I., Mikucka-Kowalczyk A. (2016), Bariery w działaniu podmiotów prowadzących Warsztaty Terapii Zajęciowej, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego”, nr 455, s.122–133.
Śliwerski B. (2013), Diagnoza uspołecznienia publicznego szkolnictwa w III RP w gorsecie centralizmu, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Ustawa z dnia 9 maja 1991 r. o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych.
Veugelers W. (2011), Theory and Practice of Citizenship Education. The Case of Policy, Science and Education in the NetherlandsRevista de Educación, s. 209–224.
Warsztaty Terapii Zajęciowej nie spełniły oczekiwań, Rynek Zdrowia, 19 maja 2015, http://www. rynekzdrowia.pl/Polityka-zdrowotna/Raport-Warsztaty-Terapii-Zajeciowej-niespelnilyoczekiwan,151779,14.html [dostęp: 16.06. 2018].
